Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe (minipigułki) to metoda antykoncepcji hormonalnej oparta wyłącznie na działaniu progestagenów. Rozważa się ich stosowanie szczególnie u kobiet m.in. obciążonych ryzykiem rozwoju chorób zakrzepowo-zatorowych, u których tradycyjne, dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nie zawsze mogą być stosowane, karmiących piersią bądź cierpiących na migrenę z aurą. Dowiedz się, czym minipigułki różnią się od złożonych środków antykoncepcyjnych.
Spis treści
Czym są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
Czym różnią się tabletki jednoskładnikowe od dwuskładnikowych?
Jak działają tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe - minipigułki?
Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych - minipigułek?
Jak stosuje się tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
W którym dniu cyklu należy rozpocząć przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
Czy podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych występuje miesiączka?
Co zrobić w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej jednoskładnikowej?
Wymioty i biegunka a skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych
Jakie leki osłabiają skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
Przeciwwskazania do stosowania minipigułek
Najczęstsze działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych (minipigułek)
Czym są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, zwane także minipigułakmi, to rodzaj tabletek antykoncepcyjnych zawierających jeden rodzaj hormonów płciowych - progestagen (dezogestrel, rzadziej drospirenon).
Obejrzyj film!
Czym różnią się tabletki jednoskładnikowe od dwuskładnikowych?
Minipigułki, w odróżnieniu od tradycyjnych tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych:
nie zawierają estrogenów,
zawarta w nich dawka progestagenu jest niższa,
charakteryzują się nieco niższą skutecznością,
rzadziej hamują owulację - u ok. 50% zachowana jest czynność jajników,
powodują mniej działań niepożądanych.
Jak działają tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe - minipigułki?
Działanie antykoncepcyjne minipigułek polega przede wszystkim na zagęszczaniu śluzu szyjkowego, co utrudnia dotarcie plemników do komórki jajowej, a tym samym zapłodnienie. Dodatkowo, zmieniają one strukturę błony śluzowej macicy, tak by uniemożliwić zagnieżdżenie zarodka, na wypadek, gdyby doszło do zapłodnienia. Zahamowanie owulacji obserwuje się jedynie u połowy kobiet stosujących tę metodę antykoncepcji.
Jaka jest skuteczność tabletek antykoncepcyjnych - minipigułek?
Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych wynosi 99%. Oznacza to, że stosując tabletki w sposób prawidłowy za każdym razem, 1 na 100 kobiet zajdzie w ciążę w ciągu roku stosowania. W rzeczywistości, uwzględniając błędy popełniane podczas stosowania antykoncepcji, szacuje się, że 9 na 100 kobiet przyjmujących minipigułki zajdzie w ciążę w ciągu roku.
Kto powinien rozważyć tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zamiast tradycyjnych tabletek dwuskładnikowych?
Kobiety karmiące piersią - tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe nie wpływają na proces laktacji i nie stanowią zagrożenia dla dziecka.
Kobiety z grup ryzyka chorób zakrzepowo-zatorowych (osoby powyżej 35 roku życia palące papierosy, kobiety otyłe z BMI powyżej 30, osoby z nadciśnieniem, kobiety z rodzinną historią zaburzeń zakrzepowo-zatorowych) - prawdopodobieństwo wystąpienia wspomnianych powikłań jest wielokrotnie mniejsze w przypadku stosowania minipigułek.
Kobiety cierpiące na silne migrenowe bóle głowy bądź migreny z aurą - badania dowiodły, że kobiety stosujące tabletki antykoncepcyjne zawierające dezogestrel rzadziej miewają ataki migrenowe, a ich nasilenie jest mniejsze.
Jak stosuje się tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?
Tabletki antykoncepcyjne zawierające dezogestrel: dostępne w opakowaniach 28-tabletkowych, każda z tabletek zawiera tę samą dawkę hormonu, nie ma tabletek placebo. Tabletki stosuje się w odstępach 24-godzinnych, bez przerwy na krwawienie z odstawienia. Po przyjęciu ostatniej tabletki ze starego blistra należy rozpocząć stosowania tabletek z nowego opakowania.
Tabletki antykoncepcyjne zawierające drospirenon: dostępne w opakowaniach 28 tabletkowych, stosowane w schemacie 24+4 - przez 24 dni o tej samej porze przyjmuje się tabletki aktywne zawierające hormony, następnie przez 4 dni stosuje się tabletki placebo. Po przyjęciu ostatniej tabletki placebo ze starego blistra należy rozpocząć stosowanie tabletek aktywnych z nowego opakowania.
W którym dniu cyklu należy rozpocząć przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych zaleca się rozpocząć w pierwszym dniu cyklu, czyli w dniu rozpoczęcia krwawienia miesięcznego - działanie antykoncepcyjne jest wówczas zapewnione od momentu przyjęcia pierwszej tabletki.
W przypadku tabletek zawierających dezogestrel dopuszcza się także możliwość rozpoczęcia stosowania leku w 2-5 dniu cyklu - wówczas przez pierwsze 7 dni należy stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę).
Czy podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych występuje miesiączka?
Krwawienia miesiączkowe podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych nie występują z taką regularnością, jak krwawienia z odstawienia związane ze stosowaniem tradycyjnych tabletek dwuskładnikowych. Miesiączki mogą występować z różną częstotliwością, ich nasilenie może być mniejsze lub ograniczać się jedynie do plamienia. U niektórych kobiet, krwawienia miesiączkowe zanikają całkowicie, co postrzega się jako ich zaletę.
Co zrobić w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej jednoskładnikowej?
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zawierające dezogestrel
Jeśli opóźnienie w przyjęciu tabletki wyniosło mniej niż 12 godzin, skuteczność antykoncepcji pozostaje zachowana. Pominiętą tabletkę należy przyjąć jak najszybciej, a następną o stałej porze.
Jeśli opóźnienie wyniosło więcej niż 12 godzin, skuteczność antykoncepcji mogła ulec osłabieniu. Pominiętą tabletkę należy przyjąć jak najszybciej, a przez kolejne 7 dni stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę). Jeśli tabletkę pominięto w 1 tygodniu cyklu, a w tygodniu poprzedzającym pominięcie doszło do stosunku, należy rozważyć możliwość zajścia w ciążę.
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zawierające drospirenon
W przypadku przyjęcia tabletki później niż po 24 godzinach od ostatniej dawki, skuteczność antykoncepcyjna może być zmniejszona - przez kolejne 7 dni należy stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę). Pominiętą tabletkę należy przyjąć tak szybko, jak to możliwe, nawet jeśli oznacza to przyjęcie 2 tabletek jednocześnie. Jeżeli pominięto przyjęcie tabletek w 1 tygodniu cyklu, a podczas tygodnia poprzedzającego pominięcie tabletek doszło do stosunku, należy uwzględnić możliwość zajścia w ciążę.
Jeśli tabletkę pominięto w 3 tygodniu, należy jak najszybciej przyjąć pominiętą tabletkę, następnie kontynuować stosowanie tabletek o stałej porze, pomijając jednak 4 tabletki placebo z bieżącego blistra - po przyjęciu 24 aktywnych tabletek, następnego dnia należy rozpocząć przyjmowanie kolejnych 24 tabletek aktywnych z nowego blistra.
Obejrzyj film!
Wymioty i biegunka a skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych
W przypadku wystąpienia wymiotów lub ostrej biegunki w ciągu 3-4 godzin od przyjęcia leku należy założyć, że jego składniki mogły nie zostać wchłonięte i postępować tak, jakby tabletka została pominięta (opis powyżej).
Jakie leki osłabiają skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych?
Leki przeciwpadaczkowe (np. prymidon, karbamazepina, fenobarbital)
Leki przeciwgruźlicze (np. ryfampicyna)
Leki stosowane w leczeniu zakażeń wirusem HIV (np. rytonawir, lopinawir)
Leki i suplementy diety zawierające ziele dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum)
Powyżej podano jedynie przykłady możliwych interakcji. Więcej o tym, jakie leki osłabiają działanie antykoncepcji, można przeczytać w artykule.
Przeciwwskazania do stosowania minipigułek
Czynna choroba zakrzepowo-zatorowa żył
Występowanie lub podejrzenie nowotworów złośliwych zależnych od hormonów płciowych (np. rak piersi, rak jajnika)
Ciężkie choroby wątroby
Krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie
Problemy z regularnym przyjmowaniem tabletek
Najczęstsze działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych (minipigułek)
Nieregularne krwawienia - najczęstsza przyczyna zaprzestania stosowania leku
Nasilenie zmian trądzikowych
Zmiany nastroju
Wzrost masy ciała
Działania niepożądane mogą, lecz nie muszą wystąpić. Pełną listę skutków ubocznych oraz częstość ich występowania można znaleźć w ulotce leku.
2023-03-24
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 24.03.2023 13:24:20
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.