Jak żyć aktywnie z astmą?

Spis treści

Czym jest astma?

Czy astma jest chorobą genetyczną?

Jakie są rodzaje astmy?

Jakie są objawy astmy?

Kiedy iść do lekarza?

Leki na astmę

Jak zapobiegać astmie?

Jak żyć z astmą?

Czym jest astma?

Astma jest przewlekłą chorobą układu oddechowego, przebiegającą z obrzękiem i skurczem oskrzeli oraz nadmiernym wydzielaniem śluzu przez drogi oddechowe. Niestety jest nieuleczalna, z okresami remisji (złagodzenia objawów) oraz nawrotów i zaostrzeń.

Na astmę najczęściej zaczynają chorować dzieci do 5. roku życia i dorośli po 60. roku życia. Wśród dzieci najczęściej zapadają na tę chorobę chłopcy, a wśród dorosłych - kobiety.

Czy astma jest chorobą genetyczną?

Wiemy, że astma jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Jeżeli oboje rodzice chorują, to prawdopodobieństwo wystąpienia astmy u dziecka wynosi 60%. Natomiast, gdy jedno z rodziców jest astmatykiem, ryzyko zachorowania na astmę u dziecka szacuje się na około 20-40% i co ciekawe - ryzyko jest większe, gdy choruje matka.

Genetyka nie jest czynnikiem decydującym o wystąpieniu tej choroby. Może natomiast „wspomóc” jej uaktywnienie. Szacuje się jednak, że u 75% chorych przyczyną astmy jest alergia.

Jakie są rodzaje astmy?

• astma wysiłkowa - jest wywołana wysiłkiem fizycznym; ten rodzaj astmy najczęściej bywa nierozpoznany i nieleczony,

• astma zawodowa - jej objawy uaktywniają się w miejscu pracy, a ustępują po wyeliminowaniu czynników alergizujących, np. sierści zwierząt, środków chemicznych, zapachów, leków,

• astma oskrzelowa - przewlekła choroba dróg oddechowych związana z nadwrażliwością oskrzeli,

• astma atopowa - odmiana astmy oskrzelowej, wywołana przez alergeny - głównie roztocza i alergeny pokarmowe,

• astma aspirynowa - spowodowana nietolerancją na kwas acetylosalicylowy (np. Aspiryna, Polopiryna)

Jakie są objawy astmy?

• duszność,

• kaszel,

• ściskanie w klatce piersiowej i świszczący oddech

Objawy mają charakter napadowy. Pomiędzy atakami astmy chory nie odczuwa zwykle żadnych dolegliwości. Duszność i kaszel ustępują samoistnie lub po leczeniu. Zdarza się, że jedynym objawem astmy jest uporczywy kaszel.

Kiedy iść do lekarza?

Jeżeli zauważysz u siebie lub u swoich bliskich wymienione wyżej objawy, skontaktuj się z lekarzem. Najlepiej poprosić o pomoc lekarza rodzinnego, który po zbadaniu pacjenta, w razie potrzeby skieruje go do lekarza alergologa lub pulmonologa.

Jeżeli zajdzie taka konieczność, lekarz zleci dodatkowe badania, np. testy alergiczne lub spirometrię (badanie oceniające pracę i pojemność płuc).

Leki na astmę

Astma wymaga stałego leczenia lekami przepisanymi przez lekarza. Bardzo ważne jest, aby chory rozumiał różnicę między lekami kontrolującymi (zapobiegającymi atakom), a lekami stosowanymi doraźnie (przerywającymi atak), gdyż jest to warunkiem skutecznej terapii.

Leki stosowane zapobiegawczo w astmie

Stosuje się je stale i regularnie, niezależnie od występowania objawów astmy. Nie są jednak skuteczne w przerywaniu ataków. Zwykle efekt ich działania jest odczuwalny przez chorego po kilku tygodniach. Wszystkie z nich dostępne są w aptekach wyłącznie na receptę. Do leków tych zaliczamy:

• glikokortykosteroidy wziewne (do inhalacji) - należą do najważniejszych leków stosowanych w leczeniu astmy; ze względu na działanie miejscowe w oskrzelach są bezpieczne i skuteczne; działają przeciwzapalnie, zmniejszają nasilenie objawów i częstość ich zaostrzeń (np. Pulmicort, Nebbud, Benodil) - o tym jak prawidłowo wykonać inhalację piszemy tutaj,

• długo działające beta-2-mimetyki - ich działanie rozkurczające oskrzela utrzymuje się przez wiele godzin, natomiast nie mają działania przeciwzapalnego, dlatego muszą być zawsze stosowane w połączeniu z glikokortykosteroidami wziewnymi (np. Pulmoterol, Atimos, Zafiron, Oxis),

• leki przeciwleukotrienowe - hamują uwalnianie z komórek zapalnych substancji nasilających skurcz oskrzeli i wywołujących stan zapalny tzw. leukotrienów (np. Montelukast, Promonta, Asmenol); są podawane doustnie, mają mniejszą skuteczność niż wziewne glikokortykosteroidy,

• teofilina - rozszerza oskrzela i działa przeciwzapalnie (np. Theospirex, Theovent); podawana jest doustnie; ze względu na częste działania niepożądane stosuje się ją rzadziej niż inne leki,

• glikokortykosteroidy doustne - są podstawowymi lekami w leczeniu zaostrzeń astmy (np. Encorton, Dexamethason); ze względu na groźne działania niepożądane stosuje się je w ostateczności - gdy inne dostępne leki nie działają,

• przeciwciała monoklonalne przeciwko IgE - hamują działanie immunoglobuliny E, blokując reakcje alergiczną (np. Xolair); są podawane podskórnie chorym na ciężką astmę o podłożu alergicznym.

Leki stosowane w hamowaniu ataku astmy

Są stosowane doraźnie – tylko i wyłącznie w celu przerwania ataku astmy. Takiego leku należy użyć jak najszybciej, gdy pojawi się atak. W przeciwieństwie do leków zapobiegawczych, leków hamujących atak nie stosuje się profilaktycznie, nie mają one działania przeciwzapalnego, a ich mechanizm polega na rozszerzeniu oskrzeli, co pozwala zmniejszyć nasilenie objawów astmy.

Wszystkie z nich dostępne są w aptekach jedynie na receptę. Najczęściej stosuje się krótko działające beta-2-mimetyki (np. Ventolin, Aspulmo) podawane wziewnie.

Jak zapobiegać astmie?

Możemy spróbować ustrzec się przed zachorowaniem na astmę lub znacznie złagodzić jej objawy, poprzez:

• zdrowy tryb życia - umiarkowany wysiłek fizyczny i właściwa dieta odgrywają tu istotną rolę; stwierdzono, że ludzie otyli częściej chorują na astmę; ważne jest też unikanie alergenów pokarmowych (orzechy, mleko, truskawki),

• unikanie palenia papierosów i dymu tytoniowego (o tym jak skutecznie rzucić palenie piszemy tutaj),

• stosowanie masek antysmogowych w miejscach o dużym zanieczyszczeniu powietrza,

• leczenie infekcji dróg oddechowych i chorób alergicznych, gdyż nieleczone po latach mogą doprowadzić do astmy,

• rozpoznanie i wyeliminowanie alergenów, np. sierści zwierząt, zapachów farb i lakierów, roztoczy, alergenów pokarmowych,

• dbanie o zdrowie dzieci - już od okresu płodowego; z badań wynika, że palenie papierosów w ciąży, a także zła dieta, np. jedzenie orzeszków ziemnych wywołują astmę u dzieci; natomiast dzieci niekarmione piersią częściej zapadają na alergie, które z kolei prowadzą do astmy.

Jak żyć z astmą?

Wbrew utartym poglądom, że astma uniemożliwia jakąkolwiek aktywność - z chorobą tą można normalnie funkcjonować! Warunkiem jest jednak podjęcie leczenia, uważna obserwacja objawów, przestrzeganie zaleceń lekarza i zdrowy tryb życia. Bardzo ważne jest też pozytywne myślenie osoby dotkniętej astmą i wiedza na temat choroby.

Nie jest prawdą, że astmatycy nie mogą być aktywni i uprawiać sportu. Wręcz przeciwnie - dostosowany do możliwości wysiłek fizyczny jest bardzo wskazany. W dzisiejszych czasach kontrolując astmę za pomocą regularnie przyjmowanych leków, można już skutecznie zapobiegać atakom duszności i korzystać z uroków życia.