Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe (minipigułki) to metoda antykoncepcji hormonalnej oparta wyłącznie na działaniu progestagenów. Rozważa się ich stosowanie szczególnie u kobiet m.in. obciążonych ryzykiem rozwoju chorób zakrzepowo-zatorowych, u których tradycyjne, dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nie zawsze mogą być stosowane, karmiących piersią bądź cierpiących na migrenę z aurą. Dowiedz się, czym minipigułki różnią się od złożonych środków antykoncepcyjnych.
Czym są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, zwane także minipigułakmi, to rodzaj tabletek antykoncepcyjnych zawierających jeden rodzaj hormonów płciowych - progestagen (dezogestrel, rzadziej drospirenon).
Obejrzyj film!
Czym różnią się tabletki jednoskładnikowe od dwuskładnikowych?
Minipigułki, w odróżnieniu od tradycyjnych tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych:
- nie zawierają estrogenów,
- zawarta w nich dawka progestagenu jest niższa,
- charakteryzują się nieco niższą skutecznością,
- rzadziej hamują owulację - u ok. 50% zachowana jest czynność jajników,
- powodują mniej działań niepożądanych.
Jak działają tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe - minipigułki?
Działanie antykoncepcyjne minipigułek polega przede wszystkim na zagęszczaniu śluzu szyjkowego, co utrudnia dotarcie plemników do komórki jajowej, a tym samym zapłodnienie. Dodatkowo, zmieniają one strukturę błony śluzowej macicy, tak by uniemożliwić zagnieżdżenie zarodka, na wypadek, gdyby doszło do zapłodnienia. Zahamowanie owulacji obserwuje się jedynie u połowy kobiet stosujących tę metodę antykoncepcji.
Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych - minipigułek?
Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych wynosi 99%. Oznacza to, że stosując tabletki w sposób prawidłowy za każdym razem, 1 na 100 kobiet zajdzie w ciążę w ciągu roku stosowania. W rzeczywistości, uwzględniając błędy popełniane podczas stosowania antykoncepcji, szacuje się, że 9 na 100 kobiet przyjmujących minipigułki zajdzie w ciążę w ciągu roku.
Kto powinien rozważyć tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zamiast tradycyjnych tabletek dwuskładnikowych?
- Kobiety karmiące piersią - tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe nie wpływają na proces laktacji i nie stanowią zagrożenia dla dziecka.
- Kobiety z grup ryzyka chorób zakrzepowo-zatorowych (osoby powyżej 35 roku życia palące papierosy, kobiety otyłe z BMI powyżej 30, osoby z nadciśnieniem, kobiety z rodzinną historią zaburzeń zakrzepowo-zatorowych) - prawdopodobieństwo wystąpienia wspomnianych powikłań jest wielokrotnie mniejsze w przypadku stosowania minipigułek.
- Kobiety cierpiące na silne migrenowe bóle głowy bądź migreny z aurą - badania dowiodły, że kobiety stosujące tabletki antykoncepcyjne zawierające dezogestrel rzadziej miewają ataki migrenowe, a ich nasilenie jest mniejsze.
Jak stosuje się tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
- Tabletki antykoncepcyjne zawierające dezogestrel: dostępne w opakowaniach 28-tabletkowych, każda z tabletek zawiera tę samą dawkę hormonu, nie ma tabletek placebo. Tabletki stosuje się w odstępach 24-godzinnych, bez przerwy na krwawienie z odstawienia. Po przyjęciu ostatniej tabletki ze starego blistra należy rozpocząć stosowania tabletek z nowego opakowania.
- Tabletki antykoncepcyjne zawierające drospirenon: dostępne w opakowaniach 28 tabletkowych, stosowane w schemacie 24+4 - przez 24 dni o tej samej porze przyjmuje się tabletki aktywne zawierające hormony, następnie przez 4 dni stosuje się tabletki placebo. Po przyjęciu ostatniej tabletki placebo ze starego blistra należy rozpocząć stosowanie tabletek aktywnych z nowego opakowania.
W którym dniu cyklu należy rozpocząć przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych zaleca się rozpocząć w pierwszym dniu cyklu, czyli w dniu rozpoczęcia krwawienia miesięcznego - działanie antykoncepcyjne jest wówczas zapewnione od momentu przyjęcia pierwszej tabletki.
W przypadku tabletek zawierających dezogestrel dopuszcza się także możliwość rozpoczęcia stosowania leku w 2-5 dniu cyklu - wówczas przez pierwsze 7 dni należy stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę).
Czy podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych występuje miesiączka?
Krwawienia miesiączkowe podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych nie występują z taką regularnością, jak krwawienia z odstawienia związane ze stosowaniem tradycyjnych tabletek dwuskładnikowych. Miesiączki mogą występować z różną częstotliwością, ich nasilenie może być mniejsze lub ograniczać się jedynie do plamienia. U niektórych kobiet, krwawienia miesiączkowe zanikają całkowicie, co postrzega się jako ich zaletę.
Co zrobić w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej jednoskładnikowej?
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zawierające dezogestrel
- Jeśli opóźnienie w przyjęciu tabletki wyniosło mniej niż 12 godzin, skuteczność antykoncepcji pozostaje zachowana. Pominiętą tabletkę należy przyjąć jak najszybciej, a następną o stałej porze.
- Jeśli opóźnienie wyniosło więcej niż 12 godzin, skuteczność antykoncepcji mogła ulec osłabieniu. Pominiętą tabletkę należy przyjąć jak najszybciej, a przez kolejne 7 dni stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę). Jeśli tabletkę pominięto w 1 tygodniu cyklu, a w tygodniu poprzedzającym pominięcie doszło do stosunku, należy rozważyć możliwość zajścia w ciążę.
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zawierające drospirenon
- W przypadku przyjęcia tabletki później niż po 24 godzinach od ostatniej dawki, skuteczność antykoncepcyjna może być zmniejszona - przez kolejne 7 dni należy stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę). Pominiętą tabletkę należy przyjąć tak szybko, jak to możliwe, nawet jeśli oznacza to przyjęcie 2 tabletek jednocześnie. Jeżeli pominięto przyjęcie tabletek w 1 tygodniu cyklu, a podczas tygodnia poprzedzającego pominięcie tabletek doszło do stosunku, należy uwzględnić możliwość zajścia w ciążę.
- Jeśli tabletkę pominięto w 3 tygodniu, należy jak najszybciej przyjąć pominiętą tabletkę, następnie kontynuować stosowanie tabletek o stałej porze, pomijając jednak 4 tabletki placebo z bieżącego blistra - po przyjęciu 24 aktywnych tabletek, następnego dnia należy rozpocząć przyjmowanie kolejnych 24 tabletek aktywnych z nowego blistra.
Obejrzyj film!
Wymioty i biegunka a skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych
W przypadku wystąpienia wymiotów lub ostrej biegunki w ciągu 3-4 godzin od przyjęcia leku należy założyć, że jego składniki mogły nie zostać wchłonięte i postępować tak, jakby tabletka została pominięta (opis powyżej).
Jakie leki osłabiają skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
- Leki przeciwpadaczkowe (np. prymidon, karbamazepina, fenobarbital)
- Leki przeciwgruźlicze (np. ryfampicyna)
- Leki stosowane w leczeniu zakażeń wirusem HIV (np. rytonawir, lopinawir)
- Leki i suplementy diety zawierające ziele dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum)
Powyżej podano jedynie przykłady możliwych interakcji. Więcej o tym, jakie leki osłabiają działanie antykoncepcji, można przeczytać w artykule.
Przeciwwskazania do stosowania minipigułek
- Czynna choroba zakrzepowo-zatorowa żył
- Występowanie lub podejrzenie nowotworów złośliwych zależnych od hormonów płciowych (np. rak piersi, rak jajnika)
- Ciężkie choroby wątroby
- Krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie
- Problemy z regularnym przyjmowaniem tabletek
Najczęstsze działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych (minipigułek)
- Nieregularne krwawienia - najczęstsza przyczyna zaprzestania stosowania leku
- Nasilenie zmian trądzikowych
- Zmiany nastroju
- Wzrost masy ciała
Działania niepożądane mogą, lecz nie muszą wystąpić. Pełną listę skutków ubocznych oraz częstość ich występowania można znaleźć w ulotce leku.
2022-03-09
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 09.03.2022 16:02:11
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.