Sukces życiowy, pogoń za wyższymi zarobkami i awansem – to wszystko doprowadzić może do pracy ponad siły i stresu. Zbyt wysoki jego poziom nie tylko obniża komfort życia, ale może spowodować również choroby psychiczne. W jaki sposób zachować równowagę między życiem zawodowym i prywatnym? I jak stanąć na nogi, jeśli stres przerodził się już w lęk lub depresję?
Spis treści
10 skutecznych sposobów walki ze stresem
Leki na stres i uspokojenie bez recepty
Kiedy pójść ze stresem do lekarza?
Leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne na receptę
Czy ze stresem warto iść do psychologa?
Dlaczego odczuwamy stres?
Napięcie nerwowe, mimo że wywołuje głównie negatywne skojarzenia, ma również swoją ważną rolę. Jego optymalny poziom działa mobilizująco, pomaga pokonywać rozmaite życiowe bariery i dostosowywać się do zmiennych okoliczności.
Gdy czujemy, że nie możemy sobie poradzić z problemem lub odnaleźć się w określonej sytuacji, napięcie emocjonalne przeradza się w stres, który sam w sobie nie jest chorobą. Nie ulega wątpliwości jednak, że gdy stres jest stale obecny w naszym życiu organizm znajduje się w nieustannym stanie „alarmu”. Może doprowadzić to do pojawienia się objawów emocjonalnych i psychicznych.
Jakie są objawy stresu?
Stres powoduje szereg objawów, które nie zawsze umiemy łatwo powiązać z ich przyczyną, np.
uczucie przytłoczenia,
poirytowanie,
niskie poczucie własnej wartości,
gonitwa myśli,
ciągłe zamartwianie się,
trudności w podejmowaniu decyzji.
Stres może powodować również objawy fizjologiczne, a dzieje się to za sprawą tzw. hormonów stresu, które organizm wówczas wytwarza w dużych ilościach - adrenaliny i kortyzolu:
napięcie mięśniowe lub ból mięśni,
uczucie ciągłego zmęczenia,
jedzenie zbyt dużo lub zbyt mało.
Do czego prowadzi stres?
Przewlekły stres może doprowadzić do niepożądanych zachowań, takich jak:
przejadanie się,
wybuchowość w kontaktach z ludźmi,
uciekanie od problemów, które wymagają rozwiązania.
10 skutecznych sposobów walki ze stresem
Bądź aktywny fizycznie. Wysiłek fizyczny znacznie redukuje wewnętrzne napięcie, oczyszcza umysł i sprawia, że jesteśmy w stanie na spokojnie podejść do naszych problemów.
Działaj. Bierność i poczucie braku kontroli są jednymi z głównych przyczyn stresu i złego samopoczucia w ogóle. Przejmij kontrolę i poszukaj rozwiązania problemu - już samo to Cię wzmocni.
Szukaj kontaktu z ludźmi. Wsparcie ze strony kolegów, przyjaciół lub rodziny sprawi, że problemy nie będą wydawać się takie trudne lub spojrzysz na nie w inny sposób. Czas spędzony w gronie przyjaciół jest relaksujący i często pełen śmiechu – prawdziwego pogromcy stresu.
Miej czas tylko dla siebie. Polacy są jednym z najwięcej pracujących narodów w Europie. Warto wyznaczyć sobie minimum dwa wieczory w tygodniu na czas, który poświęcimy dla siebie, na relaks lub aktywność fizyczną.
Podejmuj wyzwania. Stawiaj sobie cele – zawodowe lub prywatne - może to być np. nauka nowego języka, spróbowanie swoich sił w wybranej dyscyplinie sportowej lub nauka gry na instrumencie. Ciągła nauka buduje odporność emocjonalną i pewność siebie.
Unikaj niezdrowych nawyków. Nadmiar alkoholu, słodyczy lub palenie papierosów nie są dobrymi sposobami radzenia sobie ze stresem. Mimo, że na chwilę mogą poprawić nastrój, to nie rozwiążą problemów, a w dłuższej perspektywie mogą spowodować nowe – zdrowotne.
Pomagaj innym. Specjaliści twierdzą, że osoby które angażują się w wolontariat lub pracę społeczną stają się bardziej odporne emocjonalnie. Pomoc osobom, które znajdują się w innej sytuacji życiowej pozwala ujrzeć nasze problemy we właściwej perspektywie.
Pracuj rozsądniej, nie ciężej. Pracowanie w rozsądny sposób oznacza wyznaczenie priorytetów i koncentrację na zadaniach, które są naprawdę istotne. Te mniej ważne zostawmy na koniec. Pogódźmy się z tym, że nie zawsze udaje nam się zrealizować wszystko, co zaplanowaliśmy.
Myśl pozytywnie. Zwracaj uwagę na to, co w życiu pozytywne i na to, co Ci się udało zrealizować. Spróbuj zapisywać wieczorem trzy dobre rzeczy, które przydarzyły Ci się w ciągu dnia.
Pogódź się z rzeczami, których nie możesz zmienić. Nie zawsze da się zmienić trudną sytuację, więc skup się na tym, na co masz wpływ.
Obejrzyj film!
Leki i zioła na stres i uspokojenie bez recepty
W aptekach dostępnych jest wiele preparatów ziołowych wspomagających adaptację organizmu do stresu oraz działających uspokajająco.
Lepszą adaptację organizmu do stresu oraz pobudzenie do działania mogą zapewnić wyciągi z roślin o działaniu adaptogennym, takie jak np.:
różeniec górski (np. Naturell Rhodiola + B, Arktyczny Korzeń Alter Medica, Destresan Max, Doppelherz Aktiv Na uspokojenie).
Więcej informacji o adaptogenach i ich działaniu znajdziesz w artykule Adaptogeny - rośliny na stres
W sytuacjach, którym towarzyszy nadmierne napięcie nerwowe doraźnie można zastosować preparaty ziołowe o działaniu uspokajającym i wyciszającym. Mają one zazwyczaj złożony skład i zawierają wyciągi z:
kozłka lekarskiego (np. Valused, Valerin Max),
lawendy (np. Novanoc Naturalny Sen),
melisy (np. Positivum, Melissed, NervoCalm Forte),
męczennicy (np. Valused, Aboca Sedivitax),
szyszek chmielu (np. Nervosol Tabs, Positivum).
Więcej o preparatach na uspokojenie przeczytasz w artykule Tabletki i zioła na uspokojenie z apteki - jakie leki uspokajające stosować?
Kiedy pójść ze stresem do lekarza?
Długotrwały stres o wysokim natężeniu może wywołać zaburzenia lękowe, doprowadzić do depresji lub innych chorób i zaburzeń psychicznych. Należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub psychiatry, gdy:
przez kilka tygodni mamy obniżony nastrój,
czujemy, że niepokój lub lęk wpływa na nasze codziennie funkcjonowanie.
Aby udać się do lekarza rodzinnego nie potrzebujesz skierowania. Na wizytę u psychiatry w ramach NFZ także nie jest potrzebne skierowanie od lekarza rodzinnego. Również na wizytę prywatną możesz umówić się bez skierowania.
Leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne na receptę
Jeśli lekarz oceni, że konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego, w zależności od stanu Twojego zdrowia i zaawansowania choroby, zleci odpowiedni preparat dostępny na receptę, m.in.:
Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – są to związki, których zadaniem jest zwiększenie stężenia serotoniny w mózgu - przekaźnika, którego zbyt niski poziom odpowiedzialny jest za wystąpienie depresji. Mają one także działanie przeciwlękowe. Należy pamiętać, że leki te działają po minimum 2 tygodniach regularnego stosowania, a do tego czasu mogą nasilać objawy depresji i lęku, co w przypadku tej grupy leków jest zjawiskiem normalnym. Należą tutaj, m.in.: fluoksetyna, np. Bioxetin, Seronil, Fluoksetyna Egis; sertralina, np. Asentra, Zoloft, Zotral; escitalopram, np. Mozarin, Elicea.
Bloker receptora serotoninowego - trazodon - oprócz działania przeciwdepresyjnego stosowany jest również w leczeniu bezsenności. Działanie terapeutyczne obserwowane jest już po 1-2 tygodniach stosowania, np. Trittico CR, Trazodone Neuraxpharm.
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) - jest to najstarsza grupa leków, ale nadal wysoce skuteczna, choć coraz rzadziej stosowana ze względu na duże ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Mechanizm ich działania prowadzi do poprawy nastroju, a pierwsze efekty widoczne są po ok. 2 tygodniach terapii. Aktualnie głównie ordynowane są, m.in.: opipramol, np. Pramolan, Sympramol; amitryptylina, np. Amitriptylinum VP; doksepina, np. Doxepin Teva.
Buspiron – działa przeciwlękowo i przeciwdepresyjnie po ok. 2-4 tygodniach przyjmowania, np. Spamilan.
Pregabalina – lek przepisywany w leczeniu padaczki i w bólach neuropatycznych, który znajduje zastosowanie również w terapii zaburzeń lękowych. Jego działanie obserwowane jest minimum po 3-4 tygodniach przyjmowania. Przykładami są: Egzysta, Lyrica, Pregabalin Zentiva.
Hydroksyzyna – działa przeciwlękowo i uspokajająco już po kilkunastu minutach od przyjęcia, jednak jej działanie jest słabsze niż wyżej wymienionych leków. U wielu pacjentów wywołuje senność. Preparaty handlowe, to np. Atarax czy Hydroxyzinum VP.
Benzodiazepiny, m.in. alprazolam – stosowane tylko w przypadku ciężkiego lęku lub bezsenności, gdyż powodują uzależnienie. Mogą być stosowane doraźnie w przypadku napadu paniki oraz w okresie adaptacji organizmu do innych leków przeciwdepresyjnych, np. SSRI, nie dłużej niż 2 tygodnie, gdyż znoszą objawy niepożądane, jakie mogą pojawić się na początku terapii, np. Afobam, Xanax, Zomiren.
Więcej o lekach przeciwdepresyjnych na receptę przeczytasz w artykule Jak rozpoznać i leczyć depresję?
Czy ze stresem warto iść do psychologa?
Psychoterapia w radzeniu sobie z nadmiernym napięciem nerwowym, lękiem i depresją odgrywa rolę równie ważną jak leki i powinna być równolegle wdrożona. Należy pamiętać, że do poradni zdrowia psychicznego w ramach NFZ konieczne będzie skierowanie od lekarza rodzinnego. Podczas stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii osoby dorosłe mogą jednak korzystać z wizyt u psychologa bez skierowania. Nie będzie ono potrzebne również wtedy, jeśli termin wizyty zostanie wyznaczony po terminie odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Najlepiej udokumentowana jest skuteczność terapii behawioralno-poznawczej, która uczy lepszego zrozumienia własnych myśli i uczuć oraz podejmowania działań, które mają zapobiegać zbyt wysokiemu poziomowi stresu. To, czy nasze życie zdominuje stres zależy bowiem w ogromnej mierze od nas samych.
Źródła
NHS choices.Stress, anxiety and depression. How to deal with stress (dostęp 11.12.2017). Dostępny na: www.nhs.uk/Conditions/stress-anxiety-depression/Pages/understanding-stress.aspx
Mind, the mental health charity.How to manage stress. What is stress? (dostęp 11.12.2017). Dostępny na: www.mind.org.uk/information-support/tips-for-everyday-living/stress/what-is-stress
NHS choices.Stress, anxiety and depression. 10 stress busters (dostęp 11.12.2017). https://www.nhs.uk/Conditions/stress-anxiety-depression/Pages/reduce-stress.aspx
NHS choices.Stress, anxiety and depression. Welcome to the Moodzone (dostęp 11.12.2017). Dostępny na: www.nhs.uk/Conditions/stress-anxiety-depression/Pages/low-mood-stress-anxiety.aspx
Mind, the mental health charity.Sleeping pills and minor tranquillisers. What are benzodiazepines? (dostęp 11.12.2017) Dostępny na: www.mind.org.uk/information-support/drugs-and-treatments/sleeping-pills-and-minor-tranquillisers/about-benzodiazepines
Mind, the mental health charity.Anxiety and panic attacks. What treatments are available? (dostęp 11.12.2017). Dostępny na: https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/anxiety-and-panic-attacks/anxiety-treatments
Konopka A, Wroński M, Samochowiec J,Możliwości medycyny w zakresie leczenia lęku — historia i współczesność. Psychiatria 2013; 10, 2: 55–62 (dostęp 11.12.2017) Dostępny na: www.journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/35882/32081
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 07.08.2024 13:42:46
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.