Kaszel mokry, czyli odkrztuszana z gardła lepka wydzielina, jest częstym objawem chorób dróg oddechowych - czy wiesz co oznacza kolor flegmy? Jak rozpoznać mokry kaszel? Jakie leki bez recepty (np. bromheksynę, ambroksol, gwajafenezynę) zastosować w kaszlu mokrym? Które inhalacje (np. z ektoiną czy acetylocysteiną) ułatwiają odkrztuszanie? Czy olejek tymiankowy jest dobry na mokry kaszel?
Spis treści
Jaka choroba objawia się mokrym kaszlem?
O czym świadczy kolor wydzieliny w mokrym kaszlu?
Leki na kaszel mokry dostępne bez recepty
Domowe sposoby na kaszel mokry
Kiedy iść z kaszlem mokrym do lekarza?
Jak rozpoznać mokry kaszel?
Kaszel mokry, inaczej nazywany produktywnym bądź wilgotnym, polega na odkrztuszaniu lub niemożności odkrztuszenia gęstej wydzieliny (flegmy), która zalega w dolnych drogach oddechowych, głównie w oskrzelach, a czasem w obrębie gardła i utrudnia przełykanie. Pacjent może mieć uczucie „kluchy” czy „przeszkody” w gardle.
Kaszel mokry, w odróżnieniu od suchego, nie ma zwykle charakteru napadowego, ale jest tak samo męczący.
Jaka choroba objawia się mokrym kaszlem?
Kaszel mokry może być następstwem, między innymi:
uporczywego i długotrwałego kataru, np. w stanach zapalnych zatok,
zakażeń bakteryjnych dróg oddechowych, np. zapalenia oskrzeli, płuc,
chorób wirusowych - przeziębienia lub grypy,
niektórych chorób układu oddechowego, np. mukowiscydozy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
schorzeń układu pokarmowego, np. refluksu żołądkowo-przełykowego,
przyjmowania niektórych leków,
zakrztuszenia.
O czym świadczy kolor wydzieliny w mokrym kaszlu?
Wydzielina odkrztuszana z dróg oddechowych podczas kaszlu mokrego może mieć różny kolor, na podstawie którego możemy wnioskować, z jaką chorobą mamy do czynienia:
przeźroczysta i lepka - najczęściej występuje w kaszlu wywołanym astmą lub alergią,
mleczna i śluzowa - może występować u pacjentów z POChP oraz przewlekłym zapaleniem oskrzeli,
zielona, żółta i gęsta - jest objawem infekcji bakteryjnej dróg oddechowych, np. zapalenia płuc, oskrzeli, a nawet zatok,
różowa lub z domieszką krwi - może towarzyszyć nadżerkom dróg oddechowych lub nowotworowi płuc,
czarna - najczęściej świadczy o grzybicy płuc,
pienista - jest objawem obrzęku płuc.
Leki na kaszel mokry dostępne bez recepty
1. Jak działają leki na kaszel mokry?
Kaszel mokry jest korzystny, gdyż dzięki niemu możliwe jest usunięcie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych, która pozostając tam mogłaby doprowadzić, np. do zapalenia płuc. Zaleca się więc przyjmowanie środków ułatwiających jej rozrzedzenie, pobudzających odkasływanie lub jedno i drugie.
Preparaty stosowane na kaszel mokry:
działają mukolitycznie, czyli upłynniają i zmniejszają lepkość wydzieliny w drogach oddechowych poprzez rozerwanie jej na mniejsze fragmenty,
działają wykrztuśnie, czyli ułatwiają wydalenie zalegającej flegmy,
stymulują pracę układu śluzowo-rzęskowego w drogach oddechowych, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny.
2. Syntetyczne leki na kaszel mokry
Należą do nich, między innymi:
ambroksol – przeznaczony do stosowania już najmłodszych, gdyż można go podawać u dzieci od 1. roku życia,
bromheksyna - bezpieczna dla maluchów od 2. roku życia, dostępna jest w kroplach, tabletkach oraz syropie,
acetylocysteina - stosowana u dorosłych i dzieci od 7. roku życia w formie syropu, tabletek musujących, tabletek do połykania, proszku do wysypania bezpośrednio na język oraz ampułek do wykonania nebulizacji,
erdosteina - od niedawna dostępna bez recepty dla dorosłych i dzieci od 12. roku życia, na receptę można otrzymać ją w formie zawiesiny dla dzieci już od 2. roku życia,
karbocysteina - podobnie jak erdosteina, od niedawna dostępna bez recepty, zalecana od 6 roku życia,
gwajafenezyna – jedna ze "starszych" substancji o działaniu wykrztuśnym, dedykowana dla dzieci od 6. roku życia,
O tym, co zastosować na kaszel mokry u dziecka, pisaliśmy w opracowaniu Kaszel u dziecka.
3. Ziołowe syropy na kaszel mokry
Należą do nich, np.
wyciąg z liści bluszczu - preparaty zawierające ten składnik nie tylko upłynniają zalegającą wydzielinę, zmniejszają jej lepkość i ułatwiają odkrztuszanie, ale również dzięki działaniu uspokajającemu i rozluźniającemu mięśnie gładkie oskrzeli, zmniejszają dolegliwości bólowe i ułatwiają zasypianie, można je podawać już od 2. roku życia,
ziele tymianku - syrop tymiankowy posiada działanie wykrztuśne i można go stosować u dorosłych i dzieci powyżej 6 lat.
4. Syropy powlekające gardło
Tak zwane "syropy powlekające gardło", to fachowo - preparaty smarujące (poślizgowe). Tworzą one na śluzówce dróg oddechowych, a szczególnie gardła, nawilżającą powłokę, tym samym powodując zmniejszenie chrypy i drapania w gardle, przez co łagodzą kaszel i podrażnioną od niego śluzówkę.
Często "z nazwy" syropy te są dedykowane na kaszel suchy, jednak jak pokazuje praktyka - ciągłe odkrztuszanie wydzieliny może podrażnić gardło lub wywoływać chrypkę - przez co doskonale sprawdzą się także w kaszlu mokrym, tym bardziej, iż niektóre z nich zawierają składniki o działaniu typowo wykrztuśnym.
Są to syropy i tabletki do ssania z babki lancetowatej, prawoślazu, porostu islandzkiego, podbiału, propolisu i miodu. Sprawdzają się one jako drugi, uzupełniający preparat do aktualnie zażywanego leku na kaszel mokry.
Po zastosowaniu tego środka nie pij i nie jedz co najmniej przez godzinę.
5. Syropy na kaszel suchy i mokry
Nie ma leku, który może jednocześnie kaszel pobudzać i hamować, co nie oznacza, że nie można tego zrobić. Możesz te dwie czynności rozdzielić w czasie – pobudzać kaszel w dzień, a hamować go w nocy, przy pomocy dwóch osobnych środków - do godziny 17:00 przyjmuj preparaty na kaszel mokry, a 30-60 minut przed snem zażyj środek na kaszel suchy, aby spać spokojnie.
Syropy, które z nazwy mają działać na kaszel suchy i mokry to wyroby medyczne, które mają działanie powlekające drogi oddechowe, a więc są to wspomniane wyżej syropy smarujące, które możesz stosować jako uzupełnienie w każdym rodzaju kaszlu.
6. Do której godziny stosować leki na kaszel mokry?
Preparaty na kaszel mokry należy stosować regularnie - rano i w ciągu dnia, ale ostatnią dawkę przyjmij najpóźniej do godziny 17:00. Jeśli zrobisz to później, odrywający się kaszel nie pozwoli Ci spać spokojnie.
Zwykle kaszlemy za słabo i za mało, co powoduje, że nie odkrztuszamy wydzieliny wystarczająco, a więc stosowanie leku na kaszel mokry warto połączyć z oklepywaniem, przyjmowaniem dużej ilości płynów i nawilżeniem powietrza do 45%-55%.
Przed zastosowaniem środka na kaszel, koniecznie zajrzyj do jego ulotki, gdzie znajdziesz informacje, jak długo możesz go stosować. Pamiętaj, że środka pobudzającego kaszel nie można stosować za długo, bowiem w takim wypadku kaszel będzie się utrzymywał i Cię "męczył" - nawet, jeśli nie będziesz miał już czego odkrztusić.
Domowe sposoby na kaszel mokry
1. Inhalacje na kaszel mokry
inhalacje z nebulizatora
Aby rozrzedzić zalegającą wydzielinę i ułatwić jej "ewakuację" z dróg oddechowych, można wykonywać inhalacje z użyciem nebulizatora, do którego wlewamy wybraną ampułkę roztworu z ektoiną lub acetylocysteiną. Dedykowane niekiedy na kaszel mokry inhalacje z soli hipertonicznej, mają działanie obkurczające, w związku z czym mogą doprowadzić do nasilenia kaszlu.
Nebulizacje przeprowadzaj 2 razy dziennie. Ostatnią wykonaj maksymalnie do godziny 17:00, aby nie dopuścić do spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła i spać spokojnie.
inhalacje parowe
Na kaszel mokry możesz zastosować inhalacje z olejkiem eterycznym i zapachowym, np. tymiankowym czy eukaliptusowym. Do miski z gorącą wodą dodaj kilka kropel olejku i wdychaj opary przez 5 minut. Czynność powtarzaj 3 razy na dobę.
2. Syrop z cebuli na mokry kaszel
Bezpiecznym i sprawdzonym domowym środkiem na kaszel mokry jest syrop z cebuli o działaniu wykrztuśnym, łagodzącym, powlekającym, antyseptycznym i przeciwzapalnym.
Syrop możesz sporządzić tylko z 2 składników: cebuli żółtej lub/i czerwonej, cukru lub jego zamienników, np. cukru trzcinowego, miodu, ksylitolu albo dodatkowo wzbogacić go o czosnek i cytrynę.
Po przygotowaniu i przecedzeniu syrop z cebuli przechowuj w lodówce w szczelnie zamkniętym naczyniu maksymalnie do 7 dni. Im więcej cukru dodasz, tym dłużej może on stać, jednak nie dłużej niż 2 tygodnie. Przyjmuj 3-6 łyżeczek na dobę.
3. Ciepłe okłady i kąpiele na kaszel
Aby złagodzić nasilenie kaszlu, na gardło i klatkę piersiową możesz przykładać ciepłe ręczniki. Pomocne będą również rozgrzewające kąpiele z dodatkiem, np. olejku rozmarynowego czy tymiankowego, które zmniejszą częstotliwość napadów kaszlu.
Kiedy iść z kaszlem mokrym do lekarza?
Kaszel, któremu towarzyszą inne objawy, np. gorączka, duszność, ból lub, który trwa powyżej 2 tygodni, powinien zostać skonsultowany z lekarzem. Po osłuchaniu i przeprowadzeniu wywiadu, specjalista zdecyduje o dalszej terapii bądź badaniach i przepisaniu leków na receptę.
Leki na receptę na kaszel mokry
Wśród leków na receptę na kaszel mokry znaleźć możemy, m.in.:
karbocysteinę w postaci syropu dla dzieci od 2. roku życia oraz tabletek do ssania dla dorosłych,
erdosteinę w postaci zawiesiny dla dzieci od 2 lat oraz kapsułek dla osób dorosłych,
ambroksol - w postaci roztworu do inhalacji z nebulizatora, można go stosować już u małych dzieci i mieszać z roztworem soli fizjologicznej,
bromek ipratropiowy + fenoterol - w postaci kropli dodawanych do roztworu do inhalacji, np. 0,9% soli fizjologicznej czy sterydu działającego przeciwzapalnie, wykazują działanie rozszerzające oskrzela, dzięki czemu "torują drogę", aby zalegająca wydzielina mogła łatwiej opuścić drogi oddechowe, mogą być stosowane już u małych dzieci.
Wszystkie powyższe preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Należy mieć świadomość, że specjalista może zalecić wspomniane leki w młodszej grupie wiekowej niż deklaruje producent w ulotce, jeśli jego najlepsza wiedza i doświadczenie pokazują, że taka terapia jest bezpieczna i pomocna dla pacjentów. Nie należy się wtedy obawiać, lecz podawać lek zgodnie z zaleceniami.
2024-09-18
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 18.09.2024 13:24:43
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.