Czym są leki przeciwzakrzepowe i kto powinien je stosować? Kiedy trzeba przyjmować antykoagulanty i jakie są przeciwwskazania do ich stosowania? Czy leki przeciwzakrzepowe dostępne są wyłącznie na receptę? Na te i inne pytania odpowiadamy w naszym przewodniku.
Spis treści
Co to są leki przeciwzakrzepowe?
Kto powinien stosować leki przeciwzakrzepowe?
Jakie są rodzaje leków przeciwzakrzepowych?
Kto nie powinien stosować leków przeciwzakrzepowych?
Jakie działania niepożądane mogą mieć leki przeciwzakrzepowe?
Z jakimi lekami i suplementami lepiej nie łączyć leków przeciwzakrzepowych?
Czy przyjmując leki przeciwzakrzepowe mogę zaszczepić się przeciw COVID-19?
Czy leki przeciwzakrzepowe są bezpieczne?
Co to są leki przeciwzakrzepowe?
Leki przeciwzakrzepowe, czyli inaczej leki na rozrzedzenie krwi, to duża grupa preparatów, których głównym celem jest hamowanie zlepiania się płytek krwi i przeciwdziałanie niebezpiecznym zakrzepom. Leki te stosowane są, m.in. w celu zapobiegania i leczenia choroby zakrzepowo-zatorowej oraz w leczeniu schorzeń objawiających się nadmierną krzepliwością krwi.
Kto powinien stosować leki przeciwzakrzepowe?
osoby narażone na wystąpienie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, m.in. zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej, niedokrwiennego udaru mózgu,
pacjenci z chorobą niedokrwienną serca,
osoby z miażdżycą naczyń,
osoby po zawale serca,
osoby długotrwale unieruchomione, np. nieprzytomne w ciężkim stanie klinicznym, osoby starsze,
osoby po wypadkach, u których wymagane jest noszenie opatrunku gipsowego,
pacjenci przechodzące duże operacje chirurgiczne, takie jak wymiana stawu biodrowego lub kolanowego,
chorzy poddawani zabiegom kardiochirurgicznym, takim jak np. wszczepienie sztucznej zastawki serca.
Jakie są rodzaje leków przeciwzakrzepowych?
Leki przeciwzakrzepowe dostępne na receptę
Antagoniści witaminy K: acenokumarol (np. Acenocumarol WZF, Sintrom) i warfaryna (np. Warfin). Działanie tych leków polega na hamowaniu syntezy czynników krzepnięcia krwi w wątrobie, dzięki czemu proces krzepnięcia nie jest aktywowany. Leki te wymagają monitorowania parametrów krzepnięcia, głównie protrombinowego czasu krzepnięcia (PT) wyrażonego jako INR.
Leki hamujące aktywność trombiny: heparyna niefrakcjonowana (stosowania dawniej, obecnie niedostępna), heparyna drobnocząsteczkowa (np. enoksaparyna - Clexane, Neoparin), syntetyczne analogi hirudyny (np. Angiox) oraz dabigatran (np. Pradaxa). Leki te dezaktywują trombinę, przez co traci ona swoje właściwości antykoagulacyjne.
Heparyna niefrakcjonowana była podawana podskórnie, dożylnie lub miejscowo na skórę. Ze względu na ryzyko wystąpienia krwiaka nie wolno podawać jej domięśniowo. Na początku stosowania wymaga kontrolnych badań laboratoryjnych krwi, określającego czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT). Obecnie została zastąpiona bezpieczniejszą i bardziej nowoczesną heparyną drobnocząsteczkową, która podawana jest wyłącznie podskórnie (pacjent sam może wykonać zastrzyk) i nie wymaga kontroli parametrów krzepnięcia.
Syntetyczne analogi hirudyny, np. biwalirudyna, stosowane są wyłącznie w warunkach szpitalnych, dlatego leki, jak np. Angiox, nie są dostępne w aptekach.
Dabigatran dostępny jest w postaci tabletek doustnych. Lek stosowany jest głównie u pacjentów w zapobieganiu zakrzepicy przed lub po zabiegu alloplastyki, czyli wymiany zużytej głowy kości udowej na metalową lub ceramiczną i zastąpieniu panewki stawowej plastikową lub metalową wkładką. Nie wymaga kontroli czynników krzepnięcia.
Bezpośrednie inhibitory czynnika Xa przyjmowane doustnie: rywaroksaban (np. Xarelto), apiksaban (np. Eliquis). Leki te przyjmowane są doustnie. Poprzez hamowanie aktywności czynnika Xa, zapobiegają wytwarzaniu trombiny, a tym samym przeciwdziałają powstawaniu zakrzepu. Stosowane są głównie u pacjentów po zabiegach chirurgicznych. Nie wymagają kontroli czynników krzepnięcia.
Obejrzyj film!
Leki przeciwzakrzepowe dostępne bez recepty
Leki przeciwzakrzepowe z kwasem acetylosalicylowym, np. Acard, Polocard, Proficar. Działanie leku polega na selektywnym hamowaniu enzymu cyklooksygenazy 1 (COX-1), dzięki czemu aktywność tromboksanu (substancja biologicznie czynna powodująca zlepianie się płytek krwi) zostaje zahamowana, co zapobiega tworzeniu skrzepów i zatorów w naczyniach wieńcowych i zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału serca.
Heparyna niefrakcjonowana do stosowania miejscowego na skórę, np. Lioton, Fortiven Activ Gel, Heparizen, Heparin-Hasco. Heparyna w postaci maści i żelu wykorzystywana jest do miejscowego stosowania w przypadku zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych, w terapii żylaków kończyn dolnych oraz urazach tkanek miękkich, widocznych na skórze jako siniaki.
Kto nie powinien stosować leków przeciwzakrzepowych?
pacjenci ze skazą krwotoczną wrodzoną lub nabytą,
pacjenci uczuleni na leki przeciwzakrzepowe,
osoby ze świeżym krwawieniem wewnątrzczaszkowym,
pacjenci przed planowanym zabiegiem chirurgicznym,
osoby, u których stwierdzono samoistne lub pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe,
pacjenci z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy, u których istnieje wysokie ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego,
pacjenci z guzami mózgu lub bezpośrednio po operacji mózgu, narządu wzroku lub rdzenia kręgowego,
cierpiący na retinopatię cukrzycową,
kobiety ciężarne nie mogą stosować leków z grupy antagonistów witaminy K, gdyż mają one działanie teratogenne (powodujące wady rozwojowe płodu),
pacjenci z ostrym zapaleniem osierdzia lub rozwarstwieniem aorty.
Jakie działania niepożądane mogą mieć leki przeciwzakrzepowe?
wzrost ryzyka krwawień, np. z przewodu pokarmowego,
zaburzenia ze strony układu pokarmowego, takie jak m.in. nudności, wymioty czy biegunka,
pogorszenie parametrów wątrobowych,
priapizm (bolesny, uporczywy wzwód członka),
zmęczenie, uczucie duszności, bladość skóry,
krwawienie z nosa,
krwawienie dziąseł.
Z jakimi lekami i suplementami lepiej nie łączyć leków przeciwzakrzepowych?
z lekami i suplementami zawierającymi, m.in. witaminę K (np. Solgar witamina K2), witaminę E (np. Solgar Naturalna witamina E), koenzym Q (np. Naturell Koenzym Q10+E, Doppelherz Koenzym Q), melatoninę (np. Melatonina Lek-Am, Melatonina Tonaxinym Spray), glukozaminę (np. Doppelherz Aktiv Na Stawy, Arthron Complex), kwasy Omega-3 (np. Omega 3-6-9, Gold Omega 3), DHEA (np. Novostella, Stymen),
z preparatami ziołowymi zawierającymi szałwię (np. Szałwia fix), kozieradkę (np. Nasiona Kozieradki), mniszka (np. Korzeń Mniszka), kasztanowca (np. Venescin Forte, Esceven), dziurawca (np. Ziele Dziurawca), żeń-szeń (np. Żeń-szeń Vita-Complex), miłorząb japoński (np. Ginkoflav Forte, Ginkofar Extra),
z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), np. ibuprofen (np. Ibuprom, MIG, Ibum Forte), naproksen (np. Aleve, Nalgesin Mini),
z inhibitorami pompy protonowej stosowanymi, m.in. w zwalczaniu objawów zgagi i refluksu (np. Ortanol max, Bioprazol Bio Max, Controloc),
z lekami przeciwgrzybiczymi zawierającymi, m.in. ketokonazol, itrakonazol (np. Trioxal, Orungal, Itrax).
Czy przyjmując leki przeciwzakrzepowe mogę zaszczepić się przeciw COVID-19?
Przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (podobnie jak występowanie zaburzeń krzepnięcia) nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciw COVID-19. Jest to jednak sytuacja wymagająca szczególnej ostrożności, podobnie jak w przypadku innych szczepionek podawanych domięśniowo, gdyż wiąże się z ryzykiem wystąpienia krwiaka w miejscu wstrzyknięcia. Aby zminimalizować ryzyko powstania krwiaka, należy po szczepieniu mocno uciskać miejsce wstrzyknięcia przez co najmniej 2 minuty.
Czy leki przeciwzakrzepowe są bezpieczne?
Stosowanie leków przeciwzakrzepowych starej generacji (acenokumarol i warfaryna) niesie za sobą większe ryzyko wystąpienia krwawień, w porównaniu z lekami nowej generacji (riwaroksaban, apiksaban), ponadto wymaga monitorowania czynników krzepnięcia, co może być uciążliwe dla pacjentów. Niewątpliwą zaletą leków przeciwzakrzepowych starej generacji jest możliwość szybkiego odwrócenia efektu przeciwzakrzepowego, co jest szczególnie ważne w sytuacji przedawkowania, krwawień samoistnych lub pourazowych oraz pilnych procedur zabiegowych.
Niestety, jak do tej pory nie wynaleziono antidotum pozwalającego zahamować przeciwzakrzepowe działanie leków przeciwzakrzepowych nowej generacji, zatem nie ma możliwości zatrzymania krwotoku powstałego, np. na skutek wypadku czy przedawkowania, u pacjentów przyjmujących te leki.
Aby terapia z użyciem leków przeciwzakrzepowych była skuteczna i bezpieczna, należy ściśle przestrzegać dawkowania i pozostawać pod kontrolą lekarza w trakcie całego okresu leczenia, a w razie wystąpienia niepokojących objawów niepożądanych, należy natychmiast skonsultować się ze specjalistą.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 08.05.2023 12:29:12
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.