Skuteczne sposoby na zapalenie zatok

Czym jest zapalenie zatok?

Zapalenie zatok oznacza dokładniej zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, których główną funkcją jest ogrzanie, oczyszczenie oraz nawilżenie przepływającego przez nie powietrza.

Jakie są przyczyny zapalenia zatok?

Prawidłowo funkcjonujące zatoki utrzymują stałą drożność i wentylację. Gdy dojdzie jednak do ich blokady i zaburzenia przepływu powietrza, istnieje możliwość rozwinięcia infekcji bakteryjnej, wirusowej czy grzybiczej. Niedostateczna ilość tlenu stwarza idealne warunki do rozwoju drobnoustrojów, a gromadząca się w zatokach wydzielina śluzowo-ropna przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego. To właśnie te infekcje należą do najczęstszych przyczyn zapalenia zatok.

Zdarza się, że na zapalenie zatok cierpią alergicy ze względu na alergiczny nieżyt nosa. Do tego stanu przyczynia się także nieprawidłowa budowa anatomiczna przegrody i bocznej ściany nosa. Zapalenie zatok zdarza się również częściej u osób z polipami jam nosa (łagodne rozrosty błony śluzowej), nieprawidłowościami w funkcjonowaniu rzęsek oczyszczających powietrze z zanieczyszczeń oraz u osób chorujących na mukowiscydozę.

Objawy zapalenia zatok

Do najczęściej występujących objawów zapalenia zatok i zarówno najmniej swoistych, należą:

• uczucie zatkania nosa,
• wydzielina z nosa,
• kaszel.

Do innych objawów zaliczamy:

• ból i tkliwość twarzy, zwłaszcza w obrębie zatok szczękowych, nasilające się podczas pochylania do przodu,
• ból zębów, głowy,
• gorączka,
• uczucie pełności w uchu.

Przy przewlekłym zapaleniu zatok, które trwa powyżej 12 tygodni, objawy mogą czasem się wyostrzać, a czasami całkowicie wygasać.

Domowe sposoby na zapalenie zatok

• płukanie zatok

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok, warto stosować irygacje, czyli płukanie zatok. Aby to zrobić musisz posiadać specjalną butelkę, którą możesz kupić w aptece, natomiast roztwór do płukania możesz przygotować samodzielnie z soli kuchennej - pół łyżeczki soli wsyp do pół litra przegotowanej letniej wody.

W aptekach znajdziesz też gotowe zestawy do płukania, np. Irigasin, FixSin, Zatoxin Rinse. Składają się one ze wspomnianej butelki, do której należy wsypać zawartość saszetki dostępnej w zestawie i uzupełnić przegotowaną, wystudzoną wodą do zaznaczonego na butelce poziomu. Następnie całość trzeba wymieszać, tak aby proszek się rozpuścił. Wylot butelki umieszcza się przy jednym z otworów nosowych i delikatnie naciska butelkę.

Jeśli skończą się saszetki zawarte w tzw. zestawie startowym z butelką, w aptece możesz kupić osobno ich zapas, np. Irigasin zestaw uzupełniający, FixSin zestaw uzupełniający, Zatoxin Rinse zestaw uzupełniający.

Płukanie zatok można z wykonywać także u dzieci. Zabieg ten jest dozwolony już u maluchów powyżej 4 roku życia. Jeśli chcesz skorzystać z tej metody, wybierz zestaw do płukania rekomendowany dla dziecka, np. Irigasin Junior, FixSin Junior, gdyż te dla dorosłych wytwarzają większe ciśnienie, co może przyczynić się do przedostania się płynu do trąbek słuchowych.

Jeśli dziecko przeraża płukanie zatok za pomocą butelki, możesz wykorzystać także specjalne końcówki podłączane do inhalatora, np. Rhino Clear dostępne w aptekach. Rozpylają one roztwór do zatok w postaci praktycznie niewyczuwalnej mgiełki.

Przeciwwskazaniem do płukania zatok są ostre lub przewlekłe choroby uszu oraz te przebiegające z wysiękiem.

• inhalacje z nebulizatora

Na zatkany nos i bolące zatoki bardzo przydatne są inhalacje z użyciem nebulizatora, np. Microlife Neb 200,Vitammy Microfine, Diagnostic Nano, do którego wlewamy wybraną ampułkę:

• 0,9% soli fizjologicznej, np.  Gilbert NaCl 0,9%, Nebu-Dose Isotonic, Symphar NaCl 0,9%,
• soli hipertonicznej 2,2%-6%, np. Nebu-dose hipertonic, Nebutac 3, Marimer Inhalation,
• soli fizjologicznej z kwasem hialuronowym, dającą dodatkowe nawilżenie błony śluzowej, np. Nebu-dose hialuronic.

Nebulizacje przeprowadzaj 2-3 razy dziennie. Ostatnią wykonaj z roztworu fizjologicznego na 2-3 godziny przed snem, aby nie dopuścić do spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła i spać spokojnie. Po wykonaniu nebulizacji pozostań w domu minimum 2 godziny.

U starszych dzieci oraz dorosłych do roztworu soli fizjologicznej możesz wkroplić dodatkowo olejki eteryczne i zapachowe, np. tymiankowy, miętowy czy sosnowy. Oprócz upłynnienia zalegającej w zatokach wydzieliny, wykazują one działanie bakteriobójcze, np. Olbas, Inhalol.

Zwróć uwagę, że olejki eteryczne nie mogą być stosowane ze wszystkimi modelami inhalatorów - taką informację znajdziesz w ulotce dołączonej do inhalatora.

• inhalacje parowe

Inhalacja parowa polega na wdychaniu pary wodnej wzbogaconej w olejki eteryczne. Do jej wykonania potrzebujesz:

• miski z ciepłą wodą,
• ziół używanych w kuchni, np. tymianek, majeranek,
• ręcznika.

Do miski z gorącą wodą wsyp 3 łyżki wybranego ziela, nachyl się nad nią i przykryj głowę ręcznikiem. Nabieraj powietrze ustami, a wypuszczaj nosem. Parę wodną wdychaj 3-4 razy dziennie przez około 10 minut. Woda powinna być bardzo ciepła, ale nie gorąca.

U dzieci inhalacje parowe należy stosować pod kontrolą rodziców, by dziecko nie wylało na siebie gorącego płynu.

• ciepłe kompresy

Na zapalenie zatok stosuje się też ciepłe kompresy, np. z leczniczej soli jodowo-bromowej, którą można kupić w aptece bez recepty. Niewielką ilość soli należy podgrzać na patelni, a następnie zawinąć w ściereczkę i położyć na czoło. Przyniesie to ulgę w bólu, a lecznicze związki wpłyną na oczyszczenie zatok.

Podczas terapii należy pamiętać o przyjmowaniu dużej ilości płynów - minimum 1,5 litra wody dziennie.

Jak leczyć zapalenie zatok?

Leki bez recepty na zapalenie zatok

• ibuprofen i kwas acetylosalicylowy – działają przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie, np. Nurofen, Ibuprom, Ibum, a ich połączenie z pseudoefedryną dodatkowo zmniejsza przekrwienie błony śluzowej i udrażnia nos, np. Ibuprom Zatoki, Ibum Zatoki Max, Aspirin Complex Hot,
• paracetamol – działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale nie przeciwzapalnie, np. Apap, Panadol, Efferalgan,
• krople i spraye obkurczające naczynia krwionośne nosa z ksylometazoliną, np. Sudafed XyloSpray HA, Xylogel, Xylorin, oksymetazoliną, np. Nasivin Soft, Vicks Sinex Aloes i Eukaliptus, nafazoliną, np. Rhinazin,
• aerozole do nosa zawierające mometazon - syntetyczny glikokortykosteroid, który ma działanie przeciwzapalne, łagodzi obrzęk i podrażnienie górnych dróg oddechowych, zmniejsza ilość wydzieliny oraz znosi uczucie zatkanego nosa, np. Momester Nasal, Nasometin Control, Aleric Spray,
• hipertoniczny roztwór soli fizjologicznej w sprayu – usuwa zalegającą wydzielinę, np. Marimer hipertoniczny, Sterimar Baby hipertoniczny,
• izotoniczny roztwór soli fizjologicznej w sprayu – oczyszcza i nawilża błonę śluzową, np. Marimer spray do nosa, Marimer Baby, Sterimar Baby,
• woda morska w aerozolu - upłynnia zalegającą wydzielinę, nawilża śluzówkę nosa, a obecne w niej minerały oraz pierwiastki śladowe mają właściwości antybakteryjne i antyseptyczne, np. Marimer Baby, Disnemar Baby, Sterimar,
• ektoina - rozrzedza gęsty śluz w drogach oddechowych i ułatwia jego wydalanie, np. Ectodose, Ectorhin.

Zioła na zapalenie zatok

• ekstrakt z korzenia goryczki, np. Sinupret, Sinupret Extract, 
• ekstrakt z bzu czarnego, np. Zatoxin, Sinudafen, 
• ziele werbeny, np. Sinutens Forte, Pelavo Nos i zatoki,
• ekstrakt z kwiatów dziewanny, np. Pelafen Kid 3+ Zatoki i Nos, Sinulan Duo Forte,
• ziele tymianku, np. RenoPuren Zatoki Hot, RenoPuren Zatoki Junior,
• ekstrakt z korzenia pelargonii afrykańskiej, np. Sinulan Forte, Pelavo Nos i zatoki,
• ekstrakt z kwiatu pierwiosnka lekarskiego, np. Sinupret krople, Sinupret Extract,
• ekstrakt ze świeżych bulw fiołka alpejskiego, np. Nasodren.

W aptece znajdziesz tabletki, syropy, krople doustne, saszetki do sporządzenia roztworu do wypicia oraz spraye do nosa będące połączeniem kilku wyżej wymienionych ziół, co daje szybsze i skuteczniejsze działanie w zapaleniu zatok.

Antybiotyki na zapalenie zatok

Lekarz, który stwierdzi podłoże bakteryjne zapalenia zatok, może wypisać na recepcie antybiotyki, m.in.:

• amoksycylinę, np. Amotaks, Duomox, Ospamox,
• amoksycylinę i kwas klawulanowy, np. Amoksiklav, Augmentin, Taromentin,
• cefuroksym, np. Bioracef, Ceroxim, Zinnat.

Terapia antybiotykiem trwa zazwyczaj od 10 do 14 dni.

Kiedy udać się do lekarza z zapaleniem zatok?

Preparaty na zapalenie zatok dostępne bez recepty nie powinny być stosowane dłużej niż 7 dni (najbezpieczniej 3-5 dni) ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych, takich jak wysuszenie oraz obrzęk śluzówki nosa. Jeśli po tym czasie nie nastąpiła poprawa, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. To on zadecyduje, czy potrzebne jest skierowanie do laryngologa czy alergologa, gdy podejrzewa podłoże alergiczne zapalenia zatok.

Podstawą rozpoznania zapalenia zatok jest wywiad z pacjentem oraz badanie przedmiotowe polegające na stwierdzeniu bolesności okolicy zajętej zatoki podczas ucisku.

Jeśli objawy zapalenia zatok, pomimo wdrożonego leczenia, utrzymują się powyżej 12 tygodni mówimy o przewlekłym zapaleniu zatok. 

Jaka jest przyczyna przewlekłego bólu zatok?

Problemy z leczeniem przewlekłego bólu oraz nawracających zapaleń zatok wynikają przede wszystkim ze zbyt wąskiego ujścia zatok obocznych do jamy nosowej. W ten sposób dochodzi do zaburzenia wentylacji (przepływu powietrza) w zatokach, co stwarza dogodne warunki do namnażania się chorobotwórczych patogenów i wzrostu ciśnienia w zatokach.

Jakie badanie diagnozuje przewlekłe zapalenie zatok?

Krokiem w diagnostyce przewlekłego zapalenia zatok jest bardzo precyzyjne badanie endoskopowe, w którym lekarz, dzięki wprowadzeniu przewodu (endoskopu) do jamy nosowej, może wyświetlić na ekranie monitora nieprawidłowości, takie jak polipy, obrzęki czy obecność wydzieliny z ujścia zatok.

Obecnie jednym z najdokładniejszych badań w diagnostyce zapalenia zatok jest tomografia komputerowa, która wyparła zdjęcia rentgenowskie ze względu na znacznie lepsze odzwierciedlenie struktur anatomicznych i zmian patologicznych.

Leczenie przewlekłego zapalenia zatok

W terapii przewlekłego zapalenia zatok w pierwszej kolejności zleca się płukanie nosa fizjologicznym roztworem chlorku sodu oraz wdrożenie sterydów donosowych o wyższej sile działania niż te dostępne w aptece bez recepty, np. Flixonase Nasule, Dymista.

Jeśli po 3 miesiącach takiego leczenia nie widać poprawy, lekarz zleca pobranie posiewu z nosa, na podstawie którego do aktualnie stosowanej terapii dokłada się antybiotykoterapię długoterminową. Po jej zakończeniu istotne jest wykonanie tomografii komputerowej, która zobrazuje stan zatok po leczeniu.

Gdy metody zachowawcze nie pomagają, a zapalenie zatok nadal powraca, rozważyć można:

• płukanie zatok metodą Proetza - zabieg polega na umieszczeniu w nosie pacjenta wacików nasączonych roztworem adrenaliny lub efedryny, dzięki czemu otwiera się zablokowane ujście zatok, następnie - po odpowiednim ułożeniu chorego - podaje się 0,9% roztwór chlorku sodu do przewodu nosowego po jednej stronie i jednocześnie odsysa płyn za pomocą ssaka przez drugie nozdrze - roztwór przepływając przez nos usuwa zalegającą wydzielinę oraz drobnoustroje odpowiedzialne za stan zapalny; podczas zabiegu można podać antybiotyki, leki przeciwgrzybicze czy środki rozrzedzające zalegającą wydzielinę; zabieg jest bezbolesny i trwa kilka minut,

• balonikowanie zatok - w zwężonym odcinku górnych dróg oddechowych umieszcza się cewnik, na którym zamontowany jest balon - podczas zabiegu zostaje on wypełniony płynem pod wysokim ciśnieniem, co powoduje rozsunięcie tkanek i udrożnienie zatok; zabieg może być przeprowadzony w znieczuleniu miejscowym, dożylnym lub ogólnym dotchawiczym.

Jeśli powyższe metody zawiodą, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Jak zapobiegać zapaleniu zatok?

• unikanie kontaktu z osobami cierpiącymi na zakażenia górnych dróg oddechowych,
• unikanie dymu papierosowego oraz nadmiernej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza,
• picie dużej ilości wody - minimum 1,5-2 litry na dobę,
• nawilżanie powietrza,
• leczenie alergii.