Zaburzenia miesiączkowania - nieregularne cykle menstruacyjne, zanik miesiączki, obfite lub skąpe krwawienia miesiączkowe, PMS, bolesne miesiączkowanie

Spis treści

Czym jest cykl menstruacyjny?

Kiedy mamy do czynienia z zaburzeniami miesiączkowania?

Czy stres i choroby, jak PCOS czy niedoczynność tarczycy mogą zaburzać cykl miesiączkowy?

Jakie badania wykonać, jeśli masz nieregularne miesiączki?

Jak leczyć nieregularne lub bolesne miesiączki oraz obfite lub skąpe krwawienia?

Ziołowe preparaty na nieregularne miesiączki, PMS i nadmierne krwawienie

Leki homeopatyczne na zaburzenia miesiączkowania

Suplementacja przy nieregularnych i bolesnych miesiączkach oraz nadmiernym krwawieniu

Czym jest cykl menstruacyjny?

Cykl menstruacyjny (cykl miesiączkowy) to regulowane hormonami, powtarzające się zmiany zachodzące w organizmie kobiety w wieku rozrodczym. Cykl ten składa się z 4 faz: menstruacji, fazy folikularnej, owulacji i fazy lutealnej. Jego długość liczy się od pierwszego dnia krwawienia (miesiączki, potocznie zwanej też okresem) do ostatniego dnia przed następną miesiączką.

Kiedy mamy do czynienia z zaburzeniami miesiączkowania?

• cykl trwa krócej niż 21 dni,

• cykl trwa dłużej niż 35 dni,

• miesiączka trwa dłużej niż 8 dni,

• czas trwania kolejnych cyklów jest nieregularny,

• przez dłuższy czas nie występuje miesiączka,

• występują bardzo bolesne i obfite miesiączki,

• występuje plamienie (krwawienie śródcykliczne), co w niektórych przypadkach może być naturalnym objawem, np. w czasie owulacji lub podczas początkowych miesięcy stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Nieregularne miesiączki mogą być stanem fizjologicznym na początku miesiączkowania u młodych dziewcząt oraz w okresie menopauzy i przedmenopauzalnym.

Czy stres i choroby, jak PCOS czy niedoczynność tarczycy mogą zaburzać cykl miesiączkowy?

Do najczęstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania, takich jak brak miesiączki i owulacji, zbyt obfite lub skąpe miesiączki oraz nieregularne cykle miesiączkowe, zaliczamy:

• Stres, intensywny wysiłek fizyczny, nadmierna utrata masy ciała - czynniki te często powodują obniżenie stężenia hormonu luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH), co jest przyczyną zaburzeń owulacji i prowadzi do braku miesiączki

• Zespół policystycznych jajników (PCOS) - zaburzenie hormonalne charakteryzujące się występowaniem rzadkiej owulacji (mniej niż 6 razy w roku) lub brakiem owulacji

• Choroby tarczycy - w przypadku niedoczynności tarczycy zwiększone jest wydzielanie tyreotropiny (TSH) i prolaktyny, a w nadczynności estrogenów i hormonu luteinizującego (LH), co w obu przypadkach przekłada się na skąpe i rzadkie miesiączki

• Schorzenia przysadki (akromegalia, gruczolaki), kory nadnerczy (choroba Addisona, hiperkortyzolemia, guzy) lub przytarczyc

• Stosowanie niektórych leków, np. przeciwdepresyjnych, nasennych, stosowanych w leczeniu nadciśnienia, glikokortykosteroidów oraz antybiotyków

• Przedwczesne wygasanie czynności jajników – jeśli nieregularne miesiączki pojawiają się przed 40 rokiem życia w towarzystwie charakterystycznych dla menopauzy objawów, takich jak uderzenia gorąca

Jakie badania wykonać, jeśli masz nieregularne miesiączki?

• Oznaczenie progesteronu - pozwala określić czy wystąpiła owulacja oraz zdiagnozować guzy nadnerczy

• Badanie tarczycy - oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH), trójjodotyroniny (FT3), tyroksyny (FT4), przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) i przeciwciał przeciwko peroksydazie (anty-TPO)

• Oznaczenie estradiolu - pozwala ocenić funkcjonowanie jajników i przebieg przekwitania

• Badanie poziomu hormonu luteinizującego (LH)

• Badanie poziomu hormonu folikulotropowego (FSH)

• Oznaczenie poziomu prolaktyny

• USG ginekologiczne - pozwala m.in. na stwierdzenie policystycznej struktury jajników

Na badania hormonów zwykle dostaje się skierowanie od lekarza prowadzącego. Dodatkowo warto prowadzić samoobserwację cyklu miesiączkowego (długość poszczególnych faz cyklu, właściwości śluzu szyjkowego i temperatura ciała), która może być przydatna w rozpoznawaniu niektórych chorób.

Jak leczyć nieregularne lub bolesne miesiączki oraz obfite lub skąpe krwawienia?

Zaburzenia miesiączkowania leczy się głównie przy pomocy leków dostępnych na receptę pod obserwacją ginekologa lub endokrynologa.

Hormonalne środki antykoncepcyjne - leki regulujące cykl

Regulują cykl miesiączkowy i pozwalają kontrolować objawy zaburzeń hormonalnych. Niestety odstawienie tych leków może powodować powrót dolegliwości obserwowanych przed ich zastosowaniem. Istnieje kilka rodzajów preparatów antykoncepcyjnych:

• tabletki jednoskładnikowe, np. Cerazette, Slinda,

• tabletki dwuskładnikowe, np. Belara, Qlaira, Yasmin, Vines,

• zastrzyki, np. Depo-Provera,

• plastry, np. Evra,

• implanty, np. Implanon Nxt,

• krążki dopochwowe, np. Nuvaring,

• wkładki wewnątrzmaciczne, np. Kyleena, Mirena.

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) - leki na brak miesiączki

Przede wszystkim stosowana w celu ograniczenia nieprzyjemnych objawów towarzyszących menopauzie, ale znalazła również zastosowanie w kontroli nieregularnych cykli miesiączkowych i leczeniu braku miesiączki. Polega na uzupełnianiu estrogenów, które są w niewystarczającej ilości wytwarzane przez organizm kobiety. Hormonalna terapia zastępcza może być podawana:

• doustnie, np. Cyclo-Progynova, Duphaston,

• dopochwowo w postaci maści, kremów lub globulek i tabletek, np. Oekolp, Oekolp Forte, Gynoflor, Ovestin,

• przez skórę w postaci aerozolu, np. Lenzetto lub w postaci plastrów transdermalnych, np. Systen Conti, Estroplast, Climara,

• domięśniowo w formie zastrzyku, np. Gynodian Depot.

Progestageny - leki na brak owulacji i miesiączki oraz obfite krwawienia

Leki z tej grupy zawierają syntetyczne substancje o podobnej budowie i działaniu do progesteronu wytwarzanego w organizmie. Stosowane w leczeniu zaburzeń miesiączkowania związanych z niedoborem progesteronu, takich jak brak lub bolesne owulacje, brak miesiączki oraz częste i obfite krwawienie. Do leków o działaniu progestagennym zaliczamy m.in. Orgametril, Luteina i Provera.

Agoniści dopaminy - leki na brak miesiączki i skąpe krwawienia

Leki należące do tej grupy hamują wydzielanie prolaktyny poprzez oddziaływanie na receptory dopaminy w organizmie. Są wskazane w leczeniu hiperprolaktynemii związanej z brakiem lub skąpą miesiączką oraz nieregularnym cyklem. Do leków o takim działaniu należą m.in. Bromergon i Dostinex.

Leki przeciwkrwotoczne - leki na zbyt częste i obfite krwawienia miesiączkowe

Leki z tej grupy stosowane są w leczeniu nadmiernego krwawienia miesiączkowego. Pozwalają one na zmniejszenie obfitości oraz skrócenie czasu trwania krwawienia. Do leków o takim działaniu zaliczamy m.in. etamsylat (np. Cyclonamine) oraz kwas traneksamowy (np. Exacyl). 

Leki rozkurczowe na bolesne miesiączki

Pomagają złagodzić skurczowe bóle brzucha często towarzyszące zaburzeniom miesiączkowania. Leki o działaniu rozkurczowym to:

• drotaweryna, np. No-Spa, Deespa,

• hioscyna, np. Buscopan, Scopolan.

Dostępne są również preparaty będące połączeniem leku rozkurczowego i przeciwbólowego (metamizolu lub paracetamolu), np. Scopolan compositum, Panadol Femina, Vemonis Femi.

Ziołowe preparaty na nieregularne miesiączki, PMS i nadmierne krwawienie

• Niepokalanek mnisi - wyciąg z owoców tej rośliny pomaga ograniczyć objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) i uregulować cykl miesięczny. Zawarte w nim substancje hamują wydzielanie prolaktyny i hormonu luteinizującego (LH), a zwiększają wydzielanie folikulotropowego (FSH). Preparaty lecznicze zawierające wyciąg z niepokalanka to m.in. Castagnus i Cyclodynon.

• Tasznik pospolity - wyciąg z ziela tasznika jest bogaty w fitosterole i tradycyjnie stosowany w celu zahamowania obfitych i długich miesiączek, szczególnie w okresie dojrzewania i pokwitania. Suplement diety zawierający m.in. wyciąg z ziela tasznika to Hemorigen Femina.

• Rdest ostrogorzki - wyciągi alkoholowe z ziela rdestu, dzięki zawartości garbników i flawonoidów wspomagają zahamowanie obfitych krwawień i wspierają regulację cyklu miesiączkowego.

• Krwawnik pospolity - ziele krwawnika jest tradycyjnie stosowane w łagodzeniu bolesnego miesiączkowania i stanów skurczowych macicy oraz w przypadku zatrzymania miesiączkowania spowodowanego np. przez stres.

Hemorigen Femina

Leki homeopatyczne na zaburzenia miesiączkowania

Składy homeopatycznych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania wspomagająco w zaburzeniach miesiączkowania oparte są na składnikach roślinnych (m.in. ziele niepokalanka mnisiego, kalina koralowa, bób Świętego Ignacego, kosaciec różnobarwny, lilia tygrysia, konyza kanadyjska), w charakterystycznych dla homeopatii bardzo dużych rozcieńczeniach. Do takich preparatów należą m.in: Hormeel SNT, Mastodynon i Mastodynon N.

Suplementacja przy nieregularnych i bolesnych miesiączkach oraz nadmiernym krwawieniu

Poza klasyczną farmakoterapią można wdrożyć również suplementację, która odpowiednio dobrana może pomóc przywrócić prawidłowy przebieg cyklu miesiączkowego.

• Inozytol (np. Ovarin, Inofem), czyli witamina B8, włączona do suplementacji może prowadzić do zwiększenia częstotliwości owulacji, przywrócenia regularnych miesiączek oraz redukcji insulinooporności, dzięki czemu szczególnie sprawdza się we wspomaganiu leczenia zespołu policystycznych jajników (PCOS).

• Olej z wiesiołka (np. Wiesiołek Oleovitum, Solgar olej z wiesiołka dwuletniego) zawiera kwas gamma linolenowy (GLA), za którego sprawą bierze udział w syntezie prostaglandyn mających wpływ na wiele procesów zachodzących w organizmie, dzięki czemu może wspomagać leczenie nieregularnych i bolesnych miesiączek, PCOS oraz zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS).

• Kwas foliowy (np. Olimp kwas foliowy), czyli witamina B9, to niezbędny w diecie kobiet w wieku rozrodczym składnik. Badania wykazały, że suplementacja kwasu foliowego w dawce 700 μg/dzień zwiększa liczbę cykli owulacyjnych, co może wspomóc leczenie zaburzeń miesiączkowania związanych z nieczęstymi owulacjami, np. przy chorobach tarczycy lub PCOS.

• Żelazo (np. Szelazo + SR, Chela-Ferr Forte), czyli pierwiastek, którego niedobór może wystąpić w wyniku nadmiernych krwawień miesiączkowych. Dodatkowa suplementacja żelaza może być korzystna, jeśli cierpisz na obfite i przedłużające się miesiączki. Przed wdrożeniem suplementacji warto wykonać morfologię krwi i badania dodatkowe, takie jak ocena poziomu żelaza w surowicy czy zdolność organizmu do jego wiązania i skonsultować wyniki z lekarzem.

Ovarin

Wiesiołek Oleovitum