Czym jest autyzm... i czy prawdą jest, że może być wywołany przez szczepienia? Przeczytaj, jakie mogą być wczesne objawy autyzmu i do kogo udać się w razie podejrzeń.
Spis treści
Jakie są najczęstsze objawy autyzmu?
Kiedy iść do lekarza z podejrzeniem autyzmu?
Czy szczepionki powodują autyzm?
Czym jest autyzm?
Autyzm to grupa zaburzeń rozwoju i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego (ASD - Autism Spectrum Disorder), które charakteryzują się upośledzeniem: reakcji na otoczenie, umiejętności komunikacyjnych i językowych, a także powtarzalnością w zachowaniu.
Kto choruje na autyzm?
Występowanie autyzmu - według danych Światowej Organizacji Zdrowia z kwietnia 2017 roku - to średnio 1 zachorowanie na 160 dzieci. Częściej zapadają na nią chłopcy niż dziewczynki.
Jakie są najczęstsze objawy autyzmu?
Rodziców lub opiekunów powinno zaniepokoić już u dzieci rocznych, półtorarocznych i dwulatków:
zaburzenia relacji społecznych – brak zainteresowania innymi ludźmi, niezdolność inicjowania rozmowy czy włączania innych do zabawy, brak wspólnej radości, brak współpracy z rówieśnikami, nieodwzajemnianie uczuć, brak uśmiechu, unikanie kontaktu wzrokowego, unikanie dotyku, agresja
zaburzenia komunikacji – niezdolność opanowania mowy lub całkowity brak mowy, ograniczone rozumienie poleceń, brak reakcji na własne imię, dziwaczne pierwsze słowa lub nietypowa powtarzalność, nierozumienie sugestii, nadwrażliwość na dźwięki
stereotypowe wzorce zachowań – wąski zakres zainteresowań, ograniczona aktywność, sztywność, opór wobec jakichkolwiek zmian w otoczeniu, powtarzające się czynności z użyciem zabawek i innych przedmiotów (np. układanie ich w rzędzie)
Kiedy iść do lekarza z podejrzeniem autyzmu?
Rodzice sami mogą już pobrać tzw. kwestionariusz M-CHAT-R ze strony programu przesiewowego w kierunku autyzmu, który przeznaczony jest dla dzieci w wieku 16 do 30 miesięcy. Dzieciom młodszym, tj. od 12 miesiąca życia, są przypisane pewne umiejętności i w związku z tym rodzic czy opiekun może je porównać u swojego dziecka (można je znaleźć na stronach internetowych). Jeśli dziecko nie wykazuje takich umiejętności bądź wycofało się z części z nich, należy udać się do specjalisty.
Pierwszym kontaktem rodzica lub opiekuna powinien być gabinet pediatry lub rejonowa poradnia psychologiczno-pedagogiczna (nie trzeba mieć skierowania). Stamtąd dopiero dziecko może być skierowane na specjalistyczne badania psychiatryczne, psychologiczne, neurologiczne i logopedyczne.
Czy szczepionki powodują autyzm?
Wśród antyszczepionkowców wciąż funkcjonuje mit łączący szczepienia z bezpośrednim wywołaniem autyzmu u dzieci. Dwadzieścia lat temu angielski gastroenterolog Andrew Wakefield opublikował artykuł na łamach pisma naukowego The Lancet, w którym skojarzył ujawnianie się początków autyzmu (między 18 a 24 miesiącem życia) z kalendarzem szczepień przeciwko odrze, różyczce i śwince (MMR). Szybko jednak naukowcy tę fałszywą teorię obalili, publikacja została wycofana, a lekarzowi zakazano wykonywanie zawodu lekarza.
Dziś, po dziesiątkach badań na całym świecie, z całą pewnością wiemy, że autyzm ma podłoże genetyczne. Objawy choroby ujawniają się, gdy następuje mutacja już jednego konkretnego genu, albo gdy są tylko pewne odchylenia na kilku genach, a dodatkowo zadziałają czynniki środowiskowe. Wtedy w mózgu dochodzi do zmian w budowie, m.in. tworzy się o wiele więcej połączeń między półkulami mózgowymi, co z kolei powoduje, że autystyk widzi, słyszy i czuje wszystko z o wiele większą intensywnością niż osoba zdrowa.
Do czynników środowiskowych zalicza się: wiek rodziców, choroby matki, krwawienia, choroby w ciąży, choroby psychiczne, stosowanie leków, zanieczyszczenie środowiska, uzależnienia, niewłaściwa dieta. Bardzo duże znaczenie ma również ryzyko niedotlenienia dziecka podczas porodu, a także wcześniactwo czy pourodzeniowe infekcje wirusowe.
Czy autyzm można wyleczyć?
Autyzmu nie można wyleczyć, ale przy odpowiedniej terapii, przy pomocy rodziny, może dojść do poprawienia funkcjonowania niektórych obszarów poznania czy postrzegania rzeczywistości. Wysiłek, jaki trzeba włożyć w dokonanie niezbędnych zmian bywa ogromny, ale za to efekt może być niesamowity. Brak podjęcia jakichkolwiek działań będzie pogłębiał autyzm i zwiększał trudności z nim związane. Warto więc działać jak najwcześniej, by nie dopuścić do utrwalenia nieodwracalnych, niepoprawnych schematów funkcjonowania.
Leki stosowane w autyzmie
Przebieg autyzmu może być powikłany różnymi zaburzeniami współistniejącymi, takimi jak napady padaczkowe, stany psychotyczne, tiki, zaburzenia snu, lęki, agresja, ADHD, alergie pokarmowe (gluten). Z tego też powodu często podejmuje się u nich terapię lekami na receptę zgodnie ze standardami postępowania:
neuroleptyki atypowe stosowane w leczeniu schizofrenii - w przypadku agresji: risperidon (np. Risperon, Rispolept) oraz aripiprazol (np. Aribit, Abilify)
leki antypsychotyczne - w przypadku występowania tików: haloperydol (np. Haloperidol WZF), chloropromazyna (np. Fenactil), lewomepromazyna (np. Tisercin)
leki przeciwdepresyjne - w zaburzeniach lękowych, depresyjnych: sertralina (np. Asentra, Asertin), fluwoksamina (np. Fevarin), mianseryna (np. Deprexolet), fluoksetyna (np. Seronil)
leki pobudzające i inne stosowane w leczeniu nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD): metylfenidat (np. Concerta, Medikinet) lub atomoksetyna (np. Strattera)
leki przeciwpadaczkowe: lamotrygina (np. Lamitrin, Symla), topiramat (np. Topamax, Etopro), lewetiracetam (np. Keppra, Vetira)
melatonina - w leczeniu bezsenności (np. Melatonina Lek-Am bez recepty)
Leczenie farmakologiczne osób z autyzmem powinien planować i nadzorować psychiatra. Każde inne niż zazwyczaj zachowanie czy zmianę nastroju należy poprzedzić oceną stanu fizycznego i psychicznego chorego, a także wywiadem z rodziną lub opiekunami przed podjęciem jakichkolwiek działań farmakoterapeutycznych.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 18.04.2023 13:36:00
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.