Choroby weneryczne (przenoszone drogą płciową)

Spis treści

Co to są choroby weneryczne?

Jakie choroby mogą przenosić się drogą płciową i jak je leczyć?

Jak nie zarazić się chorobą weneryczną?

Co to są choroby weneryczne?

Choroby weneryczne to cała grupa chorób, które mogą być przenoszone drogą płciową. Schorzenia te powodowane są przez różnego rodzaju patogeny, jak bakterie (np. krętek blady, dwoinka rzeżączki, chlamydia), wirusy (np. HSV, HPV, HIV), grzyby (Candida) czy pierwotniaki.

Jakie choroby mogą przenosić się drogą płciową i jak je leczyć?

Choroby weneryczne o podłożu bakteryjnym

Kiła (syfilis)

• przyczyną jest zakażenie krętkiem bladym (Treponema pallidum), chory może być zakażony i nie odczuwać objawów choroby przez wiele lat, 

• oprócz kontaktu płciowego choroba może przenosić się poprzez pocałunek lub uszkodzoną skórę, 

• po konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu, test laboratoryjny z krwi w kierunku diagnozowania kiły można wykonać bezpłatnie; w aptece bez recepty kupić można szybki test na kiłę (np. SYPH-Check-1 test na kiłę) - wynik testu należy skonsultować z lekarzem, 

• objawy zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, to nieswędząca bladoróżowa wysypka pod postacią plamek lub grudek, blado-czerwone lub różowe nieswędzące plamy zlokalizowane na tułowiu lub nawet na całym ciele, ból gardła, gorączka, chudnięcie,

• w leczeniu wykorzystuje się antybiotyki, np. penicyliny (benzylopenicyliny), tetracykliny (np. doksycyklina), makrolidy (np. erytromycyna, azytromycyna), cefalosporyny (np. ceftriakson),

• leczenie kiły według ustawy (Ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych, Art.40) nakłada obowiązek całkowicie bezpłatnego leczenia pacjenta, dlatego pacjent jest leczony za darmo,

• kiła jest chorobą wyleczalną.

Rzeżączka

• wywoływana jest przez dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), przenoszona jest przez kontakt płciowy (rzadziej pocałunek), 

• u mężczyzn okres wylęgania choroby to ok. 2-5 dni od zakażenia, u kobiet 7-14 dni, 

• objawy w przypadku mężczyzn to najczęściej ropny wyciek z cewki moczowej, ból w cewce moczowej nasilający się podczas oddawania moczu, rzadziej może wystąpić zapalenie żołędzi prącia czy ból i obrzęk najądrzy; u kobiet - choroba może przebiegać bezobjawowo lub mogą wystąpić typowe objawy infekcji pochwy, m.in. ropne upławy, pieczenie w pochwie, ból przy oddawaniu moczu,

• w aptece bez recepty można kupić test na rzeżączkę (Test S1 jednorazowy szybki do wykrywania rzeżączki), test powinien stanowić wstęp do dalszej diagnostyki i wymaga konsultacji z lekarzem; w celu wykrycia rzeżączki lekarz ginekolog może pobrać wymaz z cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy lub z gardła (bakteria ta zdolna jest namnażać się również w jamie ustnej),

• leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków dostępnych w aptece na receptę, np. z grupy makrolidów (azytromycyna), tetracyklin (doksycyklina), cefalosporyn (cefiksym, ceftriakson), chinolonów  (ciprofloksacyna, ofloksacyna, lewofloksacyna); u kobiet stosuje się również leczenie miejscowe z wykorzystaniem dostępnych na receptę globulek dopochwowych zawierających antybiotyki,

• jest to choroba wyleczalna, a w większości przypadków leczenie nie trwa dłużej niż 2 tygodnie. 

Chlamydioza

• chorobę tą powoduje bakteria Chlamydia trachomatis,

• u mężczyzn zakażenie prowadzi do rozwoju zapalenia cewki moczowej, u kobiet zakażenie może prowadzić do stanów zapalnych narządów miednicy mniejszej (macicy, jajowodów, jajników),

• diagnoza choroby może obejmować test laboratoryjny z moczu w kierunku chlamydii lub w u kobiet - wymaz z pochwy; w przypadku zakażeń okołoporodowych - wymaz ze spojówki oka noworodka,

• leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków, zwykle są to leki z grupy makrolidów (np. spiramycyna, azytromycyna czy klarytromycyna),

• choroba jest wyleczalna. 

Choroby weneryczne o podłożu wirusowym

Opryszczka narządów płciowych

• wywoływana jest wirusem Herpes simplex virus - HSV-2, rzadziej HSV-1 (odpowiedzialnym za opryszczkę wargową),

• wirus wnika do organizmu podczas stosunku płciowego, wrota zakażenia, to drobne otarcia i rany błon śluzowych lub skóry, głównie w okolicy cewki moczowej, odbytu, pochwy i szyjki macicy, następnie po wywołaniu zakażenia pierwotnego (objawiającego się, m.in. wykwitami w postaci pęcherzyków na narządach rodnych, świądem i pieczeniem okolic intymnych, gorączką, osłabieniem), następnie po ustąpieniu objawów wirus przemieszcza się drogą nerwów do neuronów czuciowych w okolicy krzyżowej kręgosłupa, gdzie może pozostawać w postaci utajonej przez wiele lat, w sprzyjających warunkach obniżonej odporności (jak stres, przeziębienie, infekcje bakteryjne lub wirusowe) wirus HSV może się aktywować i ponownie dawać objawy (tzw. opryszczka nawrotowa), 

• chorobę tą diagnozuje lekarz ginekolog (wenerolog) podczas badania, jeśli mimo zaobserwowania charakterystycznych zmian lekarz ma wątpliwości, może pobrać wymaz (z cewki moczowej lub pochwy) na obecność wirusa,

• w leczeniu opryszczki narządów rodnych stosuje się leki doustne z acyklowirem lub walacyklowirem; popularne i dostępne bez recepty kremy lub żele stosowane w leczeniu opryszczki wargowej (np. Zovirax, Hascovir Pro krem) będą w tym wypadku nieskuteczne,

• leczy się objawy choroby, wirus pozostaje w organizmie i opryszczka może nawracać. 

Kłykciny kończyste

• choroba powodowana jest wirusem brodawczaka ludzkiego (Human papilloma virus, HPV), najczęściej typu 6 i 11 (typy te odpowiadają za powstanie zmian nienowotworowych), 

• wirus wnika do organizmu podczas kontaktu płciowego, może być również przekazany dziecku od matki podczas porodu; wykazuje powinowactwo do nabłonka płaskiego i komórek naskórka, gdzie namnaża się i przyczynia do powstania charakterystycznych zmian skórnych,

• okres wylęgania choroby to ok. 2 miesiące, w niektórych przypadkach zmiany mogą pojawić się nawet po ok. roku od zakażenia (czasem dłużej), 

• po zakażeniu na skórze narządów płciowych (na żołędzi prącia, na napletku, na wargach sromowych, w okolicach odbytu) powstają brodawki (najczęściej kalafiorowate), może wystąpić również świąd, nie obserwuje się natomiast symptomów, jak ostry stan zapalny, upławy czy zapalenie cewki moczowej, 

• schorzenie to diagnozowane jest u ginekologa-wenerologa, lekarz rozpoznaje chorobę na podstawie zaobserwowanych zmian; jeśli specjalista ma wątpliwości, może zdecydować o pobraniu cytologii (w przypadku kobiet) lub wydzieliny z prącia (w przypadku mężczyzn) ,

• leczenie polega na działaniu miejscowym i pozbyciu się brodawki, m.in. poprzez zabieg krioterapii, elektrokoagulacji lub za pomocą lasera; jeśli zmiany nie są rozległe, w pierwszej kolejności lekarz może zdecydować o zastosowaniu leków dostępnych na receptę (np. płynu z podofilotoksyną lub kremu zawierającego imikwimod),

• kłykciny mogą nawracać, gdyż jak do tej pory nie ma leku, który pozwoliłby całkowicie pozbyć się wirusa z organizmu,

• w celu zapobiegania zakażeniu można zaszczepić się przeciwko HPV (Szczepionki na HPV), szczepienie zapobiega zakażeniu także innymi typami wirusa HPV, w tym rakotwórczymi HPV 16 i 18 odpowiedzialnymi, m.in. za raka szyjki macicy, prącia czy odbytu.

AIDS

• choroba powodowana jest przez wirusa HIV (Human immunodeficiency virus),

• wirusem HIV można zarazić się poprzez kontakt płciowy lub kontakt z krwią zakażonej osoby, matka może przekazać dziecku wirusa podczas porodu, 

• diagnostyka polega na badaniu krwi - można wykonać je bezpłatnie, dostępne są także domowe testy (np. Test Insti), które można wykonać samodzielnie i stanowią wstęp do dalszej diagnostyki,

• zakażenie wirusem HIV nie jest równoznaczne z wystąpieniem AIDS; wirus HIV namnaża się i prowadzi do rozwoju choroby, w przebiegu której zostaje niszczony układ odpornościowy, AIDS najczęściej występuje dopiero po kilku latach (nawet 10-12 lat) od zakażenia,

• początkowo choroba nie daje żadnych objawów lub są one niespecyficzne (obejmują, m.in. bóle głowy, ból mięśni i stawów, spadek masy ciała, nawracającą gorączkę i osłabienie organizmu (szybkie męczenie się), nocne poty, biegunkę, zapalenie gardła; przetrwałe powiększenie węzłów chłonnych (trwające nawet do kilku lat); właściwe AIDS uwidacznia się, jako kaszel, duszność, demencja, ostre biegunki, wysypki, łysienie, nadpotliwość, wysypki, co zwiększa ryzyko rozwoju infekcji bakteryjnych i nowotworów,

• leczenie osób zakażonych wirusem HIV odbywa się według ściśle określonych standardów, osoba zakażona zgłasza się do poradni specjalistycznej i pozostaje pod opieką specjalisty - leczenie jest bezpłatne i trwa dożywotnio,

• terapia polega na zastosowaniu przynajmniej trzech leków antyretrowirusowych (terapia HAART) w ściśle ustalonym schemacie; obejmuje podawanie, m.in. emtrycytabiny, lamiwudyny, sakwinawiru, stawudyny, azydotymidyny, didanozyny.

• jak do tej pory AIDS jest chorobą niewyleczalną, obecnie trwają natomiast badania nad stworzeniem szczepionki przeciw wirusowi HIV.

Inne choroby weneryczne

Grzybica miejsc intymnych

• znaczna większość infekcji grzybiczych powodowana jest zakażeniem grzybami zaliczanymi do rzędu drożdżaków - Candida, najczęściej C. albicans (Bielnik biały),

• choroba nazywa się drożdżycą lub kandydozą i może dotyczyć zarówno kobiet (kandydoza pochwy i sromu), jak i mężczyzn (grzybica penisa), 

• chorobę diagnozuje lekarz ginekolog-wenerolog na podstawie objawów, specjalista może zlecić wykonanie wymazu z prącia, a w przypadku kobiet - cytologii; w odróżnieniu infekcji grzybiczej od bakteryjnej przydatny może być również domowy test pH (np. Domowe Laboratorium pH test), który dostępny jest w aptece bez recepty - pH powyżej 4,5 może świadczyć o infekcji bakteryjnej, jeśli występują objawy infekcji, a pH utrzymuje się poniżej 4,5 bardzo prawdopodobne, iż mamy do czynienia z zakażeniem grzybiczym, 

• u kobiet grzybica miejsc intymnych objawia się, m.in. jako świąd, zaczerwienienie, uczucie pieczenia oraz obfita biała, bezwonna wydzielina o konsystencji twarogu; u mężczyzn jest to najczęściej zaczerwienienie i biały nalot na członku, świąd i pieczenie, nieprzyjemny zapach wydzieliny, ból przy oddawaniu moczu czy podczas stosunku,

• leczenie grzybicy miejsc intymnych polega na przyjmowaniu przeciwgrzybiczych leków doustnych (np. z flukonazolem, klotrimazolem) lub stosowaniu preparatów miejscowych - kremów, globulek lub kapsułek dopochwowych (np. z nystatyną, natamycyną, fentikonazolem), leki te w zależności od składu dostępne są bez recepty lub wyłączenie z przepisu lekarza,

• leczenie grzybicy miejsc intymnych trwa zwykle ok. 2 tygodnie.

Rzęsistkowica 

• przyczyną choroby jest zakażenie rzęsistkiem pochwowym (Trichomonas vaginalis) - pierwotniakiem, który pasożytuje w drogach moczowo-płciowych, 

• do zakażenia może dochodzić w wyniku kontaktu seksualnego, pasożyt może być również przeniesiony z matki na dziecko podczas porodu,

• rzęsistek pochwowy najczęściej jest wykrywany w wydzielinie pochwowej u kobiet i wydzielinie z cewki moczowej u mężczyzn, diagnoza opiera się na badaniu mikroskopowym wydzieliny z dróg rodnych, moczowych lub osadu moczu,

• okres wylęgania choroby wynosi od 4 dni do nawet 4 tygodni, 

• u kobiet symptomy zakażenia, to pieniste żółtozielone upławy o nieprzyjemnym zapachu oraz pieczenie, ból i świąd okolic intymnych, a także częste oddawanie moczu; u mężczyzn zakażenie przebiega bezobjawowo, czasami mogą mu towarzyszyć objawy, jak ból i pieczenie podczas oddawania moczu, białawy wyciek z cewki moczowej, częste oddawanie moczu,

• leczenie polega na doustnym lub dopochwowym przyjmowaniu leku przeciwpierwotniakowego na bazie metronidazolu przez ok. 10 dni,

• choroba jest wyleczalna. 

Jak nie zarazić się chorobą weneryczną?

• zabezpieczać się prezerwatywą, 

• dbać o higienę miejsc intymnych,

• nie używać wspólnych ręczników, golarek, igieł itp.

• unikać przypadkowych kontaktów seksualnych,

• w przypadku seksu analnego, używać lubrykantów. 

Więcej informacji znaleźć można w naszym artykule - Jak nie zarazić się chorobą weneryczną?

Obejrzyj film!