Ajurweda - tradycyjna medycyna indyjska

Spis treści

Czym jest medycyna indyjska - ajurweda?

Cele ajurwedy - równowaga w organizmie

Podstawowe zasady medycyny indyjskiej

Leczenie według zasad ajurwedy

Dosze w medycynie indyjskiej

Ajurweda a powszechne dolegliwości

Przeziębienie, grypa i kaszel - sposoby ajurwedyjskie

Ból głowy a ajurweda

Zmęczenie i osłabienie w medycynie indyjskiej

Zakażenia dróg moczowych a zasady ajurwedy

Niestrawność - mieszanki ajurwedyjskie na problemy trawienne

Bezsenność a zastosowanie medycyny indyjskiej

Menstruacja i menopauza - nierównowaga wszystkich dosz

Choroby skóry - brak równowagi w organizmie

Oczyszczanie i odmładzanie według ajurwedy

Alergia i uzależnienia w terapii ajurwedyjskiej

Piękno w ajurwedzie

Czym jest medycyna indyjska - ajurweda?

Ajurweda (ajus - życie, veda - wiedza) to tradycyjna wedyjska medycyna indyjska. Co oznacza słowo wedyjska? Weda to zbiór świętych ksiąg hinduizmu opisujących całą tamtejszą wiedzę na temat świata i bogów. Początki ajurwedy datuje się na 4000-6000 lat p.n.e. Do dziś praktykowane jest przekazywanie zawartej w niej wiedzy w niezmienionej formie. Od 1979 roku ajurweda jest uznawana przez WHO za medycynę tradycyjną, co absolutnie nie oznacza, że należy odrzucić metody konwencjonalnej medycyny. Ajurweda obejmuje osiem działów:

• choroby wewnętrzne,

• laryngologię,

• chirurgię ogólną,

• toksykologię,

• psychiatrię,

• pediatrię i położnictwo,

• geriatrię i długowieczność,

• prokreację.

Co ciekawe, wiedza ajurwedyjska zawarta w powyższych działach nie skupia się wyłącznie na chorobach i ich leczeniu, ale także na: cechach dobrego lekarza, kwestiach etycznych, opiece nad pacjentem, sposobach podtrzymywania życia, symptomach nadchodzącej śmierci czy organizacji szpitali. Ponadto, zawiera szereg szczegółowych informacji na temat pozytywnych i negatywnych aspektów: jedzenia, snu, pracy czy odpoczynku, które są niezbędne do utrzymania zdrowia.

Ajurweda podaje, że zdrowy człowiek to taki, którego organizm posiada fizyczną równowagę, a oprócz tego spokojny i zrównoważony umysł. W dobie szybkiego rozwoju cywilizacji, technologii, wszechobecnego stresu, bardzo trudno o zachowanie wewnętrznego spokoju. Niestety, bez tego trudno utrzymać zdrowie, a wyleczenie tylko fizycznych dolegliwości to coraz częściej za mało. Ajurweda uczy, w jaki sposób podchodzić do życia, aby zachować zarówno dobrą formę fizyczną, psychiczną, jak i duchową. Nawet współczesne badania potwierdziły, że wiara i duchowość mają istotne znaczenie w osiągnięciu dobrego samopoczucia, zdrowia, a co ciekawe - wpływają także na długość życia.

Cele ajurwedy - równowaga w organizmie

Głównym celem ajurwedy jest utrzymanie równowagi pomiędzy ciałem, umysłem, zmysłami i duchem. Według niej ludzki umysł ma ogromny wpływ na ciało, jest z nim nierozerwalny, w pełni odpowiada za zdrowie organizmu i stanowi łącznik pomiędzy światem zewnętrznym a wewnętrznym. Ma to ogromne znaczenie w procesie leczenia czy profilaktyki wielu chorób, nie tylko o podłożu psychicznym.

Podstawowe zasady medycyny indyjskiej

• teoria stworzenia

• podstawowe elementy (ziemia, woda, ogień, powietrze, przestrzeń) niezbędne do praktykowania leczenia według ajurwedy

• przejawianie się tych elementów w człowieku, czyli tzw. dosze: vata, pitta, kapha

• właściwości wszystkiego, co znajduje się na ziemi

Zatrzymując się przy zasadach leczenia według ajurwedy i kierowaniu się elementami, można je prosto wyjaśnić na przykładzie kaszlu czy przeziębienia. Przykładowo, jeśli jesteśmy przeziębieni i mamy kaszel, w płucach gromadzi się woda i flegma, które zgodnie z zasadami ajurwedy można przypisać do wody i ziemi. Chory, aby uzyskać równowagę, a tym samym zdrowie, powinien sięgnąć po, np. sok z imbiru, który jest kojarzony z ogniem. Natomiast aby zneutralizować element ziemi, powinno się spożywać produkty lekkie i chrupiące. Wówczas elementy zostaną zrównoważone, a pacjent powróci do zdrowia.

Leczenie według zasad ajurwedy

Kim jest konsultant, terapeuta oraz lekarz ajurwedyjski?

Konsultant ajurwedyjski to inaczej specjalista do spraw zdrowia i dobrego samopoczucia. Jego zadaniem jest naprowadzenie chorego na ścieżkę zdrowia poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia. Aby zostać takim konsultantem, należy odbyć 100 godzin nauk i praktyk zakończonych certyfikatem.

Kolejnym praktykiem ajurwedy jest terapeuta ajurwedyjski. Oprócz kompetencji konsultanta ma większą wiedzę w zakresie diagnozy i metod leczenia. Terapeuta obserwuje postępy zdrowotne chorego, a w razie potrzeby kieruje go do lekarza ajurwedyjskiego. Aby zostać terapeutą w dziedzinie ajurwedy, należy ukończyć minimum 500 godzin nauk i odpowiednich praktyk.

Lekarz ajurwedyjski to osoba, która ma za sobą 5,5-6 letnie studia z zakresu medycyny ajurwedyjskiej. Po ukończeniu nauki absolwent uzyskuje tytuł BAMS (Bachelor of Ayurvedic Medicine & Surgery). Później może zdecydować się na specjalizację np. chirurgię ogólną, psychiatrię czy toksykologię. Obecnie istnieje w Indiach ponad 60 szkół wyższych, w których można studiować medycynę ajurwedyjską.

Aby skorzystać z usług specjalistów ajurwedyjskich, nie trzeba wybierać się do Indii. Wszelkiego rodzaju konsultacje można uzyskać w wielu polskich miastach, np. w Warszawie, Krakowie, Poznaniu czy Łodzi.

Badanie u lekarza ajurwedyjskiego

Lekarze zajmujący się ajurwedą podchodzą do pacjenta jako do istoty złożonej. Starają się zrozumieć nie tylko jego fizyczność, ale również aspekty mentalne czy emocjonalne. Podczas wizyty lekarz ajurwedyjski zadaje pytania dotyczące: dolegliwości, diety, stylu życia i historii chorób. W celu postawienia trafnej diagnozy używa: słuchu, dotyku, węchu, wzroku. Bada koloryt skóry, kondycję włosów, paznokci. Co ciekawe, sprawdza także odgłosy wydawane przez ciało pacjenta, które świadczą o prawidłowym lub nieprawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Może być to oddychanie, trawienie czy barwa głosu. Oprócz tego lekarz ajurwedyjski sprawdza puls i określa guny, czyli typ siły i energii, dzięki której funkcjonuje umysł. Podczas konsultacji zwraca się również uwagę na zachowanie pacjenta i jego mowę ciała. Dostarcza ono informacji na temat kondycji emocjonalnej chorego, jego inteligencji czy charakteru. Tak dokładne badanie pozwala na określenie, która z dosz jest w nierównowadze i najskuteczniej określa to sprawdzanie pulsu. Lekarz ajurwedyjski nie zleca przy tym dodatkowych badań laboratoryjnych.

Po dogłębnie przeprowadzonym wywiadzie lekarz ajurwedy może zalecić odpowiednie zioła czy metody oczyszczające. Do leczenia w ajurwedzie wykorzystuje się wiele leków roślinnych, a także kamienie szlachetne, kryształy i metale. Leki występują w postaci: tabletek, proszków, naparów, wywarów czy past.

Dosze w medycynie indyjskiej

W ajurwedzie dosze to inaczej energie biologiczne. Vata reprezentuje przestrzeń i powietrze, pitta - ogień, a kapha - wodę i ziemię. Według medycyny indyjskiej, wszelkiego rodzaju choroby są wynikiem nierównowagi pomiędzy doszami.

Przykładowe cechy charakterystyczne poszczególnych dosz:

VATA

• rozprowadzanie jedzenia, płynów i powietrza w ciele,

• dotyczy ruchu, słuchu i dotyku,

• towarzyszą jej emocje, takie jak: lęk, napięcie, niecierpliwość i niepokój,

• jej właściwości to: suchość, lekkość, ruchliwość, chłód, szorstkość

PITTA

• kontrola przemiany materii,

• dotyczy wzroku,

• towarzyszą jej emocje, takie jak: złość, odwaga, zazdrość, siła woli,

• jej właściwości to: ostrość, intensywność, gorąco

KAPHA

• zapewnienie nawilżenia, połączenia, stabilizacji,

• dotyczy smaku i zapachu,

• towarzyszą jej emocje, takie jak: miłość, cierpliwość, przebaczenie, przywiązanie, posiadanie, skąpstwo,

• jej właściwości to: gęstość, stabilność, grubość, lepkość, przejrzystość, zimno.

Ajurweda a powszechne dolegliwości

Wiele ajurwedyjskich mieszanek ziołowych można wykonać w domowym zaciszu. Wykorzystuje się powszechnie dostępne rośliny i przyprawy, takie jak m.in.: aloes, czosnek, cynamon, imbir, kurkuma, mięta czy goździki. Ajurweda znalazła dla nich zastosowanie w leczeniu różnego rodzaju dolegliwości: przeziębienia, grypy, kaszlu, bólu głowy, zmęczenia, osłabienia, zakażeń dróg moczowych, niestrawności, bezsenności czy problemów menstruacji i menopauzy oraz chorób skóry. Można je również stosować wspomagająco przy depresji, artretyzmie czy astmie.

Wykorzystywane są również surowce, takie jak Mumio, np. Mumio Shilajit, znane również pod nazwą „shilajit”, oznaczającą dosłownie „górską smołę”. Surowiec ten powstaje najprawdopodobniej w wyniku rozkładu obumarłych części roślin, porostów i alg, które dostają się w szczeliny górskie na dużych wysokościach (około 3,5 tys. m.n.p.m) w Azji. Mumio ma szerokie zastosowanie, m.in. pozytywny wpływ na układ kostny oraz wzmocnienie odporności.

Przeziębienie, grypa i kaszel - sposoby ajurwedyjskie

Według ajurwedy przeziębienie i grypa są wynikiem podrażnienia i zablokowania układu oddechowego na skutek nadmiaru doszy kapha. Podwyższenie tej doszy może być spowodowane również odkładaniem się niestrawionego pokarmu, który przemienia się w toksyny gromadzące się, np. w górnych drogach oddechowych. W celu wyleczenia objawów przeziębienia stosuje się różnego rodzaju zioła i przyprawy, np. imbir (np. Solgar imbir lekarski, Imbir kapsułki), kurkumę (np. Kurkuma piperyna Alter Medica, Biovitum kurkuma i czarny pieprz).

Przykładowa ajurwedyjska mieszanka na przeziębienie: imbir, kurkumę i czarny pieprz wymieszać z ciepłą wodą. Zażywać pół łyżeczki 2 razy dziennie. Można dodać goździki, cynamon lub kardamon.

Ból głowy a ajurweda

Ciekawostką jest fakt, że ajurweda wyróżnia aż 11 rodzajów bólu głowy, z czego najsilniejszym jest migrena ("dzielący na pół"). Jako przyczynę podaje się nadmiar dosz vata i kapha spowodowane napięciem, przepracowaniem, złą dietą. Mogą pojawić się również nudności i wymioty. Spośród ziół i substancji stosuje się tutaj: goździki (np. Naturalny olejek eteryczny goździkowy), mentol (np. Olbas Oil, Amol), olej sezamowy (np. Oleje świata olej sezamowy), olej z gorczycy czy miód (np. Ekamedica syrop imbir cytryna miód).

Przykładowy ajurwedyjski sposób na ból głowy: masować głowę olejkiem goździkowym lub z mentolem.

Zmęczenie i osłabienie w medycynie indyjskiej

Według ajurwedy zmęczenie czy osłabienie wynika z zaburzenia tworzenia się tkanek - powstają wówczas toksyny doprowadzające do zniszczenia zdrowych komórek. Aby zmniejszyć stan wyczerpania i osłabienia stosuje się zioła i bakalie, takie jak: migdały, nasiona pigwy, czarne rodzynki, ashwagandhę (np. Naturell Ashwagandha, Himalaya Ashwagandha), liść Moringa (np. Moringa oleifera).

Przykładowa ajurwedyjska mieszanka na zmęczenie: posiekać daktyle, pistacje, migdały oraz nasiona pigwy. Następnie zmieszać i jeść 5 łyżek stołowych popijając mlekiem.

Zakażenia dróg moczowych a zasady ajurwedy

Podczas zakażeń dróg moczowych dochodzi do nadmiaru doszy pitta. Jest to spowodowane nadmiernym spożywaniem kwaśnych, tłustych, ostrych czy gorzkich posiłków. Nasila to dodatkowo picie kawy, herbaty czy alkoholu. Następnie rozwija się stan zapalny, któremu może towarzyszyć zwiększone oddawanie moczu. Ajurweda zaleca tutaj przyjmowanie takich ziół, jak: zielony kardamon, kolendrę (np, Pregnofer uno, owoc kolendry), proszek z drzewa sandałowego, korzeń lukrecji (np. korzeń lukrecji Flos, Solgar lukrecja), amla (np. Himalaya Amla C), liście rzodkwi.

Przykładowa ajurwedyjska mikstura na zakażenia dróg moczowych: 3 łyżki sproszkowanych nasion z kolendry zmieszane z 1 łyżką nierafinowanego cukru należy zalać 3 filiżankami wody, następnie zostawić na noc. Przed wypiciem starannie wymieszać.

Niestrawność - mieszanki ajurwedyjskie na problemy trawienne

Przyczyną problemów z trawieniem jest osłabienie tzw. ognia trawiennego. Doprowadza do tego szereg czynników, jak: nieodpowiednia dieta, spożywanie zbyt gorących lub zbyt zimnych potraw, picie zbyt dużej ilości wody, stres, nieregularny sen. Wzrastają wówczas wszystkie dosze, przez co dochodzi do powstawania toksyn w organizmie. Wynikiem tego są zaparcia, nadkwaśność, zgaga czy zaburzenia apetytu. W czasie niestrawności można stosować: imbir, kminek (np. Verdin fix, Iberogast), kozieradkę (np. Nasienie kozieradki Flos, Nasiona kozieradki w kapsułkach), rodzynki.

Przykładowa ajurwedyjska mieszanka na niestrawność: imbir drobno posiekać, dodać łyżkę kminku, zalać sokiem z cytryny w szklanym naczyniu. Następnie posypać niewielką ilością soli, wymieszać i postawić w nasłonecznionym miejscu. Przygotowaną mieszankę pozostawić w tym miejscu na 2 dni latem, a zimą na 4 dni.

Bezsenność a zastosowanie medycyny indyjskiej

Bezsenność wywołana jest przez wzrost doszy vata. Przyczyną tej dolegliwości są: stany lękowe, nerwowość, stres, nadmierne pobudzenie, zaparcie, przejadanie się lub bycie głodnym przed snem, a także tłumienie emocji. Bezsenność może powodować zaburzony rytm snu i czuwania, a co za tym idzie - problemy z koncentracją, pamięcią czy drażliwość. W leczeniu problemów ze snem stosuje się zioła, takie jak: mięta (np. Zielnik Apteczny mięta fix, Krople miętowe), rumianek (np. Zielnik Apteczny rumianek fix, Zielnik Apteczny koszyczek rumianku), kminek, brahmi (np. Yango Brahmi, Aurospirul Brahmi).

Przykładowy ajurwedyjski sposób na bezsenność: 10 liści świeżej mięty należy rozgnieść i zalać jedną filiżanką wody, a następnie zagotować. Można dodać 2 łyżeczki miodu. Gotową herbatę wypić przed pójściem spać.

Menstruacja i menopauza - nierównowaga wszystkich dosz

Menstruacja i menopauza są związane z nierównowagą wszystkich trzech dosz. W przypadku menstruacji, której towarzyszą skurcze i ból brzucha, zaburzona jest głównie vata. Przy menopauzie pacjentki często cierpią na bóle stawów związane z rozwojem osteoporozy, nadciśnienie czy obniżenie libido, za które odpowiedzialny jest nadmiar vata. Z kolei uderzenia gorąca to wzrost pitta. Obrzęki ciała, zaburzenia nastroju i otyłość to wynik nadmiaru kapha.

Przy menstruacji stosuje się zioła, takie jak: czosnek (np. Naturell czosnek forte, Alliofil forte), aloes (np. Aloevital aloes, Ekamedica Aloes), czarny pieprz, cynamon, kminek, imbir. Z kolei podczas menopauzy zaleca się: aloes, sok z buraków, nasiona marchwi, szafran (np. Positivum, Jasnum mood), shatavari (np. Pukka Wholistic Shatavari bio, Aurospirul shatavari).

Przykładowy ajurwedyjski sposób na kłopoty z menstruacją: 2 razy dziennie lub do momentu ustania skurczów jeść 1 łyżkę soku z aloesu połączoną z odrobiną czarnego pieprzu i cynamonu.

Przykładowy ajurwedyjski sposób na kłopoty z menopauzą: przez kilka dni spożywać codziennie 1 filiżankę ciepłego mleka w połączeniu z 8-10 nitkami szafranu.

Choroby skóry - brak równowagi w organizmie

Problemy skórne wynikają z nierównowagi wszystkich trzech dosz, a głównym czynnikiem wpływającym na jej kondycję jest dieta. Interesujące jest to, że według medycyny ajurwedyjskiej nie wystarczy stosowanie preparatów zewnętrznych, zwłaszcza przy egzemie, trądziku czy łuszczycy. Trzeba zadziałać od wewnątrz poprzez eliminację ostrych pokarmów, ograniczenie kawy, herbaty czy alkoholu i innych substancji mogących zwiększyć doszę pitta. Nadmiar doszy pitta odpowiada za stany zapalne i rumień skóry. W przypadku schorzeń skóry w medycynie wedyjskiej stosuje się zioła i substancje, takie jak: kurkuma, liście neem (np. Etja naturalny olej neem, Ayucare Neem), aloes, liście moreli, olejek kamforowy (np. Olej kamforowy), czy żółtą siarkę.

Przykładowy ajurwedyjski sposób na choroby skóry: zagotować liście neem, przecedzić, a następnie przemywać zmienione chorobowo miejsca.

Oczyszczanie i odmładzanie według ajurwedy

Głównym celem terapii ajurwedyjskiej jest równoważenie dosz poprzez leczenie i usunięcie przyczyny nierównowagi, poprawę funkcjonowania układu pokarmowego i wydalniczego, wzmocnienie odporności, rozwój duchowy. W zależności od problemu należy albo zrównoważyć dosze i toksyny wewnątrz organizmu (samana), albo należy pozbyć się ich nadmiaru (sodhana). Terapia samana polega na wykorzystaniu odpowiednich mieszanek ziołowych i modyfikacji diety, aby zmniejszyć nadmiar danej doszy. Terapia sodhana polega z kolei na jej usuwaniu. Stosuje się w tym przypadku oczyszczanie wewnętrzne, odmładzanie, postępowanie w wypadku alergii i leczenie uzależnień.

Oczyszczanie ajurwedyjskie składa się z zabiegów wstępnych, oczyszczania, wydalania i zabiegów wykonywanych po terapii. Zabiegi wstępne to olejowanie, rozgrzewanie. Oczyszczanie ma na celu poprawę metabolizmu poprzez wymioty, przeczyszczanie żołądka, lewatywę, oczyszczanie zatok i upuszczanie krwi. Zabiegi wykonywane po terapii to ustalanie odpowiedniej diety, neutralizowanie toksyn za pomocą ziół.

Terapie odmładzające (rasajana) mające na celu zwiększenie sił witalnych i zapobieganie przedwczesnemu starzeniu za pomocą ziół, ćwiczeń i diety. Dzięki takiej terapii ma zostać spotęgowane odnawianie komórek organizmu. Ponadto dochodzi do poprawy pamięci i koncentracji. Terapia ma wpływać także na koloryt skóry i przywraca jej młody wygląd.

Alergia i uzależnienia w terapii ajurwedyjskiej

W przypadku alergii główną rolę według ajurwedy odgrywają tutaj toksyny gromadzące się w układzie pokarmowym w wyniku jego nieprawidłowego funkcjonowania. Zgodnie z medycyną indyjską, reakcja alergiczna, nawet na pyłki roślin, zajdzie w organizmach osób, w których zalegają toksyny. Inną przyczyną mogą być różnego rodzaju zaburzenia umysłu, jak stres, stany depresyjne, negatywne myślenie. Na to wszystko składa się nierównowaga dosz. Leczenie alergii w ajurwedzie polega na: oczyszczaniu, lekkostrawnej diecie, kilkudniowych postach, regularnych ćwiczeniach, medytacji, masażu. W kwestii uzależnień ajurweda zalicza je do zatruć i dzieli na 4 rodzaje:

• nadmiar vata,

• nadmiar pitta,

• nadmiar kapha,

• nadmiar wszystkich 3 dosz.

Leczenie uzależnień polega na wyrównaniu dosz za pomocą ziół, warzyw i owoców, np: imbiru, cytryny, kuminu, winogron czy jabłek. Oprócz tego stosuje się psychoterapię mającą na celu uzdrowienie umysłu mającego duże znaczenie w leczeniu wszelkiego rodzaju chorób.

Piękno w ajurwedzie

"Jeśli nie ma piękna w sercu, nie będzie go na twarzy"

Podstawą urody według medycyny wedyjskiej jest piękno wewnętrzne i dobre zdrowie, a piękno umysłu odnosi się z kolei do stanu emocjonalnego i mentalnego. Proporcje ciała nie mają większego znaczenia, jeżeli ktoś dba swoje zdrowie i duchowość, ponieważ według ajurwedy to właśnie piękno wewnętrzne determinuje wygląd. Medytacja i utrzymanie umysłu w stanie relaksu spowalnia procesy starzeniowe wpływając między innymi na kondycję skóry, zapewniając jej młody wygląd. Mądrość, dojrzałość emocjonalna, samorealizacja, a także pielęgnowanie pozytywnego myślenia sprawiają, że z człowieka emanuje piękno.

----

Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek nowej terapii, należy skontaktować się ze swoim specjalistą i rozważyć możliwe metody leczenia.