Każdy, kto kiedykolwiek zmagał się z trądzikiem przyzna, że nie jest to łatwa i krótka walka. Wymaga ona między innymi specjalistycznej pielęgnacji skóry. Jak dbać o skórę trądzikową? Jakie są skuteczne kosmetyki na trądzik (np. z kwasem migdałowym, azelainowym, salicylowym)? Co pomaga na trądzik hormonalny (np. retinol)? Czym pielęgnować skórę po kuracjach dermatologicznych (np. serum z trehalozą, kremem z dekspantenolem czy alantoiną)?
Spis treści
Czy skórę trądzikową trzeba wysuszać?
Dlaczego pryszczy nie wolno wyciskać?
Jak pielęgnować skórę trądzikową?
Skuteczne kosmetyki do skóry trądzikowej
Co pomaga na trądzik hormonalny?
Jak dbać o skórę trądzikową w trakcie leczenia dermatologicznego?
Czy skórę trądzikową trzeba wysuszać?
Jak pisałam w naszym opracowaniu Trądzik - główną przyczyną trądziku jest sebum, czyli wydzielina gruczołów łojowych, która ma chronić skórę przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych oraz obcych patogenów. Nasuwa się więc automatycznie stwierdzenie, że jeśli zmniejszymy jego wydzielanie -trądzik zniknie. Niestety, nie jesteśmy w stanie działać tylko na jeden aspekt skórny - w tym wypadku eliminację sebum - bez szkody na inne.
Jeśli zaczniemy wysuszać skórę, naruszymy jej barierę hydrolipidową, czyli płaszcz wodno-tłuszczowy chroniący skórę przed utratą wody. W momencie naruszenia warstwy hydrolipidowej, skóra staje się sucha i wydzielanie sebum nasila się, aby ją ponownie natłuścić, a tego w eliminacji trądziku chcemy przecież uniknąć. W ten sposób powstaje mechanizm błędnego koła - im bardziej wysuszasz skórę, tym bardziej zwiększasz wydzielanie sebum.
Naruszona bariera hydrolipidowa prowadzi także do pojawienia się: podrażnień, zaczerwienienia, pieczenia oraz łuszczenia się skóry, co nie pozwoli Ci na wprowadzenie odpowiedniej pielęgnacji przeciwtrądzikowej.
Kluczem jest więc zachowanie odpowiedniego balansu między odbudową bariery hydrolipidowej skóry a kontrolą wydzielania sebum, gdyż gruczoły łojowe - w mniejszym lub większym stopniu - sebum produkować będą, niezależnie od Twoich starań. Ważne jest więc, aby umiejętnie kontrolować jego wydzielanie, przy jednoczesnym umiejętnym nawilżaniu i natłuszczaniu skóry.
Skąd się biorą pryszcze?
Cechą charakterystyczną skóry trądzikowej są krostki, potocznie zwane pryszczami, wykwity ropne, zaskórniki zamknięte, czyli podskórne grudki, wągry, czyli zaskórniki otwarte widoczne jako małe, czarne punkciki oraz rozszerzone pory.
W "normalnych warunkach" gruczoły łojowe produkują sebum, które powinno wydostać się na powierzchnię skóry. Gdy u ujścia gruczołu łojowego zachodzą patologiczne zmiany, np. nadmierne złuszczanie, dochodzi do jego zatkania - ujście sebum na skórę zostanie zablokowane. Gdy w zatkanym gruczole pojawiają się bakterie Propionibacterium acnes bytujące u każdego człowieka na powierzchni skóry i żywiące się sebum, dochodzi do rozwoju stanu zapalnego.
Propionibacterium acnes to drobnoustroje beztlenowe, a więc póki znajdują się na powierzchni skóry, w kontakcie z tlenem z powietrza, nie wyrządzają nam krzywdy i nie powodują powstania trądziku, natomiast jeśli zostaną "zamknięte" w gruczole łojowym, w warunkach beztlenowych i wilgotnych, w obecności dużej ilości pokarmu (sebum) mają idealne podłoże do rozmnażania się. Proces ten prowadzi do powstania zmian ropnych i zapalnych widocznych na lub pod powierzchnią skóry.
Jeśli opisane zjawisko dzieje się na powierzchni skóry, powstają "klasyczne" pryszcze. Jeśli w głębszych warstwach naskórka - tworzą się podskórne, bolesne, zmiany zapalne.
Dlaczego pryszczy nie wolno wyciskać?
Wyciskając pryszcz zazwyczaj robimy to po prostu paznokciami aż do momentu, gdy zauważymy, że ze zmiany wypływa krew. W efekcie prowadzi to do uszkodzenia skóry właściwej, która - w przeciwieństwie do naskórka - jest ukrwiona. Regeneracja skóry właściwej polega na jej zabliźnianiu się, co oznacza, że po jednym wyciśniętym pryszczu możesz spodziewać się nie tylko blizny, ale także przebarwienia, które powstaje w wyniku produkcji melaniny przez skórę podczas bliznowacenia.
Mało tego, spod paznokci do rany dostają się bakterie, np. gronkowce bądź paciorkowce, które prowadzą do powstania dużo większej zmiany zapalnej niż sam pryszcz. W wyniku ich rozmnażania się na skórze dochodzi do powstania kolejnych zmian - nierzadko bardziej zapalnych i ropnych.
Jak pielęgnować skórę trądzikową?
Myj twarz 2 razy dziennie - rano i wieczorem, a jeśli skóra nie jest bardzo tłusta - rano tylko samą wodą.
Twarz myj tylko i wyłącznie dłońmi - nie używaj szczoteczek, gąbeczek, ściereczek czy innych akcesoriów do mycia, aby nie naruszać bariery hydrolipidowej skóry oraz panującego na niej mikrobiomu.
Do osuszenia wybierz jednorazowe bawełniane ręczniczki, najlepiej takie dla niemowląt. Wilgoć, która gromadzi się w zwykłych materiałowych ręcznikach stwarza idealne warunki do gromadzenia się bakterii, które przenosisz potem na skórę. Nie pocieraj skóry - przykładaj ręczniczek miejsce przy miejscu.
Po umyciu twarzy obowiązkowo zastosuj tonik bez alkoholu, który przywróci skórze odpowiednie pH. Do tego celu nie używaj wacików czy płatków kosmetycznych, które mogą podrażnić skórę. Płyn wylej na dłonie i przykładaj je do twarzy lub przelej tonik do butelki z atomizerem.
Zadbaj o odbudowę bariery hydrolipidowej i dopiero wprowadź do pielęgnacji substancje aktywne dedykowane skórze trądzikowej. U większości pacjentów po odbudowaniu bariery hydrolipidowej wyraźnie widać zmniejszenie ilości sebum i świecenia skóry. O tym, w jaki sposób odbudować barierę hydrolidpową skóry, pisałam w artykułach Fakty i mity o trądziku młodzieńczym oraz Jak pozbyć się trądziku u dorosłych?.
Nie używaj peelingów mechanicznych (z drobinkami). Wybierz delikatne peelingi kwasowe z kwasem mlekowym i mocznikiem, które uspokoją skórę.
Pielęgnację przeciwtrądzikową stosuj na noc, gdyż wtedy jest najmniejsza produkcja sebum i skóra najlepiej przyswaja substancje aktywne.
Jeśli występują u Ciebie tylko pojedyncze zmiany trądzikowe, traktuj je punktowo - w tym wypadku nie stosuj substancji przeciwtrądzikowych na całą twarz.
Zachowaj balans między natłuszczaniem i nawilżaniem skóry a działaniem przeciwtrądzikowym.
Jeśli działasz z mocnymi składnikami przeciwtrądzikowymi, rób sobie przerwy - po tygodniu stosowania aktywnej pielęgnacji, zrób sobie tydzień przerwy i daj skórze odpocząć i się zregenerować - powróć do odbudowy bariery hydrolipidowej skóry.
Jeśli zmiany trądzikowe nasilają się przed miesiączką, intensywniejszą pielęgnację przeciwtrądzikową zastosuj tydzień przed okresem, a w pozostałych dniach cyklu skup się na nawilżaniu skóry i odbudowie bariery hydrolipidowej.Nie stresuj się tym, że masz trądzik - stres nasila wydzielanie kortyzolu zwanego słusznie "hormonem stresu", który potęguje występowanie zmian trądzikowych.
Skuteczne kosmetyki do skóry trądzikowej
Wybór kosmetyków do skóry trądzikowej powinien skupić się na tym, aby prowadziły one nie do wysuszenia i działania tylko na bakterie, ale przede wszystkim do odetkania ujść gruczołów łojowych i zmniejszenia wydzielania sebum.
Kosmetyki do skóry trądzikowej, zarówno dla nastolatków, jak i dorosłych, powinny zawierać związki aktywne, takie jak, np.
kwas migdałowy,
kwas szikimowy,
kwas pirogronowy,
kwas azelainowy i azeloglicyna,
kwas laktobionowy,
niacyniamid,
retinol i jego pochodne, np. retinaldehyd i hydroksypinakolon retinoate.
Warto wypróbować linie dermokosmetyków dedykowane specjalnie dla skóry trądzikowej.
Kosmetyki do skóry trądzikowej stosuj w pielęgnacji wieczornej po odbudowaniu bariery hydrolipidowej, zaczynając od najniższych stężeń.
Nie łącz na raz kilku substancji aktywnych - chyba, że tak skonstruowany jest preparat, którego używasz lub zlecił Ci to specjalista i - przede wszystkim - nie łącz samodzielnie retinolu z kwasami.
Wybrany kosmetyk, np. tonik z kwasami czy krem na noc, nakładaj na skórę najpierw raz w tygodniu, obserwując jej reakcję. Jeśli jest to za mało - zwiększ częstotliwość do 2, maksymalnie 3 razy w tygodniu, na zmianę z odbudową warstwy hydrolipidowej.
W pielęgnacji porannej zadbaj o nawilżenie skóry i obowiązkowo - wdrażając preparaty do skóry trądzikowej na noc - o wysoką ochronę przeciwsłoneczną, czyli krem z filtrem.
Jeśli masz tylko pojedyncze zmiany skórne, zadziałaj punktowo, czyli nakładaj preparat bezpośrednio na pryszcze, pomocne mogą być środki zawierające składniki o działaniu wysuszającym, np.
kwas salicylowy,
Preparaty takie nakładamy 2 razy dziennie na zmianę trądzikową uprzednio umytym palcem zawiniętym w jałowy kompres lub jałową gazę. W fazie silnego zaostrzenia zmian trądzikowych produkt można stosować 3-4 razy na dobę.
Co pomaga na trądzik hormonalny?
Jak pokazuje doświadczenie, najskuteczniejszym składnikiem w pielęgnacji skóry z trądzikiem hormonalnym jest czysty retinol.
Należy pamiętać, że retinolu nie stosujemy u kobiet ciężarnych i karmiących piersią, odstawiamy go na czas wakacji (nawet zimowych w górach) oraz, jeśli skóra jest mocno zaczerwieniona, podrażniona, bolesna w dotyku, szczypie lub intensywnie się łuszczy. W tym momencie robimy przerwę i skupiamy się na nawilżaniu i natłuszczaniu skóry.
Podczas stosowania retinolu w porannej rutynie, absolutnie obowiązkowa jest ochrona przeciwsłoneczna, czyli krem z wysokim filtrem, minimum SPF 30.
Pielęgnację wieczorną zaczynamy od retinolu w stężeniu 0,3% raz w tygodniu, stopniowo - minimum po 2 tygodniach - zwiększając częstotliwość do 2-3 razy w tygodniu. Aplikując retinol omijamy okolice oczu, aby nie doprowadzić do ich opuchnięcia.
Jeśli skóra dobrze reaguje, nie obserwujesz podrażnień czy łuszczenia, po kilku miesiącach możesz zwiększyć stężenie do 0,5% ponownie raz w tygodniu, następnie 1% i końcowo 2%, zawsze rozpoczynając od stosowania 1 raz w tygodniu minimum przez 2 tygodnie.
Lekkie zaczerwienienie, napięcie skóry czy większe wysuszenie, a także drobne łuszczenie, to normalne zjawiska w trakcie stosowania retinolu. Oznaczają one także, że w pielęgnacji porannej należy skupić się na nawilżaniu skóry.
Jak dbać o skórę trądzikową w trakcie leczenia dermatologicznego?
Jeśli dotychczasowa, regularna rutyna pielęgnacyjna skóry trądzikowej nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dermatolog może wdrożyć leczenie farmakologiczne, np. za pomocą preparatów z izotretynoiną. Najczęstszym działaniem niepożądanym leków z izotretynoiną jest suchość skóry oraz błon śluzowych połączone z jej łuszczeniem się.
Jeśli chodzi o skórę twarzy, podczas kuracji farmakolicznych nieodzowna jest nieustanna dbałość o dostarczanie jej wody i substancji lipidowych, czyli stosowanie na noc, po umyciu twarzy, bezpośrednio na suchą skórę połączenia oleju bogatego w ceramidy i kwasy omega 3-6-9, np. oleju z ogórecznika, oleju z krokosza barwierskiego, oleju wiesiołkowego z serum nawilżającym, np. z witaminą E i kwasem hialuronowym oraz odżywczym kremem okluzyjnym, najlepiej bez składników zapachowych. Jeśli twoja skóra jest bardzo popękana, możesz użyć kremu zawierającego parafinę.
Na dzień, po umyciu twarzy, zastosuj serum nawilżające - może być to ten sam produkt, który stosujesz na noc lub inny, np. z 5-10% trehalozą czy aloesem. Przykryj je kremem ze składnikami o działaniu łagodzącym, np. dekspantenolem czy alantoiną oraz regenerującym, np. alfa- i beta-glukanem.
Nie zapominaj także o ustach - na noc używaj pomadek ochronnych bogatych w naturalne składniki: oleje, woski, masła czy miody, a na dzień wybierz pomadkę, która oprócz naturalnych składników będzie zawierała również parafinę.
2023-03-24
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 24.03.2023 14:09:31
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.