Ból to doświadczenie, którego każdy z nas pragnie uniknąć. Chociaż pełni on ważną funkcję ostrzegawczą, jeśli jest nasilony lub przewlekły - staje się doznaniem wyłącznie negatywnym. Ból zabiera radość życia, ogranicza, a czasami nawet uniemożliwia codzienną aktywność. Jak walczyć z bólem?
Obejrzyj film!
Spis treści
Czy wszystkie leki przeciwbólowe działają tak samo silnie?
Jakie leki przeciwbólowe są dostępne bez recepty?
Czy leki przeciwbólowe są bezpieczne?
Czy można łączyć ze sobą różne leki przeciwbólowe?
Jakie leki przeciwbólowe można stosować w ciąży i podczas karmienia piersią?
Jakie leki przeciwbólowe można stosować u dzieci?
Czy można podawać zwierzęciu leki przeciwbólowe dla ludzi?
Czy wszystkie leki przeciwbólowe działają tak samo silnie?
Według schematu leczenia bólu zwanego „drabiną analgetyczną” leki przeciwbólowe pod względem siły działania można podzielić na trzy grupy. Wykorzystuje się przy tym dziesięciostopniową skalę, zgodnie z którą 0 to „brak bólu”, a 10 to „najgorszy ból, jaki można sobie wyobrazić”.
Jakie leki przeciwbólowe można zastosować na niezbyt silny ból?
Na pierwszym stopniu znajdują się leki skuteczne w zwalczaniu bólu, którego nasilenie pacjent ocenia na 1-4. Są to:
niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), do których należy między innymi kwas acetylosalicylowy (np. Aspirin, Polopiryna S), ibuprofen (np. Ibuprom, Nurofen), deksibuprofen (np. Seractil), ketoprofen (np. Ketonal Active) czy deksketoprofen (np. Dexak, Dektac);
leki przeciwbólowe o działaniu przeciwgorączkowym, do których zaliczamy między innymi paracetamol (np. Apap, Codipar).
Leki te mogą być stosowane w większości najczęściej występujących dolegliwości bólowych - w bólach głowy, zębów, w bólach związanych z przeziębieniem i grypą - w szczególności przebiegających z podwyższoną temperaturą, w bolesnym miesiączkowaniu oraz w bólach narządów ruchu.
W tym ostatnim przypadku – kiedy bolą kości, mięśnie, stawy czy kręgosłup - korzystne będzie podanie długo działających leków z grupy NLPZ, takich jak naproksen (np. Aleve, Naxii), diklofenak (np. Voltaren Acti Forte) czy meloksikam (np. Mel, Opokan). Oprócz stosowania tych leków doustnie, można wspomóc się preparatami do stosowania miejscowego, zawierającymi substancje przeciwbólowe - w postaci do smarowania (np. Voltaren Max, Dolgit), plastrami (np. Olfen Patch), czy aerozolami do natryskiwania na skórę (np. Diky 4%).
Leki przeciwbólowe nie są zwykle zalecane w przypadku dolegliwości żołądkowo-jelitowych przebiegających z bólem – w tych schorzeniach stosuje się przede wszystkim środki rozkurczowe, wspomagające trawienie czy zwalczające objawy zgagi.
Jakie leki przeciwbólowe stosuje się na ból o średnim i dużym nasileniu?
Należą tu leki zwalczające ból oceniany na 4-6. Stosowane są zwykle na zlecenie lekarza w przypadku braku skuteczności podstawowych leków przeciwbólowych. Zawierają one substancje, takie jak: tramadol (np. Tramal, Poltram), kodeina (np. w preparatach Talvosilen, Ultracod), czy dihydrokodeina (np. DHC Continus).
Jakie leki przeciwbólowe stosuje się na silny i bardzo silny ból?
Do leczenia bólu o największym nasileniu (ocenianego na powyżej 6, często przewlekłego, między innymi bólu nowotworowego czy pooperacyjnego) zarezerwowane są leki trzeciego szczebla – tak zwane silne opioidy. Są to między innymi morfina (np. MST Continus, Sevredol), fentanyl (np. Durogesic, Instanyl), oksykodon (np. Oxydolor, Accordeon), czy buprenorfina (np. Transtec, Bunondol). Ich stosowanie wymaga ścisłego nadzoru lekarza.
Jakie leki przeciwbólowe są dostępne bez recepty?
Większość leków przeciwbólowych stosowanych w niezbyt silnym lub umiarkowanym bólu można kupić bez recepty. Będzie ona jednak wymagana na niektóre z tych substancji w wyższych dawkach, a także na postacie takie jak zastrzyki, krople do oka (np. Indocollyre, Naclof) czy niektóre czopki doodbytnicze (np. Dicloberl, Profenid). Silne i bardzo silne leki przeciwbólowe są dostępne na receptę, z wyjątkiem produktów złożonych zawierających mniejszą dawkę kodeiny (np. Nurofen Plus, Antidol, Solpadeine).
Kiedy z bólem iść do lekarza?
Jeżeli ból jest nagły i silny lub towarzyszy mu gorączka albo objawy takie jak wysypka, zaburzenia czucia lub widzenia – należy od razu udać się do lekarza. Wizyty u specjalisty wymaga także ból będący skutkiem urazu oraz utrzymujący się ból głowy. W przypadku lżejszych dolegliwości bólowych na konsultację należy udać się, jeśli nie mijają one w przeciągu trzech dni.
Czy leki przeciwbólowe są bezpieczne?
Leki przeciwbólowe – jak każde lekarstwo – są przebadane pod kątem bezpieczeństwa. Pomimo to mogą, chociaż nie muszą wywoływać skutki uboczne. Leki przeciwbólowe z grupy NLPZ mogą powodować krwawienia i owrzodzenia w obrębie przewodu pokarmowego, negatywnie wpływać na pracę nerek, powodować ryzyko skurczu oskrzeli u chorych na astmę czy być przyczyną wzrostu ciśnienia krwi.
Działań tych nie wywołuje paracetamol, ale w odróżnieniu od NLPZ nie działa on jednak przeciwzapalnie. Może być niebezpieczny w dawce powyżej 4 gramów dziennie - może bardzo poważnie uszkodzić wątrobę. Powinny o tym pamiętać szczególnie osoby, których wątroba już jest obciążona poprzez inne leki lub alkohol.
Warto także pamiętać, że silniejsze leki przeciwbólowe mogą upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn.
Czy można łączyć ze sobą różne leki przeciwbólowe?
W sprzedaży dostępnych jest coraz więcej złożonych leków przeciwbólowych, zarówno bez recepty (np. Metafen, Excedrin MigraStop), jak i z przepisu lekarza (np. Skudexa, Doreta). Zawierają one połączenia dwóch lub więcej substancji przeciwbólowych, których zarówno skład i dawka zostały odpowiednio dobrane. Nie należy natomiast "mieszać" ze sobą leków przeciwbólowych na własną rękę, ze względu na ryzyko wystąpienia groźnych interakcji (wzajemnych oddziaływań) i możliwość przedawkowania. W takiej sytuacji najlepiej jest poradzić się lekarza lub farmaceuty.
Jakie leki przeciwbólowe można stosować w ciąży i podczas karmienia piersią?
Dla kobiet ciężarnych najwłaściwszym wyborem w przypadku dolegliwości bólowych jest paracetamol, ale jego zażywanie należy ograniczyć do minimum. Większy wybór mają karmiące mamy - oprócz paracetamolu mogą zażywać także ibuprofen.
Jakie leki przeciwbólowe można stosować u dzieci?
U maluchów można stosować preparaty z paracetamolem (od 1 dnia życia) i ibuprofenem (od 3 miesiąca życia). Dla najmniejszych pacjentów przeznaczone są leki w płynie (np. Mig, Ibufen, Pedicetamol), dla starszych dostępne są kapsułki do żucia (np. Nurofen dla dzieci Junior) lub do połykania (np. Ibufen Mini Junior, Ibufen Junior), a także granulaty doustne (np. Apap Junior). W przypadku braku możliwości podania leku doustnie, można zastosować czopki (np. Ibufen Baby, Nurofen dla dzieci).
Jeżeli nie ma pewności, co dolega dziecku – do czasu wizyty u lekarza lepiej wybrać paracetamol. Ważne jest także, aby w przypadku ospy wietrznej nie stosować ibuprofenu – może to skutkować niebezpiecznym zakażeniem skóry.
Nie wolno podawać dziecku leków przeciwbólowych przeznaczonych dla dorosłych, w szczególności preparatów typu "aspiryna". Ten popularny lek może u dzieci wywołać groźne powikłanie, które nazywa się zespół Reya – choroba ta uszkadza wątrobę i mózg.
Czy można podawać zwierzęciu leki przeciwbólowe dla ludzi?
Niektóre popularne leki przeciwbólowe mogą być szkodliwe dla zwierząt. Jeśli Twój pupil cierpi – udaj się z nim do weterynarza.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 08.05.2023 12:25:54
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.