Duża zmiana w dostępie pacjentów do bezpłatnych leków - od 1 września 2023 roku z darmowych lekarstw mogą korzystać dzieci i młodzież do 18 roku życia oraz młodsi seniorzy, czyli osoby 65+ (do tej pory limit wieku wynosił 75+). Które leki są bezpłatne i na jakich zasadach można skorzystać z recepty na darmowe preparaty?
Spis treści
Czy wszystkie leki są za darmo dla dzieci i seniorów?
Kiedy pacjent może otrzymać lek bezpłatnie?
Które leki są bezpłatne dla dzieci?
Jakie leki są bezpłatne dla seniorów po 65 roku życia?
Czy wszystkie leki są za darmo dla dzieci i seniorów?
Na wstępie należy wyjaśnić, że dla dzieci, młodzieży i seniorów 65+ nie wszystkie leki sprzedawane w aptekach są darmowe. Pełna refundacja dotyczy tylko leków na receptę. Ponadto, na potrzeby nowych grup uprawnionych pacjentów w obwieszczeniu refundacyjnym pojawiły się specjalne zakładki - wykaz D1 (18-) i D2 (65+). Tylko leki wyszczególnione w tych konkretnych wykazach (sprawdź Listę leków dla seniorów) mogą być wydane uprawnionym pacjentom za darmo. Co ważne - w niektórych przypadkach bez opłaty dostępne jest tylko wybrane opakowanie danego produktu leczniczego.
Kiedy pacjent może otrzymać lek bezpłatnie?
Aby pacjent mógł skorzystać ze zniżki, na recepcie musi znaleźć się odpowiedni kod uprawnienia: "S" dla seniorów lub "DZ" dla pacjentów 18- wstawiony przez osobę wystawiającą receptę. Wiek pacjenta będzie weryfikowany na podstawie numeru PESEL, a jeśli go nie ma, to na podstawie daty urodzenia. Receptę na "S" lub "DZ" musi wystawić uprawniony lekarz lub pielęgniarka. "Uprawniony", czyli obsługujący pacjenta w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Dodatkowym warunkiem jest to, że u pacjenta zdiagnozowano schorzenie, które zawiera się w zakresie wskazań objętych refundacją dla danego leku. Wskazania przy każdym leku są dokładnie opisane w części podstawowej listy leków refundowanych. Czasami lekarz może przepisać dany lek we wskazaniu innym niż refundowane, jeśli uzna, że takie postępowanie jest dobre dla chorego. Może się więc tak zdarzyć, że lek nie będzie wydany z apteki za darmo, pomimo spełnienia kryterium wieku i obecności preparatu na liście D1 lub D2.
Które leki są bezpłatne dla dzieci?
Wykaz leków bezpłatnych dla najmłodszych to około 280 substancji czynnych występujących w 2825 pozycjach lekowych. Jest to więc lista bardzo obszerna, biorąc pod uwagę fakt, że ogólny wykaz leków refundowanych na dzień 1 września liczy 4155 pozycji.
W wykazie D1 dla dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia znajdują się leki z bardzo zróżnicowanych grup terapeutycznych. Ujęto tam także preparaty, które w populacji pediatrycznej są stosowane zdecydowanie rzadziej niż u pacjentów dorosłych, na przykład preparaty na nadciśnienie, problemy z sercem, podwyższony poziom cholesterolu, jaskrę, silne opioidowe leki przeciwbólowe czy preparaty wykorzystywane w terapii schorzeń psychicznych. Niewątpliwie jednak z punktu widzenia opiekuna chorego przewlekle dziecka, każde wsparcie terapii ma znaczenie, niezależnie od statystycznej częstotliwości schorzenia. Poniżej jednak podajemy z przykładami te grupy leków bezpłatnych dla najmłodszych, o które rodzice pytają nas najczęściej:
antybiotyki (np. Amotaks, Azitrolek, Ospen, Ceclor, Klabax) i chemioterapeutyki (np. Furazek, Bactrim)
leki przeciwpadaczkowe (np. Depakine Chronosphere, Tegretol CR 200, Sabril, Topamax, Vetira)
szczepionki odczulające (np. Novo-Helisen Depot 3, Acarizax liofilizat doustny, Purethal zawiesina do wstrzykiwań - mieszanka alergoidów pyłku roślin)
preparaty stosowane w ADHD z atomoksetyną (np. Konaten, Auroxetyn) czy metylofenidatem (np. Medikinet, Concerta)
leki stosowane w chorobach dróg oddechowych, w tym w astmie, takie jak budezonid do nebulizacji (np. Benodil, Nebbud, Pulmicort), montelukast w tabletkach (np. Monkasta, Milukante) oraz wziewne w inhalatorach (np. Seretide Dysk, Alvesco, Asaris), a także przeciwzapalne glikokortykosteroidy do nosa, takie jak mometazon - (np. Nasometin, Pronasal)
przeciwalergiczne (np. Amertil, Zyrtec, Hitaxa, Rupaller, Zyx, Xyzal)
witamina D3 (np. Juvit D3 krople doustne)
szczepionki przeciwko grypie (np. VaxigripTetra, Influvac Tetra, Fluenz Tetra)
dwuwalentna szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego Cervarix (do tej pory była za darmo tylko dla dzieci dwunasto- i trzynastoletnich)
niesteroidowe leki przeciwbólowe - naproksen (np. Apo-Napro, Anapran), ketoprofen (np. Ketonal forte, Ketokaps Med)
insuliny dla pacjentów z cukrzycą (np. Polhumin, Mixtard, Fiasp, Ryzodeg, Levemir, Lantus Solostar, Apidra Solostar)
Jakie leki są bezpłatne dla seniorów po 65 roku życia?
Dostęp do bezpłatnych leków poszerzono o młodszych seniorów, czyli pacjentów powyżej 65 roku życia, którzy zyskają możliwość darmowej terapii z wykorzystaniem blisko 3800 darmowych lekarstw zawierających ponad 420 związków aktywnych (sprawdź Listę leków dla seniorów). Dotychczas było to około 2000 darmowych leków, zmiana jest zatem bardzo duża. Na jakie nowości warto szczególnie zwrócić uwagę?
Idea szczepień przez całe życie
Eksperci w nowej odsłonie leków dla seniorów chwalą ujęcie w niej szczepionek:
przeciwko pneumokokom (np. Prevenar 13)
przeciwko grypie (np. Influvac Tetra i Vaxigrip Tetra)
Propagowanie szczepień nie tylko wśród dzieci, ale także wśród pacjentów starszych wpisuje się w life-course immunization, czyli trend wskazujący na potrzebę przyjmowania szczepionek w trakcie całego życia, adekwatnie do potrzeb i wieku danej osoby.
Nowości na liście leków dla seniorów
Ministerstwo Zdrowia nie tylko obniżyło wiek, od którego starsi pacjenci będą uprawnieni do bezpłatnych leków, ale również znacząco rozszerzyło dostępny dla nich bez dopłaty asortyment, między innymi o następujące pozycje:
nowoczesne leki przeciwcukrzycowe (takie jak Januvia, Jardiance oraz Ozempic i Trulicity)
antybiotyki (np. Amotaks, Zinnat) i leki przeciwgrzybicze (np. Flumycon, Itrax)
leki stosowane w schorzeniach psychicznych takich jak depresja (np. Brintellix, Depratal, Dulsevia, Coaxil) czy schizofrenia (np. Ketrel, Olanzin, Perazin, Rispolept)
złożone leki na nadciśnienie (np. Candezek Combi)
preparaty hormonalnej terapii zastępczej (np. Cliovelle, Femoston Conti)
produkty wskazane w schorzeniach przewodu pokarmowego (np. Controloc, Emanera, Kreon 25000)
leki przeciwbólowe - silniejsze preparaty opioidowe (np. DHC Continus, Durogesic, Effentora, MST Continus), niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. Ibuprofen Hasco, Majamil Prolongatum, Mel Forte, Nalgesin Forte), a także połączenie paracetamolu z tramadolem (np. Poltram Combo)
preparaty przeciwalergiczne (np. Jovesto, Lirra, Zyrtec)
Źródła
[1] https://www.gov.pl/web/zdrowie/z-programu-bezplatnych-lekow-skorzysta-wiecej-osob [dostęp: 01.09.2023]
[2] https://www.gov.pl/web/zdrowie/obwieszczenie-ministra-zdrowia-z-dnia-30-sierpnia-2023-r-w-sprawie-wykazu-refundowanych-lekow-srodkow-spozywczych-specjalnego-przeznaczenia-zywieniowego-oraz-wyrobow-medycznych-na-1-wrzesnia-2023-r [dostęp: 01.09.2023]
[3] https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,99824,czy-polski-system-ochrony-zdrowia-jest-przygotowany-na-nadchodzacy-sezon-szczepien.html [dostęp: 01.09.2023]