Neuropatia - rwa kulszowa, zespół cieśni nadgarstka, polineuropatia cukrzycowa, polineuropatia alkoholowa, po chemioterapii

Spis treści

Co to jest neuropatia i jakie są jej przyczyny?

Mononeuropatia - rwa kulszowa i zespół cieśni nadgarstka

Polineuropatia - ból w przebiegu cukrzycy, chemioterapii, boreliozy, półpaśca czy nadużywania alkoholu

Jakie są objawy neuropatii?

Jak rozpoznać neuropatię? Jakie badania wykonać?

Jak leczyć neuropatię?

Leki na receptę - skuteczny sposób na neuropatię?

Preparaty na neuropatię dostępne bez recepty - nukleotydy i witaminy

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem neuropatii?

Czy neuropatia jest uleczalna?

Co to jest neuropatia i jakie są jej przyczyny?

Neuropatia obwodowa, zwana również bólem neuropatycznym, nerwobólem lub neuralgią, to schorzenie układu nerwowego spowodowane uszkodzeniem lub zaburzeniem działania nerwów obwodowych. W przebiegu choroby uszkodzone nerwy wysyłają do mózgu nieprawidłowe i zniekształcone informacje o bólu. W przypadku uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego mamy do czynienia z neuropatią ośrodkową. W zależności od ilości nieprawidłowo działających nerwów wyróżniamy mononeuropatie i polineuropatie.

Mononeuropatia - rwa kulszowa i zespół cieśni nadgarstka

Przyczyną mononeuropatii jest ucisk (np. przez zgrubiały mięsień, wyrośla kostne, zbyt ciasną odzież), uraz (np. zgniecenie lub przerwanie nerwu) lub niedokrwienie (np. spowodowane zaburzeniami układu krążenia) pojedynczego nerwu obwodowego.

Mononeuropatie najczęściej dotyczą nerwu:

• pośrodkowego (zespół cieśni nadgarstka),

• łokciowego,

• promieniowego,

• strzałkowego,

• podeszwowego bocznego (neuropatia Baxtera),

• nerwu biodrowo-pachwinowego,

• kulszowego.

Polineuropatia - ból w przebiegu cukrzycy, chemioterapii, boreliozy, półpaśca czy nadużywania alkoholu

Polineuropatia to zespół objawów wynikający z uszkodzenia wielu nerwów obwodowych jednocześnie, czego przyczyną mogą być schorzenia i czynniki, takie jak:

• cukrzyca,

• choroby zakaźne i pasożytnicze (np. borelioza, półpasiec, kiła, COVID-19),

• choroby nowotworowe,

• choroby genetyczne (np. choroba Refsuma, neuropatia nerwów wzrokowych Lebera, choroba Charcota-Mariego-Tootha),

• niedobory witamin i minerałów, np. niedobór witamin z grupy B,

• choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna),

• niedoczynność tarczycy,

• niewydolność nerek,

• zespół Guillaina-Barrégo (GBS),

• stosowanie niektórych leków (np. leki przeciwnowotworowe i immunosupresyjne, lewodopa, metronidazol, linezolid, statyny, amiodaron),

• nadużywanie alkoholu,

• zatrucia (np. ołowiem, arsenem).

Neuropatie można również podzielić ze względu na rodzaj nerwów, jakie zostały zajęte procesem chorobowym:

• czuciowa - uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za kontrolę tego co czujesz, np. ból, temperatura lub lekki dotyk,

• ruchowa - uszkodzenie nerwów kontrolujących mięśnie i ruchy ciała, takie jak poruszanie rękami i ramionami lub mówienie,

• autonomiczna - uszkodzenie nerwów przenoszących informacje z mózgu i rdzenia kręgowego, które kierują codziennymi funkcjami organizmu, takimi jak ciśnienie krwi, tętno, pocenie się, opróżnianie jelit i pęcherza oraz trawienie,

• czuciowo-ruchowa - połączenie rodzajów neuropatii.

Jakie są objawy neuropatii?

Objawy neuropatii różnią się w zależności od rodzaju i części ciała, której dotyczy. Do częstych objawów neuropatii zaliczamy:

• osłabienie mięśni,

• mrowienie,

• pieczenie i kłucie,

• bolesne skurcze mięśni,

• zanik mięśni,

• drętwienie,

• zaburzenia czucia dotyku, temperatury i bólu.

W przypadku neuropatii autonomicznej mogą wystąpić objawy, takie jak:

• utrata kontroli nad pęcherzem, mogąca prowadzić do nietrzymania moczu,

• zawroty głowy lub utrata przytomności związane z uszkodzeniem nerwów kontrolujących ciśnienie krwi,

• biegunka lub zaparcia związane z uszkodzeniami nerwów w jelitach,

• nadmierne pocenie się,

• zmniejszona źrenica w jednym oku,

• zaburzenie mowy i połykania w wyniku uszkodzenia nerwu błędnego,

• trudności w oddychaniu lub nieregularne bicie serca.

Jak rozpoznać neuropatię? Jakie badania wykonać?

Objawy neuropatii są tak zróżnicowane, że postawienie diagnozy może być trudne. W przypadku podejrzenia neuropatii lekarz przeprowadzi obszerny wywiad i wykona szereg testów i badań, aby określić lokalizację i zakres uszkodzenia nerwów, takie jak:

• podstawowe badania krwi,

• testy płynu mózgowo-rdzeniowego,

• testy siły mięśni,

• badania zdolności wykrywania drgań.

W zależności od wyników konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych, specjalistycznych badań, takich jak:

• tomografia komputerowa (CT),

• rezonans magnetyczny (MRI),

• elektromiografia (EMG) i badania przewodnictwa nerwowego,

• biopsja nerwu i skóry.

Jak leczyć neuropatię?

Pierwszym krokiem w leczeniu neuropatii jest znalezienie jej przyczyny, w zależności od której dobierany jest rodzaj terapii.

Leczenie mononeuropatii zwykle rozpoczyna się od fizjoterapii, a w ostateczności pacjenta kieruje się na zabieg chirurgiczny, którego celem będzie uwolnienie uciśniętego nerwu i tym samym natychmiastowe pozbycie się uciążliwych objawów (nie w każdym przypadku mononeuropatii operacja jest możliwa).

Leczenie neuropatii polekowych lub toksycznych (np. neuropatia alkoholowa) odbywa się poprzez odstawienie szkodliwej substancji, w wyniku czego neuropatia zwykle mija samoistnie.

Leczenie neuropatii w przebiegu innych chorób rozpoczyna się zwykle od leczenia i kontrolowania objawów podstawowej choroby (np. neuropatia cukrzycowa, neuropatia w przebiegu chorób autoimmunologicznych lub tarczycy). W razie potrzeby można dodatkowo wdrożyć leczenie farmakologiczne typowe dla neuropatii.

Ból neuropatyczny charakteryzuje się bardzo różnorodnymi mechanizmami powstania, dobranie odpowiedniego leczenia farmakologicznego jest trudne, a zadowalający efekt przeciwbólowy udaje się uzyskać u około 50% chorych.

Leki na receptę - skuteczny sposób na neuropatię?

Lekami pierwszego wyboru w leczeniu bólu neuropatycznego są:

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina, opipramol i doksepina,

• inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny, takie jak wenlafaksyna i duloksetyna,

• leki przeciwpadaczkowe, takie jak gabapentyna i pregabalina,

W przypadku braku skuteczności działania powyższych leków, lekarz może dodatkowo zalecić stosowanie opioidów: tramodolu lub silnych opioidów, np. morfina, fentanyl, buprenorfina, oksykodon (u chorych ze znacznym nasileniem bólu).

Preparaty na neuropatię dostępne bez recepty - nukleotydy i witaminy

We wspomaganiu leczenia bólu neuropatycznego można zastosować preparaty zawierające substancje wspierające prawidłowe funkcjonowanie i regenerację układu nerwowego, takie jak:

• monofosforan urydyny (np. Mieloguard, Urydynox),

• kwas alfa-liponowy (np. ALAnerv, Alfarydyna),

• kompleks witamin z grupy B (np. MebeVIT B, Vitaminum B Compositum).

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem neuropatii?

Leczeniem bólu neuropatycznego mogą zajmować się różni specjaliści w zależności od jego rodzaju i lokalizacji. W przypadku pacjentów, u których neuropatia jest wynikiem innej choroby, za leczenie odpowiada przede wszystkim specjalista od choroby podstawowej (np. diabetolog, endokrynolog). Poza tym pacjent z neuropatią może wymagać konsultacji neurologa, specjalisty leczenia bólu, psychiatry, a u niektórych wskazana będzie wizyta u fizjoterapeuty.

Czy neuropatia jest uleczalna?

Większość neuropatii ma charakter przewlekły i może towarzyszyć choremu przez całe życie, jednak dobranie odpowiedniego leczenia w wielu przypadkach umożliwia złagodzenie uciążliwych objawów i zatrzymanie postępu choroby. Niektóre neuropatie, np. uciskowe, mogą zostać poddane chirurgicznym zabiegom odbarczania, dzięki czemu dotychczasowe dolegliwości bólowe zupełnie ustępują. W przypadku wystąpienia neuropatii polekowych i toksycznych odstawienie szkodliwej substancji wystarczająco wcześnie również daje szansę na całkowite wycofanie się objawów. Uleczalny jest także poinfekcyjny zespół Guillaina-Barrégo - polineuropatia o szybkim i ciężkim przebiegu. Większość chorych w przypadku szybkiego wdrożenia leczenia całkowicie powraca do zdrowia.