Zespół niespokojnych nóg - jak sobie poradzić?

Spis treści

Czym jest zespół niespokojnych nóg?

Jakie są objawy zespołu niespokojnych nóg?

Co może być przyczyną zespołu niespokojnych nóg?

Kto jest narażony na wystąpienie zespołu niespokojnych nóg?

Jak leczyć zespół niespokojnych nóg?

Czym jest zespół niespokojnych nóg?

Zespół niespokojnych nóg (RLS – Restless Leg Syndrome) jest to neurologiczne zaburzenie czuciowe związane z nieprzyjemnym odczuciem w nogach, a w konsekwencji nieodpartą chęcią do ich poruszania. Ma to miejsce zazwyczaj w godzinach wieczornych, gdy dana osoba odpoczywa, a apogeum tych odczuć zwykle występuje w nocy. Ze względu na nocne wybudzenia, RLS wpływa na jakość snu chorego, co prowadzić może nawet do bezsenności i spadku wydajności w ciągu dnia.

Jakie są objawy zespołu niespokojnych nóg?

• pulsujące, mrowiące bóle w nogach

• nieodparta potrzeba poruszania się

• okresowy ruch kończyn – regularne, mimowolne drgania rąk i nóg w nocy

• odczuwalna poprawa objawów na skutek aktywności chorego

Co może być przyczyną zespołu niespokojnych nóg?

W większości przypadków jednoznaczna przyczyna wystąpienia zespołu niespokojnych nóg nie jest poznana. Istnieją jednak przesłanki, które wskazują na to, że pierwotny zespół niespokojnych nóg, tj. występujący samoistnie, może być uwarunkowany genetycznie. Jak wynika z badań, RLS może być efektem dysfunkcji pewnej części mózgu, która odpowiada za kontrolę ruchu za pomocą substancji – dopaminy. Odpowiada ona m.in. za płynną ruchowość mięśni, a zakłócenie jej działania może prowadzić do ruchów mimowolnych.

Wtórny zespół niespokojnych nóg nie występuje samoistnie, a jest uwarunkowany innymi czynnikami, m.in.:

• niedoborami żelaza i magnezu

• schyłkową niewydolnością nerek

• niektórymi lekami, takimi jak leki przeciw nudnościom (np. metoklopramid), część leków przeciwpsychotycznych i przeciwdepresyjnych (np. fluoksetyna, sertralina) czy też leki stosowane w przeziębieniu i alergii, zawierające starsze generacje leków przeciwhistaminowych (np. klemastyna, difenhydramina czy dimetinden)

• alkoholem, nikotyną, kofeiną

• neuropatiami – uszkodzeniami nerwów

Kto jest narażony na wystąpienie zespołu niespokojnych nóg?

Zespół niespokojnych nóg może wystąpić w każdym wieku, choć zwykle jest cięższy w przebiegu u osób w wieku średnim lub starszym. To kobiety są grupą bardziej narażoną na jego wystąpienie. A w szczególności będą to panie w ciąży - RLS najczęściej rozwija się u nich w ostatnim trymestrze. Prawdopodobnie związane jest to z niedoborem żelaza, a w większości przypadków objawy ustępują w ciągu 4 tygodni po porodzie.

Jak leczyć zespół niespokojnych nóg?

Pierwszym krokiem, jaki powinien podjąć pacjent, jest próba wykluczenia chorób towarzyszących. Warto w związku z tym zwrócić się do lekarza, w celu sprawdzenia stanu nerek i wątroby. Wykonanie morfologii krwi pozwoli na oznaczenie poziomu żelaza czy wykluczenie przewlekłych chorób zapalnych.

Zanim sięgnie się po jakiekolwiek leki, warto zacząć od zmiany stylu życia. Kroki te polegać mogą na ograniczeniu bądź wyeliminowaniu alkoholu i nikotyny, dbałości o higienę snu czy na regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej. W przypadku napadu bólu w nocy, pomocne okazać się mogą kąpiele w ciepłej wodzie, masowanie nóg czy stosowanie poduszki grzewczej.

Niedobór żelaza natomiast uzupełnić można suplementacją. Preparaty z żelazem można kupić w aptece, także bez recepty, np. Ascofer czy Actiferol Fe, a przykładami leków na receptę są Feroplex i Sorbifer Durules. Warto pamiętać, że żelazo najlepiej przyjmować rano, na czczo, a w towarzystwie witaminy C lepiej się wchłania w organizmie. W przypadku niedoborów magnezu, również można zastosować preparaty z apteki dostępne bez recepty, np. Magne B6, Maglek B6.

Lekami pierwszego wyboru w leczeniu RLS, które są wydawane z przepisu lekarza, są leki przeciwpadaczkowe, m.in.: gabapentyna (np. Gabapentin Teva, Symleptic) czy pregabalina (np. Lyrica, Egzysta).

Przy złej tolerancji leków przeciwpadaczkowych, lekarz może przepisać leki, które zwiększają uwalnianie wcześniej wspomnianej substancji - dopaminy i zazwyczaj są one stosowane są w leczeniu choroby Parkinsona. W terapii RLS stosuje się m.in.: ropinirol (np. Polpix SR, Aparxon PR), pramipeksol (np. Oprymea) czy rotygotynę (np. Neupro).

W przypadku ciężkich postaci RLS możliwe jest zastosowanie silnych leków przeciwbólowych z grupy opioidów (np. Methadone Hydrochloride Molteni, Talvosilen).