Cewnik urologiczny

Cewnik urologiczny to wyrób medyczny, który ułatwia odpływ moczu z pęcherza moczowego. Jest on niezbędny w rekonwalescencji po niektórych zabiegach. Jakie są rodzaje cewników i czym się kierować kupując cewnik w aptece? Czy cewnikowanie jest bezpieczne? Jak często zmieniać cewnik? Jak chronić miejsce cewnikowania przed zakażeniem bakteryjnym?

Spis treści

Czym jest cewnik? Na czym polega cewnikowanie?

Jaki rozmiar cewnika wybrać?

Rodzaje cewników urologicznych

Jak założyć cewnik urologiczny?

Co zrobić, gdy cewnik przecieka?

Co zrobić, gdy cewnik się zatka?

Jak długo cewnik może być założony?

Cewniki urologiczne zewnętrzne

Czym jest cewnik? Na czym polega cewnikowanie?

Cewnik, inaczej kateter (gr. katheter = sonda), to giętka rurka z tworzywa sztucznego wprowadzana do jam ciała np. pęcherza moczowego, nerek, serca i naczyń krwionośnych lub jamy otrzewnej.

Cewnik urologiczny służy do ułatwienia odpływu moczu z pęcherza moczowego. Cewnikowanie pęcherza moczowego jest również częścią niektórych badań diagnostycznych. Wprowadzany jest przez lekarza lub pielęgniarkę do pęcherza moczowego przez cewkę moczową po uprzednim nawilżeniu i znieczuleniu błon śluzowych.

W niektórych przypadkach pacjent po odpowiednim instruktażu może samodzielnie dokonać cewnikowania. Procedura polega na wielokrotnym zakładaniu cewnika w ciągu doby, a następnie zdejmowaniu go z dróg moczowych tuż po opróżnieniu pęcherza. Ze względu na fakt, że cewnik jest wprowadzany tylko okresowo, metoda ta nazywana jest drenażem przerywanym.

Jaki rozmiar cewnika wybrać?

Cewniki urologiczne różnią się długością, średnicą oraz typami zakończeń wprowadzanych do pęcherza. Rozmiar i typ cewnika dobierany jest do wieku, płci pacjenta oraz stanu zdrowia i przyczyny cewnikowania.

Cewniki urologiczne dostępne są w wersji:

  • krótkiej (ok. 18 cm) - dopasowanej do krótszej cewki moczowej kobiet,

  • długiej (ok. 40 cm) - przeznaczonej do cewnikowania mężczyzn.

Średnica cewnika mierzona jest w skali French/skali Charierre'a. Jednostką tej skali jest 1 F (lub zamiennie 1 Ch), który odpowiada 0,33 mm średnicy zewnętrznej cewnika. Najczęściej stosowane cewniki urologiczne o średnicach 14-18 F (Ch). Produkty o średnicy 20-24 F(Ch) stosowane są w przypadkach krwiomoczu — większa średnica cewnika ma ułatwiać usuwanie ewentualnych skrzepów.

Rodzaje cewników urologicznych

Cewniki wykonane są z elastycznych materiałów polimerowych. Do najtańszych należą lateksowe cewniki silikonowane powierzchniowo (np. Cewnik Urologiczny dopęcherzowy lateksowy typ Foley dwudrożny). Mogą one być utrzymywane w pęcherzu przez maksymalnie 2 tygodnie, a ich dodatkowym ograniczeniem może być lateks, jeśli pacjent jest uczulony na ten materiał. Nieco droższą alternatywą są cewniki w całości wykonane z silikonu (np. Cewnik Urologiczny silikonowy typ Foley Romed). Cechują się wysoką biozgodnością — nie wywołują podrażnień i reakcji alergicznych, dodatkowo mogą przebywać w pęcherzu dłużej niż cewnik lateksowy — nawet do 30 dni. Na rynku dostępne są również cewniki ze srebrem. Cewniki impregnowane srebrem (o czarnym kolorze) mogą przybywać w cewce i pęcherzu do 2 miesięcy, a cewniki powlekane srebrem (o srebrzystym zabarwieniu) nawet do 90 dni.

Rodzaje zakończeń cewników różnią się w zależności od potrzeb pacjenta. Wyróżniamy:

  • cewnik Nelatona — o owalnym zakończeniu z dwoma otworami, przeznaczony do jednorazowego cewnikowania (np. Cewnik Urologiczny Dopęcherzowy Typ Nelaton),

  • cewnik Couvelaire'a — stosowany jest u pacjentów z krwiomoczem, ze względu na dodatkowe otwory boczne, które umożliwiają płukanie pęcherza ze skrzepów (np. Cewnik Urologiczny Typ Couvelaire).

  • cewnik Tiemanna — posiada wygiętą końcówkę ułatwiającą wprowadzenie do pęcherza u pacjentów z przerostem prostaty lub wadami anatomicznymi cewki moczowej (np. Cewnik Urologiczny Typ Tiemann),

  • cewnik Malecota — rodzaj cewnika samoutrzymującego się, o zakończeniu w postaci główki, stosowany u pacjentów po zabiegach urologicznych. Rzadko dostępne w sprzedaży aptecznej.

  • cewnik Pezzera — wprowadzany do pęcherza nadłonowo w trakcie zabiegu chirurgicznego, podobnie do cewnika Malecota jest cewnikiem samoutrzymującym się, różniącym się kształtem główki na zakończeniu. Rzadko dostępne w sprzedaży aptecznej.

  • cewnik Foleya — najpopularniejszy rodzaj cewnika. Cewnik Foleya (np. Cewnik Urologiczny typ Foley Romed) cechuje się zakończeniem w postaci balonika, który rozpręża się po napełnieniu wodą i utrzymuje cewnik w pęcherzu moczowym przez dłuższy czas (między 14 a 90 dni — w zależności od materiału, z którego wykonano cewnik). Cewnik ten nazywany jest dwudrożnym, ponieważ posiada dwa kanały: jeden odprowadzający mocz, a drugi służący do napełniania lub opróżniania balonika. Niektóre źródła wskazują możliwość napełniania balonika w cewniku roztworami soli fizjologicznej, jednak ze względu na możliwość krystalizacji nawet niewielkich ilości soli, lepszym rozwiązaniem jest użycie wody do wstrzykiwań (np. Aqua Pro Injectione Polpharma). Ze względu na budowę cewnika Foleya, usunięcie go wymaga opróżnienia balonika z wodą.

Jak założyć cewnik urologiczny?

Zakładanie cewnika najczęściej poprzedzone jest wypełnieniem cewki moczowej lubrykantem (produktem zwiększającym poślizg błon śluzowych) z lidokainą o działaniu miejscowo znieczulającym, czasem z dodatkiem chlorheksydyny o działaniu odkażającym (np. Lignocainum Jelfa typ U, Cathejell, Instilagel).

Mocz z cewnika odprowadzany jest za pomocą drenu do worka. Na rynku dostępne są worki do zbiórki moczu o pojemnościach od 350 ml do 2000 ml (np. Romed worek na mocz z zaworem T 2l jałowy). U pacjentów sprawnych fizycznie istnieje możliwość mocowania worka przy pomocy odpowiednich opasek, np. przy udzie. W przypadku pacjentów leżących kluczowe dla skutecznego cewnikowania jest umieszczenie worka poniżej poziomu pęcherza. Zwróć także uwagę, by dren wychodzący z worka nie miał zagięć i załamań.

Wszystkie czynności związane z wymianą, płukaniem i napełnianiem balonika (w przypadku cewnika Foleya) powinny być z najwyższą dbałością o higienę. Do wymiany cewnika należy używać jednorazowych rękawic jałowych (np. Rękawice chirurgiczne lateksowe jałowe ROMED), a skóra wokół cewnika powinna być codziennie oczyszczana wodą z delikatnym detergentem (np. mydłem w płynie). Jeśli pod Twoją opieką jest pacjent zacewnikowany, skonsultuj z lekarzem objawy świadczące o zakażeniu bakteryjnym, np. gorączka, osłabienie, zaczerwienienie, zacieplenie, wyciek z miejsca zacewnikowania. Konsultację online możesz umówić także za pośrednictwem GdziePoLek.

Co zrobić, gdy cewnik przecieka?

Poprawnie dobrany rozmiar cewnika nie powoduje wycieku moczu z cewki. Przeciekanie cewnika jest sytuacją niepożądaną i najczęściej wiążę się z koniecznością wymiany cewnika na większy.

Co zrobić, gdy cewnik się zatka?

Przyczyną zatkania cewnika mogą być np. złogi kamienia osadzające się na jego ściankach. Cewnik powinien być natychmiastowy przepłukany lub usunięty przez lekarza lub pielęgniarkę, ponieważ obecność niedrożnego przewodu w drogach moczowych pacjenta może prowadzić do infekcji.

Na rynku dostępne są wyroby medyczne przeznaczone do płukania cewników zawierające roztwór kwasu cytrynowego, który ułatwia rozpuszczanie się złogów mineralnych zalegających w cewniku (np. UroTainer Suby G). Niektóre roztwory zawierają także poliheksanidynę (PHMB) usuwającą bakterie z powierzchni cewnika (np. UroTainer PHMB).

Jak długo cewnik może być założony?

Cewnikowanie zawsze powinno być ograniczone do sytuacji niezbędnych, a decyzję w tej sprawie podejmuje personel medyczny. Należy pamiętać, że cewnikowanie może być związane z powikłaniami, dlatego powinno trwać ono najkrócej, jak to możliwe. Najczęstszym powikłaniem cewnikowania jest bakteriomocz. Im dłużej założony jest cewnik, tym większa szansa na zasiedlenie dróg moczowych przez bakterie, jednak jeśli nie wywołuje ono żadnych objawów, nie wymaga leczenia.

Cewniki urologiczne zewnętrzne

Cewniki zewnętrzne (np. Conveen Cewnik Zewnętrzny Samoprzylepny) znajdują zastosowanie u mężczyzn, którzy mają trudności z utrzymaniem moczu (np. w problemach z mięśniem zwieraczem cewki moczowej), a nie z jego zaleganiem w drogach moczowych. Zakładane są na prącie tak jak prezerwatywa, a rozmiar dobierany jest na podstawie średnicy prącia mierzonej w połowie jego długości. Cewnik zewnętrzny powinien być zmieniany po lekkim zwilżeniu przynajmniej raz na dobę. Przed założeniem cewnika zewnętrznego należy dokładnie umyć prącie i ewentualnie usunąć owłosienie łonowe.

redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.

ostatnia zmiana: 05.12.2022 12:29:19

Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.

2

od 23,99 zł

Cewnik Urologiczny typ Foley Romed

cewnik, 1 sztuka

w 10% aptek

od 3,23 zł

od 24,90 zł

od 2,99 zł

Cewnik Urologiczny typ Foley Romed

cewnik, 1 sztuka

w 6% aptek

od 3,27 zł

Cewnik Urologiczny typ Foley Romed

cewnik, 1 sztuka

w 5% aptek

od 3,27 zł

Cewnik Urologiczny typ Foley Romed

cewnik, 1 sztuka

w 3% aptek

od 4,99 zł

od 29,95 zł

od 4,30 zł

od 4,99 zł

od 1,00 zł

od 4,15 zł

od 4,00 zł

od 4,50 zł

od 4,48 zł

od 4,50 zł

od 4,50 zł

Cewnik Urologiczny typ Nelaton

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

od 3,99 zł

od 4,30 zł

od 4,99 zł

Cewnik Urologiczny typ Nelaton

cewnik, 1 sztuka

w 1% aptek

Cewnik Urologiczny Typ Couvelaire

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

Cewnik Urologiczny typ Nelaton

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

Cewnik Urologiczny Typ Tiemann

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

Cewnik Urologiczny typ Nelaton

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

Cewnik Urologiczny typ Nelaton

cewnik, 1 sztuka

w 0% aptek

2

Pytania i opinie

Dodaj pytanie

* pole wymagane

Zdjęcia

Możesz przeciągnąć tu plik zdjęcia.

* pole wymagane

Zadając pytanie użytkownik akceptuje regulamin korzystania z usług serwisu GdziePoLek.pl 
Twój adres IP i wybrana lokalizacja zostaną zapisane. 
)