Mięśnie, stawy oraz kości składają się na tak zwany aparat ruchu, a gdy są zdrowe i sprawne, pozwalają nam cieszyć się każdym aspektem życia, związanym z aktywnością fizyczną. Kiedy wszystko sprawnie funkcjonuje, praktycznie ich nie zauważamy, ale wystarczy drobny uraz typu skręcenie, tzw. zakwasy poprzedzone nadmiernym wysiłkiem, czy też długi okres rekonwalescencji po złamaniu, a odczuwamy znaczny dyskomfort i tracimy radość z normalnego funkcjonowania.
Spis treści
Kontuzje, skręcenia i naciągnięcia mięśni
Kontuzje, skręcenia i naciągnięcia mięśni
Najpowszechniejszą przyczyną kontuzji jest aktywność fizyczna (sport, praca w ogrodzie, niewłaściwe podniesienie ciężkiego przedmiotu). Najczęściej mamy do czynienia ze skręceniem w stawie lub naciągnięciem mięśnia.
Skręcenie jest wynikiem ustawienia stawu w nienaturalnej pozycji na siłę, co skutkuje naciągnięciem i skręceniem więzadeł, a nawet ich zerwaniem.
Równie często może dojść do nadwerężenia mięśni, w przypadku nadmiernego przeciążenia i rozciągnięcia, co prowadzi do częściowego lub całkowitego zerwania włókien mięśniowych.
Im poważniejszy uraz, tym nasilenie objawów jest większe. Bardzo ostry ból, znaczna i szybko pojawiająca się opuchlizna, brak ruchomości w stawie, lub odwrotnie - nadmierny zakres ruchu - są sygnałem, że trzeba udać się po pomoc do lekarza. Jeżeli uraz jest wynikiem działania znacznej siły i mogło dojść do złamania, wtedy konieczne jest prześwietlenie.
Aby uniknąć kontuzji podczas uprawiania sportu, należy przede wszystkim przed większym wysiłkiem stosować tzw. rozgrzewkę, a wysiłek zwiększać stopniowo.
Gdy dojdzie do urazu wskazane jest schładzanie bolącego miejsca. Doskonałe są do tego celu żelowe kompresy np. Nexcare Coldhot, schłodzone w lodówce lub zamrażalniku, które należy przyłożyć na bolące miejsce na ok 20 min. Zimno zmniejsza obrzęk, ból i stan zapalny.
Gdy uraz nie wymaga interwencji lekarza, dalej stosujemy miejscowe schładzanie, możemy włączyć do leczenia np. preparat zmniejszający obrzęk Altacet, występujący pod postacią tabletek, z których należy przygotować roztwór do okładu lub wygodnego, gotowego do użycia żelu.
Bardzo dobrym preparatem na tego typu problemy jest np. żel Reparil Gel N, zwłaszcza gdy obrzękowi towarzyszą krwiaki, ponieważ preparat ten zawiera escynę o działaniu zmniejszającym przepuszczalność naczyń krwionośnych oraz substancję z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych, salicylan dietyloaminy, hamującą rozwój stanu zapalnego i działającą przeciwbólowo. Drugi tego typu preparat to np. Aescin żel, który obok wymienionych składników, zawiera substancję o działaniu przeciwzakrzepowym - heparynę.
Jeżeli w miejscu urazu nie pojawia się opuchlizna, czy krwiaki (tzw. siniaki), a jedynym objawem jest ból, należy zastosować miejscowe środki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, np. dostępne bez recepty Voltaren Max żel (diclofenac), DipRilif żel (ibuprofenum, menthol), Traumon żel (etofenamatum).
Jeżeli ból jest nasilony, warto zastosować dodatkowo doustne środki przeciwzapalne i przeciwbólowe, np. Ibuprom, Ibuprom Max, Nurofen Forte (zawierające diclofenac), Dexak SL (zawierający dexketoprofen) - również dostępne bez recepty.
Ból pleców, ból kręgosłupa
Kolejnym częstym problemem naszego aparatu ruchu jest potocznie zwany “ból w krzyżu”. Ból ten pojawia się w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa i przyczyny jego mogą być bardzo różne. Najczęściej pojawia się w wyniku nieprawidłowej pozycji ciała podczas siedzenia lub niewłaściwej techniki podnoszenia przedmiotów.
Rzadziej przyczyną są dyskopatie, choroby zwyrodnieniowe lub inne schorzenia.
Najczęstsze leczenie to zastosowanie leków z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych, takich jak np. Ibuprom, Ibuprom Max, Nurofen Forte, Dexak SL dostępnych bez recepty lub silniejsze leki wydawane wyłącznie na receptę, takie jak np. Ketonal Forte (ketoprofen), Apo Napro (naproxen), Dicloberl Retard (diclofenac), czy Olfen (diclofenac).
Stosując tego typu leki warto dodatkowo zadbać o osłonę błony śluzowej żołądka, gdyż leki te mają właściwości drażniące pomocne mogą być np. Controloc Control (pantoprazol), Ortanol Max (omeprazol) - dostępne bez przepisu lekarza.
Często również zapisywane przez lekarzy są leki zmniejszające napięcie mięśni, co zmniejsza bolesność w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. (np. Mydocalm, Sirdalud).
Dodatkowo wskazane jest leczenie miejscowe preparatami w maściach, żelach lub plastrach.
Obok tradycyjnych plastrów rozgrzewających z kapsaicyną, która powoduje miejscowe zaczerwienienie i rozgrzanie skóry (np. Kapsiplast, Fastplast), nowością są plastry zawierające substancję czynną diclofenac (np. Itami, Olfen Patch). Wszystkie te plastry dostępne są bez recepty.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Kolejnym problemem zdrowotnym jest choroba zwyrodnieniowa stawów.
Pierwsze objawy mogą pojawić się już po 40-tym roku życia, ale choroba może przebiegać w początkowej fazie bezobjawowo. Jest spowodowana degradacją chrząstki stawowej. W późniejszym stadium charakteryzuje się:
poranną sztywnością stawów, która zazwyczaj ustępuje po ok. 30 minutach
głębokim, tępym bólem, który, może dotyczyć jednego lub kilku stawów.
Zwykle w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego, bardziej bolesne jest schodzenie ze schodów niż wchodzenie, ponieważ wtedy kość udowa jest dociskana do rzepki, co wywołuje ból.
Podstawowym celem w leczeniu tego schorzenia jest zwalczanie bólu oraz utrzymanie sprawności fizycznej, co przyczynia się do podniesienia komfortu życia.
Bardzo ważne jest zmniejszenie masy ciała w przypadku osób otyłych, szczególnie gdy choroba zaatakowała stawy kręgosłupa i stawy kolanowe.
Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie leków z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych w postaci maści i żeli oraz form doustnych, takich jak ketoprofen (np. Ketonal), diclofenac (np. Olfen), celekoksyb (np. Celebrex), deksketoprofen (np. Dexak), meloksykam (np. Movalis). Wymienione leki są sprzedawane wyłącznie na podstawie recepty.
WAŻNE: Nie należy stosować tego typu leków na czczo, gdyż podrażniają błonę śluzową żołądka i są przeciwwskazane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Profilaktycznie należy przyjmować leki zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego, np. Controloc Control (pantoprazol), Ortanol Max (omeprazol), aby zapobiec dolegliwościom ze strony żołądka, zwłaszcza podczas dłuższego stosowania leków przeciwzapalnych.
Alternatywą dla osób, dla których przeciwwskazana jest ta grupa leków, jest paracetamol, lecz ma on tylko działanie przeciwbólowe bez komponenty przeciwzapalnej.
Celowe też jest stosowanie preparatów zawierających siarczan glukozaminy, lecz dawka dobowa powinna wynosić 1500 mg, na co trzeba zwrócić uwagę, gdyż różne preparaty zawierają różne jej dawki. Przykładowe preparaty to suplementy diety zawierające glukozaminę Artresan, Orton Flex, oraz lek Arthryl, który w odróżnieniu od poprzednich sprzedawany tylko na podstawie recepty.
Substancją, która podobnie jak glukozamina regeneruje chrząstkę stawową i opóźnia degradację stawu jest chondroityna, skuteczna dawka to 500 mg stosowana 2 razy dziennie. Preparaty to dostępne bez recepty suplementy np. Arthron Complex, Flexus, Orton Flex (połączenie glukozaminy i chondroityny), oraz lek Structum (tylko na receptę).
W celu poprawy funkcjonowania stawu, wykonuje się również zastrzyki dostawowe z kwasem hialuronowym w powtarzanych seriach (np. Biolevox HA, preparat dostępny bez recepty, jednak zabieg iniekcji dostawowej może wykonać tylko lekarz).
Oprócz leczenia farmakologicznego należy włączyć rehabilitację i odpowiednie ćwiczenia fizyczne pomimo niechęci ze strony chorego, spowodowanej bólem.
Osteoporoza
Kolejnym, częstym, schorzeniem aparatu ruchu jest osteoporoza i, wbrew powszechnemu mniemaniu, nie dotyczy ona tylko kobiet.
Kości są żywą i dobrze ukrwioną tkanką, a nie martwą, suchą materią. Nieprzerwanie zachodzi w nich cykl przebudowy, na który składają się procesy tworzenia i resorpcji tkanki kostnej. W zdrowej tkance procesy te przebiegają w równowadze.
Do osteoporozy dochodzi, gdy proces destrukcji przeważa nad odbudową. Kości tracą swą masę i stają się porowate. Mała masa i obniżona jakość kości, znacznie zwiększa ryzyko złamań.
Leczenie osteoporozy obejmuje suplementację witaminą D3, wapniem oraz stosowanie leków hamujących resorpcję kości i sprzyjających ich odbudowie.
Dzienna dawka witaminy D3 powinna wynosić od 800 do 2000 j.m., a wapnia ok 1000 mg.
Witamina D3 jest dostarczana z pożywieniem oraz wytwarzana przez nasz organizm pod wpływem promieniowania UV. Jednak w wielu przypadkach są to niewystarczające ilości i dodatkowa suplementacja jest wskazana. Więcej informacji na ten temat możesz przeczytać w artykule Witamina D, czyli nie unikaj słońca.
Mamy na rynku wiele leków i suplementów zawierających witaminę D3 lub jej pochodne. Są to między innymi następujące produkty: Vigantolleten 500, Vigantolleten 1000, Vigantol krople (leki dostępne bez recepty), Alfadiol (lek dostępny na receptę), Vitrum D3 1000 j.m. i 2000 j.m. (suplement diety, dostępny bez recepty).
Witamina D3 zwiększa przyswajanie wapnia w jelitach i wspomaga mineralizację kości, wpływa również na układ odpornościowy i zmniejsza podatność na infekcje.
Preparaty z witaminą D3 i wapniem należy podawać z jedzeniem, aby zwiększyć ich wchłanianie i w ten sposób są również lepiej tolerowane (preparaty wapnia przyjmowane na czczo mogą powodować wzdęcia).
Stosowanie zalecanych dawek witaminy D3 jest bardzo istotne, gdyż przedawkowanie jej może prowadzić do hiperwitaminozy i odkładania się wapnia w nerkach i naczyniach krwionośnych powodując ich uszkodzenie.
Leki przepisywane przez lekarza w leczeniu osteoporozy to także między innymi kwas alendronowy (np. Ostolek, Ostenil, Alendrogen) oraz kwas ibandronowy (np. Bonviva, Ossica).
Więcej na temat osteoporozy i jej leczenia, można znaleźć w osobnym artykule: Osteoporoza - jak zapobiegać i jak leczyć?.
W większości opisywanych tutaj przypadków schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, w profilaktyce, ale również w leczeniu istotną rolę odgrywa nasz tryb życia.
Przede wszystkim systematyczny wysiłek fizyczny odpowiednio dobrany do wieku i kondycji, sprawi nie tylko to, że będziemy zdrowo i atrakcyjnie wyglądać, ale pozwoli cieszyć się nam sprawnością i samodzielnością do późnych lat naszego życia.
2023-03-10
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 10.03.2023 13:05:45
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.