Trawienie i układ pokarmowy

udostępnij:

Na jakość naszego trawienia wpływa nie tylko to, co jemy, ale również to, w jakiej kondycji jest nasz układ pokarmowy, a w szczególności żołądek, wątroba i trzustka. To właśnie zaburzenia pracy tych narządów odpowiadają najczęściej za dolegliwości trawienne.

Spis treści

Cel trawienia i rola enzymów

Objawy zaburzeń trawienia

Przyczyny zaburzeń trawienia

Leki stosowane w zaburzeniach trawienia

Kiedy udać się do lekarza?

Inne zalecenia

Źródła

Cel trawienia i rola enzymów

Trawienie pokarmu jest skomplikowanym i wieloetapowym procesem, którego celem jest rozłożenie składników pokarmowych – białek, tłuszczów i cukrów – na prostsze cząsteczki, które mogą zostać wchłonięte i przyswojone przez organizm. W trawieniu zasadniczą rolę odgrywają enzymy trawienne – są to wyspecjalizowane cząsteczki, które działają jak nożyce – tną białka, tłuszcze i cukry na cząsteczki mniejsze, prostsze, które organizm może wykorzystać. Możemy wyróżnić trzy główne grupy enzymów:

  • amylazy – trawią cukry,

  • proteazy – trawią białka,

  • lipazy – trawią tłuszcze.

Trawienie pokarmu zachodzi w 4 zasadniczych miejscach w organizmie: jamie ustnej, żołądku, dwunastnicy oraz jelicie cienkim. Niezbędną rolę w trawieniu odgrywa wątroba (produkuje żółć wspomagającą rozkład tłuszczów) oraz trzustka, która wytwarza niektóre enzymy trawienne.

Objawy zaburzeń trawienia

Symptomy zaburzeń trawiennych zwykle pojawiają się po spożyciu posiłku, chociaż nie jest to regułą. Zauważalne objawy to:

  • uczucie odbijania i zwracania pokarmu (a nawet wymioty),

  • uczucie pełności i pieczenia w nadbrzuszu,

  • uczucie palenia w przełyku (zgaga).

Jeśli powyższe objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy, mówimy o dyspepsji, czyli o złym trawieniu.

Przyczyny zaburzeń trawienia

Zaburzenia w trawieniu pokarmu mogą być spowodowane:

  • nieprawidłową, ciężkostrawną dietą oraz nadmiernym stosowaniem używek (nikotyna, kofeina, alkohol),

  • chorobami, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia wybranego odcinka przewodu pokarmowego (np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, a także groźniejsze choroby, jak np. nowotwory złośliwe żołądka),

  • schorzeniami wątroby, trzustki i/lub dróg żółciowych – narządy te pełnią rolę wspomagającą w procesach trawiennych,

  • zmniejszeniem aktywności enzymów trawiennych (co jest częste u osób starszych, u których występuje także spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego),

  • schorzeniami psychicznymi (depresja).

Nieprawidłowa dieta oraz używki

Często powód dolegliwości trawiennych jest prozaiczny – zbyt ciężkostrawna, tłusta dieta. Niekorzystne, ale niestety powszechne jest także jedzenie w nieregularnych odstępach czasowych oraz nadużywanie kofeiny (kawa, napoje energetyzujące), nikotyny (papierosy) i alkoholu. Kofeina, nikotyna oraz niskoprocentowe (poniżej 15%) napoje alkoholowe pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, co może przyczynić się do rozwoju wrzodów trawiennych.

Choroby żołądka

Do schorzeń żołądka, które mogą przyczynić się do wystąpienia zaburzeń trawienia, możemy zaliczyć:

  • chorobę wrzodową – ubytki (owrzodzenia) błony śluzowej żołądka (czasem też dwunastnicy); najczęstsze przyczyny powstawania wrzodów to nadużywanie leków z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), zakażenie bakteriąHelicobacter pylorioraz nadużywanie alkoholu i tytoniu,

  • refluks żółciowy – cofanie się treści dwunastniczej do żołądka, co powoduje neutralizację kwasu solnego wchodzącego w skład soku żołądkowego; refluks żółciowy często występuje u osób po usunięciu pęcherzyka żółciowego,

  • niedokwaśność soku żołądkowego – stan, w którym produkcja soku żołądkowego jest niewystarczająca.

Choroby jelit

Najbardziej znaną chorobą związaną z zaburzeniami trawienia i wchłaniania jelitowego jest celiakia, czyli nietolerancja glutenu. Jest to choroba autoimmunologiczna, w której dochodzi do reakcji zapalnej i niszczenia kosmków jelitowych pod wpływem niektórych białek zbóż, określanych wspólnym terminem gluten. Osoby chore na celiakię muszą bezwzględnie stosować dietę bezglutenową.

Choroby wątroby i dróg żółciowych

Wątroba jest producentem żółci oraz swoistym centrum neutralizującym toksyny w organizmie. Zaburzenia czynności wątroby i/lub dróg żółciowych, jak np. zapalenie wątroby czy kamienie żółciowe, przyczyniają się do złego trawienia tłuszczów.

Choroby trzustki

Trzustka pełni dwie główne funkcje w organizmie człowieka – zewnątrzwydzielniczą oraz wewnątrzwydzielniczą. Funkcja zewnątrzwydzielnicza polega na produkcji określonych enzymów trawiennych, natomiast wewnątrzwydzielnicza – na produkcji insuliny oraz glukagonu.

Najczęstsze choroby trzustki, w konsekwencji których dochodzi do upośledzenia procesów trawiennych, to:

  • stany zapalne – zapalenie ostre i przewlekłe,

  • kamica – w efekcie której dochodzi do upośledzenia drożności przewodów trzustkowych,

  • choroby genetyczne – najczęściej mukowiscydoza, w przebiegu której dochodzi do zwłóknienia trzustki.

Częstym objawem mówiącym o nieprawidłowej funkcji zewnątrzwydzielniczej trzustki jest biegunka tłuszczowa.

Zmniejszenie aktywności enzymów trawiennych

Najlepszym przykładem jest tutaj nietolerancja laktozy. Laktoza jest dwucukrem występującym obficie w mleku i produktach mlecznych. Za trawienie laktozy odpowiedzialna jest laktaza – enzym jelitowy, który rozkłada laktozę do galaktozy i glukozy. Największą aktywność laktazy stwierdzono u dzieci do 2. r.ż., u osób dorosłych aktywność tego enzymu wynosi już tylko około 1/10 wartości początkowej. W przypadku niedoboru laktazy (lub znacznego obniżenia jej aktywności), laktoza nie może zostać rozłożona, przez co zalega w jelicie, gdzie ulega procesom fermentacyjnym z udziałem bakterii. To powoduje uczucie pełności w nadbrzuszu, wzdęcia, kurczowe bóle jelit oraz wodniste biegunki.

Leki stosowane w zaburzeniach trawienia

Leki na wrzody i refluks

Osobną kategorię leków stanowią te stosowane w eradykacji (zwalczeniu) bakteriiHelicobacter pylori.

Leki stosowane w schorzeniach wątroby

  • fosfolipidy sojowe – wszystkie preparaty zawierające fosfolipidy dostępne są bez recepty, np. Esseliv forte, Esseliv max, Essetil Complex, Essentiale Forte, Essentiale Max; fosfolipidy są składnikiem budulcowym błon komórek wątrobowych, przez co przyczyniają się do regeneracji wątroby i mogą być stosowane wspomagająco zarówno w uszkodzeniu tego narządu, jak i w zaburzeniach czynnościowych,

  • związki pozyskiwane z Ostropestu plamistego – sylibina, sylidiamina, sylikrystyna, występują w przykładowych preparatach dostępnych bez recepty: Sylimarol, Lagosa, Silimax, Sylicynar; substancje izolowane z Ostropestu działają stabilizująco oraz przeciwzapalnie na błony komórek wątrobowych,

  • tymonacik – występuje np. w dostępnym na receptę preparacie Heparegen; działanie tymonaciku polega na wspomaganiu funkcji detoksykacyjnych wątroby oraz zmniejszaniu stężenia lipidów w osoczu.

Leki żółciopędne i żółciotwórcze

  • hymekromon – występuje np. w preparacie Cholestil (dawka 200 mg, 50 tabletek – na receptę) oraz Cholestil Max (taka sama dawka, ale 30 tabletek – bez recepty); hymekromon stosowany jest w zaburzeniach czynności dróg żółciowych oraz w stanach przebiegających ze zmniejszonym wydzielaniem żółci.

Leki stosowane w zaburzeniach czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki

  • pankreatyna – zawarta w preparatach na receptę (np. Neo-Pancreatinum Forte, Lipancrea 16 000, Kreon 25 000) oraz bez recepty (np. Kreon Travix, Pangrol 10 000). Pankreatyna to mieszanina enzymów pozyskiwanych z trzustek zwierzęcych, wykazująca aktywność lipaz, amylaz i proteaz. Preparat stosowany jest w schorzeniach trzustki, a także w stanach po zabiegach chirurgicznych trzustki lub żołądka.

Surowce roślinne wspomagające procesy trawienne

Preparaty te działają przeciwzdęciowo, rozkurczająco na przewód pokarmowy, wspomagają wydzielanie żółci oraz soku żołądkowego:

  • Mięta pieprzowa,

  • Melisa lekarska,

  • Kminek zwyczajny,

  • Koper włoski,

  • Karczoch zwyczajny,

  • Czarna rzepa,

  • Boldoa aromatyczna.

Preparaty roślinne ułatwiające trawienie dostępne są bez recepty i często stanowią mieszankę wielu różnych ziół oraz olejków eterycznych. Przykładowe preparaty to: Iberogast, Raphacholin C, Boldovera, Verdin Complexx, Cholesol, Cynarex.

Wspomagająco można też stosować leki zawierające symetikon – składnik ten działa przeciwzdęciowo, znajdziemy go np. w preparatach Espumisan, Ulgix Wzdęcia.

Kiedy udać się do lekarza?

Często możemy sami uporać się z dolegliwościami trawiennymi, jednak w pewnych przypadkach trzeba bezwzględnie zgłosić się do lekarza. Należy to zrobić w sytuacji, gdy:

  • przyczyna problemów trawiennych jest nieznana,

  • dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas,

  • istnieje podejrzenie, że niekorzystne działanie na układ pokarmowy wywierają przyjmowane leki,

  • oprócz problemów trawiennych występują inne zaburzenia, np. gwałtowne chudnięcie, osłabienie, gorączka, stany lękowe, krwawienie z przewodu pokarmowego, przewlekłe biegunki.

Zalecenia te dotyczą zasadniczo dorosłych, ale także dzieci. Niepokojącym objawem mogącym świadczyć o zaburzeniach trawienia u dzieci jest zahamowanie procesu dojrzewania (wzrostu).

Inne zalecenia

Współczesne tempo życia wymusza na nas bycie non stop „na pełnych obrotach”, jednak należy pamiętać, że nie pozostaje to bez wpływu na nasz układ trawienny. Warto zatem pamiętać o trzech prostych zasadach, które nie wymagają wyrzeczeń, a na pewno wspomogą nasze trawienie:

  • nie jedz w pośpiechu,

  • pij kawę w rozsądnych ilościach (nie przekraczaj 4-5 filiżanek dziennie),

  • ogranicz spożycie tłustych pokarmów – twoja wątroba i trzustka na pewno będą ci wdzięczne!

W razie jakichkolwiek wątpliwości, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.

Źródła

  1. Red. Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa 2015.

  2. Fidler-Witoń E., Mądry E., Krasińska B., Walkowiak J.: Nietolerancja laktozy i jej uwarunkowania. Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 2: 308–310.

  3. Dyspepsja. Dostępny w Internecie: http://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.13. [31.08.2017].

  4. Wrzody żołądka i wrzody dwunastnicy. Dostępny w Internecie: https://gastrologia.mp.pl/choroby/zoladek/63409,wrzody-zoladka-i-wrzody-dwunastnicy [31.08.2017].

  5. Budowa i funkcje trzustki. Dostępny w Internecie: https://gastrologia.mp.pl/choroby/trzustka/51046,budowa-i-funkcje-trzustki [01.09.2017].

redaktor: Dina Dąbrowska

ostatnia zmiana: 14.04.2023 13:40:43

Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.

sortowanie:
filtrowanie:
2

Aboca Hepa Action Advanced

kapsułki, 30 kapsułek

cynara scolymus+curcuma longa+rosmarinus officinalis+crataegus

suplement diety

w 29% aptek

od 43,50 zł

Active Liver

tabletki, 30 tabletek

silybum marianum+cynara scolymus+choline+curcuma longa

suplement diety

w 9% aptek

od 56,19 zł

Activlab Pharma Essepatil Extra

kapsułki, 60 kapsułek

phospholipids

suplement diety

w 8% aptek

od 20,07 zł

Alkala T

tabletki, 100 tabletek

sodium bicarbonate

suplement diety

w 33% aptek

od 50,99 zł

Almiflux

tabletki do rozgryzania i żucia, 20 tabletek

sorbitol+calcium carbonate+cellulose

wyrób medyczny

w 9% aptek

od 20,44 zł

Alugastrin

zawiesina, 250 mililitrów

dihydroxyaluminium sodium carbonate

produkt dostępny bez recepty

w 97% aptek

od 19,79 zł

Anaketon 125

syrop, 150 mililitrów

vitaminum b compositum+zingiber officinale+matricaria chamomilla

suplement diety

w 18% aptek

od 29,32 zł

Anesteloc Max

tabletki, 14 tabletek

pantoprazole

produkt dostępny bez recepty

w 67% aptek

od 6,99 zł

Apteo Herbatka na trawienie

zioła, 20 torebek 2 gramy

środek spożywczy

w 9% aptek

od 5,70 zł

Apteo Herbatka na wątrobę

zioła, 20 torebek 1,8 grama

środek spożywczy

w 7% aptek

od 6,45 zł

Apteo Tabletki na trawienie

tabletki powlekane, 30 tabletek

suplement diety

w 7% aptek

od 11,99 zł

Apteo Węgiel aktywowany

kapsułki, 20 kapsułek

carbo medicinalis

suplement diety

w 8% aptek

od 8,59 zł

AuroGo

proszek (do wytworzenia płynu), 20 saszetek

macrogol

produkt dostępny bez recepty

w 21% aptek

od 17,99 zł

Avet Herbs Karczoch Complex

kapsułki, 60 kapsułek

cynara scolymus+taraxacum officinale

suplement diety

w 15% aptek

od 26,99 zł

Avilin Gastro płyn

płyn, 110 mililitrów

wyrób medyczny

w 39% aptek

od 36,49 zł

Berberys Colfarm

tabletki powlekane, 60 tabletek

berberine

suplement diety

w 11% aptek

od 17,99 zł

Biolacard Essential Puwer

płyn, 1000 mililitrów

suplement diety

w 6% aptek

od 23,71 zł

Biovitum Liquid Oregano

kapsułki, 120 kapsułek

origanum vulgare

suplement diety

w 6% aptek

od 26,99 zł

Bonatium Karczoch

tabletki, 60 tabletek

cynara scolymus

suplement diety

w 7% aptek

od 13,98 zł

Butiner 500

tabletki, 30 tabletek

sodium butyrate

żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

w 40% aptek

od 29,99 zł

Chlorofil Alter Medica

płyn, 500 mililitrów

chlorophyllin

suplement diety

w 7% aptek

od 56,29 zł

Cholesol

płyn, 100 gramów

helichrysum arenarium+matricaria chamomilla+sambucus nigra+coriandrum

produkt dostępny bez recepty

w 58% aptek

od 15,49 zł

Cholestil Max

tabletki, 30 tabletek

hymecromone

produkt dostępny bez recepty

w 74% aptek

od 19,49 zł

Cholispar

proszek (do wytworzenia płynu), 30 torebek 4,304 g

choline+ornithine aspartate

suplement diety

w 10% aptek

od 29,15 zł

Cholitol

płyn, 35 mililitrów

curcuma longa+taraxacum officinale+valeriana officinalis+cynara scolymus

produkt dostępny bez recepty

w 7% aptek

od 12,20 zł

Colostop

żel, 2 tuby 75 gramów

sodium propionate

żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

w 11% aptek

od 23,99 zł

Colostrum Genactiv

proszek (do wytworzenia zawiesiny), 45 gramów

colostrum

suplement diety

w 7% aptek

od 149,98 zł

Contix ZRD

tabletki, 14 tabletek

pantoprazole

produkt dostępny bez recepty

w 15% aptek

od 9,42 zł

Controloc Control

tabletki, 14 tabletek blister w tekturowym pudełku

pantoprazole

produkt dostępny bez recepty

w 87% aptek

od 11,79 zł

Cynarex

tabletki, 30 tabletek

cynara scolymus

produkt dostępny bez recepty

w 94% aptek

od 13,99 zł

Cynaron Detox

tabletki, 30 tabletek

cynara scolymus

suplement diety

w 6% aptek

od 5,74 zł

DebuActiv

kapsułki, 60 kapsułek

sodium butyrate

żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

w 22% aptek

od 20,19 zł

Debutir czopki doodbytnicze

czopki, 10 sztuk

sodium butyrate+sodium alginate

wyrób medyczny

w 54% aptek

od 26,90 zł

Debutir Forte

kapsułki, 60 kapsułek

sodium butyrate

żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

w 93% aptek

od 39,99 zł

Dicoflor Ibsium

kapsułki, 20 kapsułek

saccharomyces cerevisiae var. boulardii

suplement diety

w 66% aptek

od 44,99 zł

Dicogel Gastro

syrop, 100 mililitrów

hyaluronic acid

wyrób medyczny

w 28% aptek

od 26,99 zł

Digerogast

krople, 50 mililitrów

matricaria chamomilla+carum carvi+silybum marianum+melissa officinalis+mentha piperita

suplement diety

w 6% aptek

od 30,99 zł

Diprolac

kapsułki, 20 kapsułek

suplement diety

w 11% aptek

od 6,22 zł

Domowa Apteczka Apetyt Plus

płyn, 160 mililitrów

multiherbal

suplement diety

w 12% aptek

od 17,14 zł

Doppelherz Aktiv Kurkuma z piperyną

kapsułki, 30 kapsułek

curcuma longa+piper nigrum

suplement diety

w 25% aptek

od 16,70 zł

Doppelherz Aktiv Na wątrobę Complex

kapsułki, 30 kapsułek

suplement diety

w 18% aptek

od 17,99 zł

Ekamedica Malina sok NFC 100%

płyn, 500 mililitrów

suplement diety

w 14% aptek

od 21,50 zł

Ekamedica Olej z ostropestu tłoczony na zimno

płyn, 100 mililitrów

silybum marianum

suplement diety

w 7% aptek

od 15,90 zł

EnterosGel

zawiesina, 225 gramów

wyrób medyczny

w 23% aptek

od 89,79 zł

Entis Biotic Multiwitamina

tabletki do ssania/gryzienia/żucia, 30 tabletek

lactobacillus+bifidobacterium+vitamins+minerals

suplement diety

w 11% aptek

od 39,90 zł

Esoxx One

proszek, 14 torebek 10 mililitrów

chondroitin sulfate+hyaluronic acid

wyrób medyczny

w 90% aptek

od 39,99 zł

Espumisan

kapsułki, 100 kapsułek blistry

simeticone

produkt dostępny bez recepty

w 100% aptek

od 17,99 zł

Espumix Wzdęcia

kapsułki, 60 kapsułek

simeticone

wyrób medyczny

w 12% aptek

od 17,99 zł

2

Pytania i opinie

Dodaj pytanie

* pole wymagane

Zdjęcia

Możesz przeciągnąć tu plik zdjęcia.

* pole wymagane

Podbicie pytania

Wymagane jest podbicie pytania: im większa kwota tym wyżej pytanie w kolejce do odpowiedzi.

Kwota podbicia pytania: 9,99 zł z VAT

Twój adres email:

Email będzie użyty tylko dla potrzeb płatności

Po wysłaniu pytania zostaniesz przekierowany do płatności.
Twój adres IP i wybrana lokalizacja zostaną zapisane. 

Najnowsze filmy

)