Czy można łączyć leki ze sobą?

Składniki leków mogą zmieniać swoje działanie, jeśli zostaną pomieszane z innymi lekarstwami, alkoholem lub żywnością. Takie wzajemne oddziaływanie fachowo zwane jest interakcją. Czasami połączenia różnych preparatów są korzystne dla naszego zdrowia, a niekiedy wręcz odwrotnie.

Spis treści

Jakie mogą być negatywne skutki łączenia leków ze sobą?

Jakie skutki nieprawidłowego łączenia leków są najgroźniejsze?

Kiedy warto łączyć leki ze sobą?

Łączenie leków z ziołami

Jak bezpiecznie łączyć ze sobą leki?

Jakie mogą być negatywne skutki łączenia leków ze sobą?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, co się dzieje po tym, jak np. przyjąłeś tabletkę lub wypiłeś syrop? Lek trafia do żołądka, ale to początek jego losów. Żeby poskutkować, musi najpierw wchłonąć się z jelita do krwi. Dopiero wówczas może trafić do miejsca, gdzie ma zadziałać.

Kiedy Ty odczuwasz ulgę, bo na przykład lek pomógł Ci na ból czy gorączkę, substancja na ogół ciągle jest w Twoim organizmie. Musi jeszcze ulec przetworzeniu ("metabolizmowi" – przede wszystkim w wątrobie) oraz ostatecznie - wydaleniu (głównie przez nerki). Podczas przyjmowania kilku leków naraz, ich działanie może być zmodyfikowane praktycznie na każdym z tych etapów. Jakie mogą być tego konsekwencje?

• Lek będzie działać zbyt słabo, co doprowadzi do pogorszenia przebiegu choroby (np. gwałtownego wzrostu ciśnienia krwi lub podniesienia poziomu cukru). W niektórych schorzeniach lek może w ogóle nie poskutkować. Jest to szczególnie niepożądane przy lekach przeciwpadaczkowych (grozi atakiem epilepsji) i antykoncepcyjnych (może być przyczyną niepożądanej ciąży). Przeczytaj artykuł: Jakie leki osłabiają skuteczność antykoncepcji?

• Lek będzie działać zbyt silnie, co może zwiększyć jego toksyczność i ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Przykładem mogą być krwotoki w przypadku nieprawidłowego łączenia ze sobą leków zmniejszających krzepliwość krwi.

• Wystąpią inne niepożądane skutki, trudne do przewidzenia i niecharakterystyczne dla żadnego z przyjmowanych leków.

Jakie skutki nieprawidłowego łączenia leków są najgroźniejsze?

Bardzo duże niebezpieczeństwo zbyt silnego działania leku, przedawkowania, a nawet groźnego dla zdrowia i życia zatrucia, stwarza przyjmowanie kilku leków, których składnik czynny jest taki sam – ale pod różnymi nazwami handlowymi.

Często podaje się przykład paracetamolu. Ta cząsteczka występuje w kilkudziesięciu różnych, dostępnych bez recepty preparatach przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (np. Apap, Efferalgan, Panadol Extra), a ponadto wchodzi w skład złożonych produktów stosowanych przy przeziębieniu czy grypie (takich jak np. Gripex, Fervex, Coldrex czy Febrisan). Zatem jeśli czujesz się "niewyraźnie", boli Cię głowa i masz gorączkę - nie sięgaj po osobne leki na każdą z tych dolegliwości! Przyjęcie zbyt dużej dawki paracetamolu grozi bowiem poważnym uszkodzeniem wątroby.

Niebezpieczne dla zdrowia może być także przyjmowanie leków o innym składzie, ale działających podobnie lub wywierających podobny skutek. Szczególnie groźne może być niekontrolowane mieszanie ze sobą leków nasennych i uspokajających.

Do przykrych konsekwencji może doprowadzić także przyjmowanie leków o przeciwstawnym mechanizmie działania - na przykład przeczyszczających z przeciwbiegunkowymi.

Kiedy warto łączyć leki ze sobą?

Niektóre połączenia są korzystne, ponieważ działanie poszczególnych cząsteczek uzupełnia się. Można takie leki przyjmować jako kilka różnych preparatów, chociaż niektóre zestawienia produkowane są jako jeden gotowy, kompleksowy preparat złożony. Stosowanie takich produktów nie jest groźne dla zdrowia, ponieważ ich składniki i dawki zostały skomponowane pod nadzorem specjalistów. Przykładem mogą być złożone leki przeciwbólowe (np. Metafen, Solpadeine, Nurofen Plus), dwuskładnikowe leki wziewne stosowane w astmie (np. Symbicort Turbuhaler, Salmex, Fostex, Berodual N) lub dwuskładnikowe krople do oczu wykorzystywane w leczeniu jaskry (np. Duotrav, Xalacom, Nodom Combi).

Coraz częściej wieloskładnikowe tabletki, określane jako “polypill” czy “multipill”, wykorzystywane są w leczeniu schorzeń układu krążenia. Preparaty takie łączą najczęściej substancje obniżające poziom cholesterolu (np. Coroswera, Rosulip Plus), obniżające ciśnienie (np. Triplixam, Ramizek Combi, Lorista H, Concoram) czy przeciwdziałające cukrzycy (np. Janumet, Ristfor, Xigduo, Synjardy).

To tylko niektóre przykłady tego coraz popularniejszego trendu. Korzyść? Pacjent stosuje tylko jedną porcję leku - oznacza to rzadsze zapominalstwo, mniej pomyłek przy samodzielnym dawkowaniu oraz lepsze stosowanie się do zaleceń lekarza. Minusem tego typu leków są niekiedy wyższe koszty zakupu oraz brak możliwości samodzielnego modyfikowania dawki w razie potrzeby.

Łączenie leków z ziołami

Zioła zawierają w swoim składzie wiele substancji czynnych, które mogą mieć wpływ na równolegle przyjmowane leki. Dlatego robiąc zakupy w aptece lub korzystając z porady u lekarza nigdy nie zapominaj, aby powiedzieć także o przyjmowanych produktach roślinnych. Przykładowo preparaty z dziurawca (np. Depremin, Hyperherba) stosowane m in. w łagodnych zaburzeniach depresyjnych mogą osłabiać działanie tabletek antykoncepcyjnych. Inny przykład to stosowane m. in. w zaburzeniach pamięci produkty z miłorzębem (np. Ginkofar Forte, Bilobil Forte) – mogą one wpływać na proces krzepnięcia i zaburzać działanie leków przeciwzakrzepowych. Więcej informacji o interakcjach ziół z lekami znajdziesz w artykule: Zioła lecznicze i preparaty ziołowe

Jak bezpiecznie łączyć ze sobą leki?

Ryzyko groźnych konsekwencji na skutek łączenia ze sobą wielu leków rośnie wraz z liczbą przyjmowanych preparatów. Można je ograniczyć, stosując produkty lecznicze rozważnie i pamiętając o podstawowych zasad bezpieczeństwa:

• Leki przyjmuj wtedy, kiedy jest to potrzebne, przestrzegając zaleconych dawek i odstępów pomiędzy poszczególnymi produktami.

• Informuj lekarza i farmaceutę o wszystkich przyjmowanych preparatach, także tych dostępnych bez recepty i ziołowych. Pamiętaj o tym w szczególności, jeśli leczysz się u kilku lekarzy.

• Zawsze uważnie sprawdzaj skład leków, które zażywasz. Jest on podany na opakowaniu oraz w ulotce.

• Czytaj dokładnie ulotki dołączone do leków. Zwróć uwagę także na zalecenia związane z łączeniem danego preparatu z żywnością lub jej składnikami.

Niebezpieczne reakcje na skutek łączenia leków nie zawsze są możliwe do przewidzenia, dlatego przyjmując dodatkowy lek uważnie obserwuj swój organizm. W niektórych przypadkach wzajemne oddziaływanie leków na siebie ma miejsce, ale nie grozi istotnymi powikłaniami. Czasami wystarczające jest zachowanie odpowiedniego odstępu lub modyfikacja dawki, a o ocenę i poradę najlepiej poprosić lekarza lub farmaceutę.

Leki mogą wchodzić w interakcje nie tylko między sobą, ale również ze składnikami pożywienia i alkoholem. Więcej możesz przeczytać na ten temat w artykule Jak łączyć leki z jedzeniem? Również suplementy diety, których zadaniem jest uzupełnianie naszego pokarmu mogą wpływać na działanie leków.

O tym, czym jest wielolekowość oraz jakie mogą być skutki polipragmazji, piszemy w artykule: Czy przyjmowanie kilku leków jednocześnie jest bezpieczne?

Obejrzyj film!