Kodeina (codeine)

Kodeina to substancja naturalnie występująca w opium (soku mlecznym niedojrzałych makówek maku lekarskiego), które było wykorzystywane jako środek przeciwbólowy jeszcze w czasach starożytności. Obecnie kodeina poza uśmierzaniem bólu znajduje zastosowanie również w leczeniu suchego kaszlu oraz biegunek.

Lek ten działa poprzez wpływ na receptory opioidowe. W organizmie metabolizowany jest, m.in. do morfiny, która odpowiada za działanie przeciwbólowe. Ponadto kodeina oddziałuje na ośrodek kaszlu w rdzeniu przedłużonym, hamując odruch kaszlu oraz spowalnia perystaltykę jelit i opróżnianie żołądka, z czego wynika jej działanie zapierające.

W dostępnych na rynku preparatach kodeina jest często łączona z paracetamolem. Wykazano, że takie połączenie jest skuteczne w leczeniu ostrego bólu nocyceptywnego – spowodowanego uszkodzeniem ciała, np. bóle stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, urazy sportowe czy bóle pozabiegowe. Ponadto kodeinę znajdziemy również w preparatach złożonych z kwasem acetylosalicylowym, ibuprofenem, sulfogwajakolem czy kofeiną.

Kodeiny nie należy podawać dzieciom poniżej 12 roku życia (ze względu na szybszy metabolizm do morfiny), osobom do 18 roku życia z niewydolnością oddechową, astmą oskrzelową i po zabiegu usunięcia migdałków oraz kobietom w ciąży i karmiącym piersią.

Kodeina może uzależniać psychicznie i fizyczne, dlatego nie powinno się stosować preparatów zawierających ten lek przez więcej niż kilka dni, ani przekraczać zalecanych dawek.

W Polsce preparaty z kodeiną dostępne są zarówno jako leki OTC (bez recepty), jak i na receptę w postaci doustnej (tabletki, kapsułki, syropy, tabletki musujące) oraz doodbytniczej (czopki).

Od 1 stycznia 2017 roku pacjenci jednorazowo mogą kupić w aptece bez recepty tylko jedno małe opakowanie leku z kodeiną (do 150 mg substancji w opakowaniu).