Jakie leki osłabiają skuteczność antykoncepcji?

Czy można łączyć leki i suplementy ze środkami antykoncepcyjnymi?

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej (np. tabletek antykoncepcyjnych, plastrów, zastrzyków, krążków dopochwowych, spirali) zależy od sposobu jej stosowania, a także od tego, jakie leki i suplementy zażywamy, bowiem niektóre preparaty mogą zmniejszyć jej skuteczność.

Pamiętajmy, że lista substancji obniżających skuteczność antykoncepcji hormonalnej może być długa, zatem przed zażyciem leku, koniecznie przeczytaj ulotkę dołączoną do opakowania. Znajdziesz tam informacje o przeciwwskazaniach oraz interakcjach z innymi preparatami.

Jeśli stosujesz leki na stałe - poinformuj o tym swojego lekarza. Dobierze on takie środki lecznicze, które nie będą wpływać na hormonalne preparaty antykoncepcyjne lub zaproponuje inną metodę ochrony przed ciążą.

Jeżeli preparat, który stosujesz sporadycznie lub zastosowałaś jednorazowo, wchodzi w interakcje ze stosowaną metodą antykoncepcji - zajrzyj do ulotki, w której może być opisane, co zrobić w takiej sytuacji, np. czasem konieczne jest rozdzielenie spożywania produktów w czasie lub stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji przez jakiś czas. W razie wątpliwości - skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Jakie leki i suplementy diety obniżają skuteczność antykoncepcji hormonalnej?

• paracetamol (np. Apap, Paracetamol Biofarm) w dawce większej niż 3 g na dobę (6 tabletek po 500 mg),
• indometacyna będąca składnikiem kropli do oczu (np. Indocollyre 0,1%) choć przenika do krążenia ogólnego w niewielkiej ilości, może zwiększać ryzyko zmniejszenia skuteczności wewnątrzmacicznych środków antykoncepcyjnych,
• ketoprofen będący składnikiem wielu leków o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym (np. Bi-Profenid), podobnie jak indometacyna, może zmniejszyć skuteczność spirali domacicznej,
• etorykoksyb należący do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. Roticox) w dawce minimum 60 mg na dobę zwiększa stężenie etynyloestradiolu we krwi - substancji będącej głównym związkiem aktywnym dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych (np. Vines, Atywia, Belara), co może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych (np. wymiotów czy biegunki), które - jeśli wystąpią w ciągu 4 godzin od zażycia pigułki antykoncepcyjnej - mogą wpłynąć na zmniejszenie jej skuteczności, a oprócz tego zwiększa ryzyko pojawienia się żylnych incydentów zakrzepowych u kobiet z grupy ryzyka,
• witamina C, czyli kwas askorbinowy (np. Ascorvita) - stosowana w dawce powyżej 1000 mg może zmieniać wchłanianie oraz stężenie etynyloestradiolu i sprawić, że cykl stanie się nieregularny; również nagłe odstawienie witaminy C może obniżyć poziom estrogenów we krwi - w obu przypadkach zmiana stężenia hormonów we krwi zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, czego skutkiem może być wzrost ryzyka owulacji i nieplanowanej ciąży; warte podkreślenia jednak jest to, że dane na ten temat są nieliczne, dyskusyjne i niejednoznaczne, ale w związku z tym, że ulotki niektórych leków antykoncepcyjnych (np. Belara), zawierają takowe ostrzeżenia, nie można całkowicie wykluczyć wpływu witaminy C na antykoncepcję, 
• antybiotyki, m.in. amoksycylina (np. Duomox), tetracyklina (np. Tetracyclinum TZF), penicylina (np. Ospen 1500), cefalosporyna (np. Zinnat) - zaburzają skład flory bakteryjnej w jelitach, niezbędnej do przekształcania hormonów zawartych we wszystkich rodzajach pigułek do aktywnych form, co ogranicza ich wchłanianie z tabletek do krwi,
• węgiel leczniczy (np. Carbo VP, Węgiel Aktywny Colfarm) i diosmektyn (np. Smecta), stosowane w leczeniu biegunki, „pochłaniają” inne leki, łącznie z preparatami hormonalnymi, a chrom (np. Slimperfect, Chrom Activ) zmniejsza działanie środka antykoncepcyjnego, utrudniając jego wchłanianie; aby tabletka antykoncepcyjna odpowiednio zadziałała, najpierw przyjmij pigułkę, a po co najmniej 4 godzinach sięgnij po powyższe preparaty,
• substancje nasilające perystaltykę (ruchy) jelit, m.in. metoklopramid (np. Metoclopramidum Polpharma) oraz leki przeczyszczające (np. Radirex, Bisacodyl VP) – skracają czas przebywania tabletek jedno- i dwuskładnikowych w przewodzie pokarmowym do tego stopnia, że nie zdążą się one odpowiednio wchłonąć,
• leki przeciwpadaczkowe, m.in.: okskarbazepina (np. Trileptal), fenytoina (np. Phenytoinum WZF), karbamazepina (np. Neurotop Retard 300), fenobarbital (np. Luminalum Unia), topiramat (np. Topamax), prymidon (np. Mizodin) - zawarte w nich składniki pobudzają enzymy wątrobowe, więc metabolizowanie hormonów zawartych we wszystkich hormonalnych środkach antykoncepcyjnych jest szybsze i w krótszym czasie są one wydalane z organizmu,
• leki zaburzające wchłanianie tłuszczu zawierające orlistat, stosowane w otyłości (np. Xenical), które hamując działanie enzymów trawiennych rozkładających tłuszcz, ograniczają jego wchłanianie z pokarmu, ale także zmniejszają dawkę przyswajanego hormonu,
• bromokryptyna (np. Bromocorn) - lek endokrynologiczny jest inhibitorem izoenzymu 3A4 cytochromu P450 odpowiedzialnego za metabolizm (przetwarzanie) hormonu - estradiolu - w wątrobie, będącego składnikiem dwuskładnikowych środków zapobiegających ciąży,
• modafinil (np. Actimodan) - środek stosowany w leczeniu zaburzeń snu - jest induktorem izoenzymu 3A4 cytochromu P450 w wątrobie, przez co przyspiesza metabolizm substancji aktywnych środków antykoncepcyjnych wpływając na zmniejszenie ich skuteczności; oprócz stosowania dodatkowego zabezpieczenia na czas terapii modafinilem pacjentka winna jest stosować mechaniczną metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę) także przez 2 miesiące po zakończeniu terapii,
• leki przeciwgruźlicze, m.in. rifampicyna (np. Rifampicyna TZF) - obniżają skuteczność wszystkich hormonalnych środków antykoncepcyjnych ze względu na to, że zawierają one różne postacie estrogenu oraz progestagenu; substancje przeciwgruźlicze pobudzają działanie izoenzymów cytochromu P450 metabolizującego (przetwarzającego) estrogeny i progestagen w wątrobie, co przekłada się na szybszy rozkład tych hormonów i osłabienie ich działania antykoncepcyjnego,
• substancje przeciwwirusowe, m.in. nelfinawir (np. Viracept), rytonawir (np. Ritonavir Mylan), newirapina (np. Nevirapine Mylan), efawirenz (np. Efavirenz Mylan), czynniki stymulujące układ odpornościowy, m.in. cyklosporyna (np. Equoral) - pobudzają rozkład środków antykoncepcyjnych przez cytochrom P450,
• flukonazol (np. Mycosyst) w dawce minimum 200 mg na dobę zwiększa stężenie etynyloestradiolu i lewonorgestrelu we krwi - substancji będących składnikami zarówno jedno- jak i dwuskładnikowych hormonalnych środków antykoncepcyjnych; zwiększenie ich stężenia może spowodować wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia skutków ubocznych (np. wymiotów czy biegunki), które mogą wpłynąć na zmniejszenie jej skuteczności,
• octan uliprystalu (np. ellaOne) - substancja będąca składnikiem antykoncepcji awaryjnej, tzw. tabletki po, może tymczasowo zmniejszyć skuteczność stosowanych regularnie środków antykoncepcyjnych, dlatego po jej zażyciu należy stosować prezerwatywy podczas każdego stosunku płciowego do czasu kolejnego cyklu miesiączkowego.

Obejrzyj film o wpływie antybiotyków na antykoncepcję!

Jakich ziół nie można łączyć z antykoncepcją hormonalną?

• preparaty z pluskwicą groniastą (np. Klimaktobon, Remifemin) oraz dzięglem chińskim (np. Now Foods Dong Quai),
• napary z dziurawca (np. Dziurawiec Fix) - zawarta w nim substancja czynna – hyperforyna pobudza wątrobę do szybszego rozkładania każdego rodzaju pigułek antykoncepcyjnych, a to osłabia ich działanie,
• siemię lniane (np. Zielnik apteczny nasiona lnu) - wytwarza śluz, którym pokrywa błonę przewodu pokarmowego, utrudniając wchłanianie substancji z tabletek chroniących przed ciążą, należy jednak pamiętać, że siemię lniane obecne w produktach spożywczych, np. chlebie czy bułkach, zostało poddane obróbce termicznej, w związku z czym nie tworzy powlekającej warstwy w przewodzie pokarmowym i nie wpływa na skuteczność antykoncepcji,
• herbatki ziołowe zawierające senes (np. Senes Fix) oraz babkę płesznik (np. Ispagul S) - mogą zmniejszyć wchłanianie przez organizm hormonów zawartych w doustnych środkach antykoncepcyjnych.

Czy tabletki antykoncepcyjne można popijać sokiem?

Podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej nie należy spożywać suplementów diety na bazie ekstraktu z grejpfruta (np. Citrosept Organic) oraz popijać tabletek sokami cytrusowymi (np. grejpfrutowym, pomarańczowym). Zawarte w nich składniki hamują aktywność izoenzymu 3A4 cytochromu P450, który jest odpowiedzialny za metabolizm estradiolu – składnika dwuskładnikowych środków zapobiegających ciąży. Krótko mówiąc, wątroba będzie "zajęta" rozkładem soku, a nie tabletek. Nie doprowadzi to jednak do zmniejszenia skuteczności ich działania, lecz może spowodować zwiększenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych (np. wymiotów czy biegunki), które dopiero mogą wpłynąć na zmniejszenie skuteczność tabletek. Pigułki antykoncepcyjne najlepiej popijać wodą niegazowaną.