Antykoncepcja hormonalna jest skuteczną metodą zapobiegania ciąży, polegającą na stosowaniu syntetycznych pochodnych żeńskich hormonów płciowych. Wszystkie preparaty zaliczane do antykoncepcji hormonalnej i przeznaczone do regularnego stosowania dostępne są w Polsce na receptę.
W celu dobrania najlepszej metody antykoncepcji, lekarz powinien przeprowadzić konieczne badania oraz wywiad z pacjentką na temat stanu jej zdrowia.
Spis treści
Rodzaje antykoncepcji hormonalnej
Działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych
Tabletki antykoncepcyjne a leczenie trądziku
Rodzaje antykoncepcji hormonalnej
Istnieje kilka rodzajów hormonalnych leków antykoncepcyjnych, różniących się drogą przenikania hormonów do organizmu. Kobiety mają do wyboru szeroką gamę preparatów, wśród których można wyróżnić następujące postaci farmaceutyczne:
tabletki (jednoskładnikowe np. Cerazette, Slinda oraz dwuskładnikowe np. Madinette, Belara, Qlaira, Yasmin),
zastrzyki (np. Depo-Provera),
implanty (np. Implanon Nxt),
krążki dopochwowe (np. Nuvaring),
wkładki wewnątrzmaciczne (np. Kyleena, Mirena) .
W niniejszym artykule opisujemy dwie najpopularniejsze metody antykoncepcji hormonalnej.
Tabletki (pigułki) antykoncepcyjne
Obecnie największą popularnością wśród kobiet cieszą się tabletki antykoncepcyjne. Ta metoda zabezpieczenia przed ciążą została wynaleziona już ponad pół wieku temu, ale od tego czasu preparaty te zostały udoskonalone, umożliwiając kobietom przyjmowanie niższych dawek hormonów, bez utraty działania antykoncepcyjnego.
Zaliczamy do nich tabletki jednoskładnikowe (minipigułki), zawierające progestagen oraz tabletki dwuskładnikowe, w skład których wchodzi także estrogen. Ponieważ etynyloestradiol (pochodna estrogenu zawarta w pigułkach dwuskładnikowych) przenika do mleka matki, tabletki takie są przeciwwskazane u kobiet karmiących. Jednak pacjentki nie pozostają w patowej sytuacji, gdyż pigułki jednoskładnikowe mogą być stosowane przez kobiety karmiące. Ich działanie polega na zwiększaniu gęstości śluzu w drogach rodnych, co zmniejsza motorykę plemników i utrudnia dotarcie ich do komórki jajowej.
Podczas stosowania takich preparatów u nawet 84% pacjentek cykl owulacyjny zostaje zachowany, co oznacza że może występować jajeczkowanie. Zażywa się je codziennie, bez przerwy charakterystycznej dla tabletek dwuskładnikowych, rygorystycznie przestrzegając godziny podania leku ponieważ nawet kilkugodzinne opóźnienie skutkuje znacznym obniżeniem skuteczności tej metody.
Obejrzyj film!
Plastry antykoncepcyjne
Metoda ta polega na podaniu hormonu - progestagenu - za pomocą systemu transdermalnego. Lek uwalnia się w sposób ciągły, a hormony zawarte w plastrach hamują cykl owulacyjny równie skutecznie, co tabletki. Zaletą takiej postaci leku jest ominięcie wątroby, dzięki czemu plastry można bezpiecznie i z powodzeniem stosować u pacjentek leczonych na choroby wirusowe i padaczkę.
W przeciwieństwie do tabletek antykoncepcyjnych, wystąpienie biegunki lub wymiotów nie zmniejsza skuteczności metody.
Plaster należy nakleić na podbrzuszu, ramieniu, pośladku, barku lub łopatce. Zaleca się zmienianie miejsca naklejania plastra, w celu uniknięcia podrażnień.
W opakowaniu leku znajdują się trzy plastry, każdy pozostawia się na skórze przez tydzień, a następnie zastępuje kolejnym, w ten sam dzień tygodnia. Po trzech tygodniach należy odkleić ostatni plaster i zastosować tygodniową przerwę, podczas której powinno wystąpić krwawienie.
Obejrzyj film!
Działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych
Należy pamiętać, że leki antykoncepcyjne oddziałują na cały organizm i mogą wywoływać działania niepożądane. Najpoważniejszym z nich jest wpływ na krzepliwość krwi i zwiększenie ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. Ponadto, część nowotworów jest estrogenozależna (karmią się estrogenami), dlatego jeżeli w Twojej rodzinie wystąpił przypadek takiej choroby, poinformuj o tym lekarza.
Inne działania niepożądane to: plamienia lub krwawienia śródcykliczne, spadek libido, łojotok, trądzik, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, bóle głowy, tycie, wzrost ciśnienia krwi, wrażliwość sutków, pogorszenie nastroju.
Wymienione objawy mogą, ale nie muszą wystąpić u każdej kobiety. Pacjentka jest w największym stopniu narażona na nie podczas pierwszych cykli po rozpoczęciu przyjmowania leku, z czasem większość z nich ustępuje.
Hormony zawarte w preparatach antykoncepcyjnych nie wywołują bezpośrednio przyrostu tkanki tłuszczowej - niestety, wiele kobiet po rozpoczęciu stosowania hormonalnej metody antykoncepcyjnej odczuwa wzrost masy ciała. Ten przykry objaw spowodowany jest zwiększoną retencją wody w organizmie oraz pobudzeniem apetytu pod wpływem hormonów.
Tabletki antykoncepcyjne a leczenie trądziku
Pomimo faktu, że trądzik może być działaniem niepożądanym niektórych preparatów antykoncepcyjnych, istnieje pośród nich grupa leków, umożliwiająca leczenie tej przypadłości.
Mowa o tabletkach dwuskładnikowych zawierających w swym składzie drospirenon, który nie tylko wzmacnia działanie antykoncepcyjne etynyloestradiolu (wzrost gęstości śluzu i obniżenie motoryki jajowodów), ale może mieć inne działanie terapeutyczne.
Drospirenon z powodzeniem jest stosowany w dermatologii - zmniejsza nadmierną produkcję łoju, który sprzyja rozwojowi trądziku. Tabletki te są zalecane w przypadku łagodnego lub umiarkowanego trądziku, u kobiet powyżej 14 roku życia, które chcą stosować ten rodzaj antykoncepcji.
Antykoncepcja awaryjna
Antykoncepcja awaryjna to specyficzny rodzaj antykoncepcji stosowany w sytuacjach, gdy stosunek odbył się bez zabezpieczenia lub gdy zabezpieczenie zawiodło - na przykład pękła prezerwatywa lub tabletka antykoncepcyjna nie została przyjęta we właściwym czasie.
Ta metoda nie może być stosowana jako regularna forma ochrony przed ciążą, ponieważ dawki hormonów zawarte w tych preparatach są zdecydowanie wyższe i mogą wywierać niekorzystny wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu.
W polskich aptekach dostępne są obecnie dwa leki, które mogą być zastosowane jako antykoncepcja awaryjna - pisaliśmy o nich tutaj.
Obejrzyj film!
redaktor: Justyna Grzechocińska, mgr farm.
ostatnia zmiana: 13.04.2023 11:44:12
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.