Wyczerpanie, brak sił, energii, czy nawet chęci do działania, senność, trudności ze skupieniem uwagi - objawy przemęczenia zdarzają się wszystkim od czasu do czasu. Niekiedy jednak zmęczenie przybiera charakter chroniczny i może być przejawem poważnej choroby. Jak radzić sobie z przejściowym zmęczeniem, kiedy udać się do lekarza oraz jakie preparaty pomagają na zmęczenie i brak energii?
Spis treści
Preparaty na zmęczenie i brak energii
Jakie choroby mogą być przyczyną przewlekłego zmęczenia?
Jakie leki powodują senność i zmęczenie?
Kiedy iść do lekarza ze zmęczeniem?
O czym świadczy zmęczenie?
Zmęczenie samo w sobie nie jest chorobą, a objawem. Często odczucie znużenia czy senności w ciągu dnia jest po prostu sygnałem od organizmu, by odpocząć i się wyspać. Okresy przejściowego wyczerpania zdarzają się każdemu i zazwyczaj jest ku temu jakiś powód, który warto zidentyfikować i spróbować mu zaradzić.
Stany przemęczenia obniżają jakość życia, powodują trudności w funkcjonowaniu i skupieniu uwagi, a więc przyswajaniu nowych informacji. Wiążą się też z ryzykiem wypadków komunikacyjnych czy pomyłek przy pracy.
Jak pozbyć się zmęczenia?
1. Spróbuj się zrelaksować
Nadmierny stres, związany z pracą lub też inną odpowiedzialnością, jest bardzo częstym powodem przemęczenia. Natłok obowiązków czy decyzji do podjęcia, perfekcjonizm, odkładanie spraw na później, wiążą się ze zmęczeniem psychicznym. Jest to kompleksowy problem, gdyż nie tylko stres sam w sobie powoduje wyczerpanie, ale również zaburza równowagę w innych sferach życia (sen, odżywianie, poziom aktywności fizycznej), co jeszcze bardziej zwiększa poziom zmęczenia.
W takich sytuacjach kluczowe znaczenie ma redukcja stresu i odpoczynek. Nie zawsze łatwo jest po prostu zmienić stresującą pracę czy zredukować nadmiar obowiązków. Warto jednak zadbać o swoje zdrowie i znaleźć czas na relaks. Dodatkowo możesz wspomóc się preparatami z apteki, które pomagają w adaptacji organizmu do stresu. Zaliczamy do nich m.in. preparaty z wyciągami z ashwagandhy (np. Naturell Ashwagandha, Olimp Gold Ashwagandha), żeń-szenia (np. Gold Żeń-Szeń Complex, Naturell Żeń-Szeń Forte) czy róźeńca górskiego (np. Naturell Rhodiola + B, Arktyczny Korzeń Alter Medica, Destresan Max, Doppelherz Aktiv Na uspokojenie).
Przeczytaj artykuł: Skuteczne sposoby na stres
2. Zadbaj o dobry sen
Niewystarczająca ilość snu lub nieregularny sen to jedna z najbardziej typowych przyczyn odczuwania zmęczenia w ciągu dnia. Pewne zmiany stylu życia mogą pomóc w poprawieniu jego jakości. Istotne jest, by chodzić spać i wstawać o stałych porach.
Zapotrzebowanie na sen jest sprawą indywidualną (w zależności od wieku czy poziomu aktywności), jednak większość dorosłych osób potrzebuje przynajmniej 7 godzin na dobę, by zdrowo funkcjonować. Znalezienie czasu na sen powinno być więc sprawą priorytetową.
Ważne jest także zadbanie o prawidłową higienę snu. Pomaga tu:
odpowiednie wyciszenie,
przewietrzenie pomieszczenia - optymalna temperatura pomieszczenia, w którym śpimy powinna wynosić ok. 20°C,
wyłączenie ekranów telefonu i komputera przynajmniej na pół godziny przed snem,
unikanie wykonywania pracy przed komputerem w sypialni czy w łóżku.
Dodatkowo można skorzystać z preparatów wspierających prawidłowy sen i zasypianie z apteki zawierających, np. melatoninę (np. Melatonina Lek-Am, Melabiorytm, Forsen Forte) i zioła, takie jak kozłek lekarski (waleriana), melisa i chmiel (np. Valused Noc Plus, Valerin Sen, Dobry Sen Forte).
Przeczytaj artykuł: Jaka jest recepta na bezsenne noce?
3. Popraw nawyki żywieniowe
Odpowiednie odżywienie organizmu jest bardzo ważne, by mieć energię do działania. Do uczucia zmęczenia i braku energii przyczyniać się mogą, np.
niezbilansowana dieta,
braki niektórych pierwiastków, witamin i minerałów, np. żelaza, magnezu, potasu, witaminy B12, kwasu foliowy, kwasów omega-3,
nieregularne posiłki,
niedowaga, jak i otyłość.
Na zmęczenie może pomóc więc poprawa nawyków żywieniowych, np.
regularne posiłki przyjmowane o stałych porach dnia,
zbilansowana i urozmaicona dieta bogata w owoce, warzywa i tłuste ryby morskie,
umiar w ilości spożywanego jedzenia,
odpowiednie nawodnienie,
uzupełnienie diety w brakujące składniki odżywcze przy pomocy suplementów z apteki - pomocny może tutaj okazać się nasz artykuł Czy trzeba suplementować witaminy i minerały?
Duże i przewlekłe niedobory, np. w przypadku anemii, wymagają leczenia, dlatego, aby organizm miał odpowiednie "zaplecze" do właściwego funkcjonowania, warto przynajmniej raz na pół roku, wykonywać badania diagnostyczne, takie jak:
morfologia krwi,
poziom żelaza i ferrytyny,
stężenie witaminy D3,
poziom glukozy na czczo,
poziom hormonu tarczycy -TSH,
lipidogram - cholesterol całkowity, trójglicerydy, lipoproteiny HDL i LDL,
badanie ogólne moczu.
Skierowanie na badania może wypisać lekarz, np. lekarz rodzinny, endokrynolog, kardiolog. Można je wykonać także na własną rękę, odpłatnie, bez skierowania w dowolnym punkcie pobrań. Badania takie należy zrobić na czczo, a próbkę moczu pobrać rano, po przebudzeniu się.
Niektóre badania można przeprowadzić samodzielnie w domu przy pomocy domowych testów diagnostycznych, np.:
test na poziom ferrytyny we krwi, której obniżony poziom może świadczyć o niedoborze żelaza lub anemii (np. Test ferrytyna kasetkowy Diather),
test na poziom witaminy D we krwi (np. Test na poziom Witaminy D Domowe Laboratorium, Test na witaminę D kasetkowy Diather),
ogólne badanie moczu pod kątem obecności glukozy, bilirubiny, ciał ketonowych, krwi, białka, urobilinogenu, azotynów oraz leukocytów oraz pH i ciężaru właściwego (np. Domowe Laboratorium URS 10 Test),
test na poziom TSH we krwi, którego podwyższony poziom może świadczyć o niedoczynności tarczycy (np. THYRO-Check),
test na poziom cholesterolu we krwi (np. Domowe Laboratorium Cholesterol Test).
4. Zwiększ aktywność fizyczną
Ćwiczenia pomagają dotlenić organizm - oczywiście pod warunkiem, że są wykonywane z umiarem.
W stanach stresu i zmęczenia dochodzi w niektórych przypadkach do błędnego koła - znużenie zmniejsza chęć do aktywności fizycznej, a jej brak z kolei zwiększa zmęczenie. Ma to, np. miejsce w przypadku depresji sezonowej najczęściej w okresie jesienno-zimowym, w związku z brakiem energii i ekspozycji na słońce. Warto spróbować wyrwać się z tego cyklu. Oczywiście, nie dotyczy to sytuacji, gdy mamy do czynienia ze zmęczeniem fizycznym wynikającym chociażby z nadmiernych treningów, np. związanych z odchudzaniem lub ciężką pracą fizyczną.
5. Unikaj używek
Alkohol wpływa negatywnie m.in. na jakość snu. Palenie papierosów wiąże się z niedotlenieniem czy kumulacją toksyn w organizmie. Spożywanie dużych ilości kawy, mimo iż tymczasowo dodaje energii, prowadzić może do problemów ze snem i przewlekłego przemęczenia.
Przeczytaj artykuł: Jak skutecznie rzucić palenie?
6. Zadbaj o siebie po chorobie
Zmęczenie jest często pierwszym symptomem przeziębienia i grypy. Czasami utrzymuje się ono również przez pewien czas po chorobie, gdy inne objawy już ustaną. Dlatego - zarówno w trakcie i po przejściu infekcji - ważny jest odpoczynek oraz zadbanie o odżywienie i nawodnienie organizmu - nawet, gdy nie mamy apetytu.
7. Znajdź czas na odpoczynek w ciąży
Zmęczenia w ciąży doświadcza większość kobiet, w szczególności w I trymestrze. Jest to spowodowane zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie. O ile objawy te często przechodzą w II trymestrze, powrócić mogą w trymestrze III, w związku ze wzrostem dziecka (a więc większym obciążeniem), czy trudnościami ze snem.
Ważne jest, by w ciąży znaleźć czas na odpoczynek, m.in.:
odpoczywać w pozycji z nogami do góry, co poprawia krążenie,
redukować ilość obowiązków,
dbać o nawodnienie organizmu,
nie pić dużych ilości płynów przed snem, by nie musieć często wstawać do toalety,
dbać o aktywność fizyczną, np. codziennie spacerować - możesz to robić krócej, a częściej.
Aby zapobiec zmęczeniu w ciąży, pamiętaj także o dostarczaniu sobie i dziecku każdego dnia odpowiedniej dawki witamin - przeczytasz o tym w opracowaniu Witaminy i suplementy dla kobiet w ciąży
Preparaty na zmęczenie i brak energii
W aptekach bez recepty kupić można produkty, które wspierają organizm w stanach wycieńczenia i zmęczenia. Zawierają one najczęściej:
1. Wyciągi z korzenia żeń-szenia
Składnik ten stosowany jest tradycyjnie w celu utrzymania energii i witalności oraz wspomagania pamięci i koncentracji.
Suplementy z apteki zawierać mogą:
sam wyciąg z żeń-szenia, np. Solgar Żeń-szeń syberyjski,
połączenie z witaminami z grupy B, np. Szafraceum, Naturell Żeń-szeń,
z magnezem, np. NeoMag Przemęczenie,
z całym zestawem witamin i mikroelementów, np. Bodymax Plus, Centrum Energia.
2. Kofeinę lub zawierające ją wyciągi roślinne - z guarany, np. Olimp Guaranax lub ostrokrzewu paragwajskiego, np. Vigor Up.
W przypadku preparatów z kofeiną warto jednak zachować umiar - przede wszystkim przestrzegać podanego na opakowaniu dawkowania i nie zażywać tych produktów na wieczór.
3. Ashwagandhę, czyli witanię ospałą
Jest to roślina zmniejszająca zaburzenia organizmu wywołane stresem. Należy ona do adaptogenów, czyli związków, które wychwytują zaburzenia pracy organizmu związane ze stresem i je zwalczają, np. Naturell Ashwagandha, Olimp Gold Ashwagandha, Solgar Ashwagandha.
4. L-tryptofan.
Aminokwas ulegający w organizmie przemianie w serotoninę - hormon szczęścia, np. Depresanum, Doppelherz Aktiv Na uspokojenie Forte, Szafraceum.
Należy pamiętać, aby nie łączyć produktów z L-tryptofanem oraz Ashwagandhy z lekami na depresję wpływającymi na poziom serotoniny w mózgu, np. selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), gdyż taka "mieszanka" może za bardzo podwyższać poziom serotoniny w mózgu, wywołując zespół serotoninowy, którego objawami są, m.in.: dreszcze, gorączka czy ból głowy.
Wyciąg z kłącza różeńca wspomaga walkę ze stresem oraz poprawia pamięć i koncentrację, np. Naturell Rhodiola + B, Arktyczny Korzeń Alter Medica, Destresan Max, Doppelherz Aktiv Na uspokojenie.
Jakie choroby mogą być przyczyną przewlekłego zmęczenia?
anemia (niedokrwistość),
choroby układu krążenia, np. niewydolność serca, niedociśnienie, nadciśnienie, miażdżyca,
bezdech senny,
fibromialgia - choroba związana z przewlekłym, trwającym co najmniej 3 miesiące bólem w niektórych punktach ciała, co skutkuje nieprzespanymi nocami i wycieńczeniem organizmu,
zespół chronicznego zmęczenia - choroba o nieznanej przyczynie charakteryzująca się zmęczeniem trwającym dłużej niż 6 miesięcy, symptomy te pogarszają się po każdym wysiłku fizycznym i psychicznym,
alergia (również pokarmowy),
choroby autoimmunologiczne, np. stwardnienie rozsiane, toczeń,
choroby wątroby i nerek,
infekcje, zwłaszcza wirusowe,
Jakie leki powodują senność i zmęczenie?
Czasami zmęczenie jest działaniem niepożądanym związanym z przyjmowaniem leków. Do preparatów mogących powodować odczucie znużenie czy senność należą, między innymi, leki
przeciwhistaminowe (na alergię),
przeciwbólowe (opioidy),
Zmęczenie pojawić się może również po zmianie dawki leku (np. na nadciśnienie) czy przerwaniu stosowania jakiegoś leku (np. kortykosteroidy, leki przeciwdepresyjne).
W sytuacjach, gdy zażywanie danego preparatu jest konieczne, a skutki uboczne są uciążliwe i utrudniają funkcjonowanie, najlepiej zgłosić się do lekarza, który może podjąć decyzję o zmianie leku lub jego dawkowania, czy też sposobie przyjmowania np. zażywanie leku na noc, by zmęczenie było mniej odczuwalne. Warto również pamiętać o możliwości rozmowy z farmaceutą oraz zgłaszania działań niepożądanych.
Kiedy iść do lekarza ze zmęczeniem?
W związku z tym, że zmęczenie może być objawem wielu chorób - gdy utrzymuje się od kilku tygodni, nie pomagają modyfikacje w stylu życia, niemożliwe jest codzienne funkcjonowanie - należy udać się do lekarza. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy objawy znużenia połączone są z innymi symptomami, jak np.
duszności i problemy z oddychaniem,
zmiany rytmu serca (nieregularne lub szybkie bicie serca),
bóle głowy, brzucha, pleców, okolicy lędźwiowej czy klatki piersiowej,
zaburzenia apetytu,
apatia.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 21.09.2023 12:09:18
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.