Czym jest bostonka i jak ją leczyć? Jakie są jej objawy i przyczyny? Kto i jak może się zarazić bostonką? Boston to miasto uniwersyteckie leżące na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Może kojarzyć się z Harvardem, maratonem bostońskim czy z wydarzeniem historycznym, jakim była tzw. "herbatka bostońska". Właśnie tam doszło do pierwszego wybuchu epidemii bostonki.
Spis treści
Kto i jak może zarazić się bostonką?
Jak odróżnić bostonkę od ospy albo alergii?
Jak długo utrzymują się objawy bostonki?
Bostonka - czy trzeba iść do lekarza?
Czy można wychodzić na dwór podczas bostonki?
Czy zachorowanie na bostonkę daje odporność? Jak zapobiec zachorowaniu?
Bostonka - choroba wirusowa
Bostonka to choroba zakaźna znana również jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej HFMD (z ang. hand, foot and mouth disease), a także nazywana enterowirusowym pęcherzykowym zapaleniem jamy ustnej z wypryskiem. Infekcja ta wywoływana jest przez wirusy z grupy Coxsackie należące do występujących powszechnie enterowirusów. Z kolei nazwa choroby pochodzi od miasta, w którym po raz pierwszy została odnotowana epidemia tej choroby.
Kto i jak może zarazić się bostonką?
Bostonka dotyka przede wszystkim dzieci poniżej 10. roku życia, najczęściej w wieku przedszkolnym, jednakże są odnotowywane przypadki zachorowania na tę chorobę także u osób dorosłych, w szczególności z zaburzeniami odporności. Ogólny obraz choroby w przypadku dorosłych nie różni się od przebiegu bostonki u dzieci, jednak u osób dorosłych objawy mogą być bardziej dotkliwe.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, tj. poprzez kontakt z osobą chorą, jej wydalinami (wirus występuje w kale) i wydzielinami, np. z nosa, gardła, śliną, a także podczas kaszlu i kichania oraz na skutek styczności z płynem z pękających pęcherzyków, które pojawiły się na skórze chorego. Bostonka jest zaliczana do tzw. chorób brudnych rąk, ponieważ zarazić się nią można także w wyniku kontaktu z przedmiotami i powierzchniami wcześniej zanieczyszczonymi wydzielinami lub wydalinami osoby zakażonej, np. po wizycie w toalecie czy podczas zmiany pieluchy u dziecka. Ponadto skażona fekaliami woda, bądź pożywienie, a w okresie letnim – baseny i kąpieliska, mogą być również źródłem infekcji.
Choroba przenosi się bardzo łatwo pomiędzy ludźmi. Z tego powodu jej zaraźliwość jest bardzo duża, zwłaszcza wśród dzieci przebywających w zbiorowiskach, np. na koloniach, wczasach, w przedszkolach i szkołach.
Jakie są objawy bostonki?
Okres wylęgania bostonki, tj. czas upływający od narażenia na czynnik zakaźny do wystąpienia objawów choroby, wynosi od 3 do 5 dni. Początkowo pojawiające się symptomy są mało specyficzne i można pomylić je ze zwykłym przeziębieniem. Są to:
osłabienie,
dreszcze,
W dalszym etapie choroby w pierwszej kolejności zaczynają pojawiać się pęcherzyki i grudki w jamie ustnej, opisywane jako herpangina, tj. ostre zapalenie gardła. Powstałe zmiany mogą pękać i powodować owrzodzenia na języku, dziąsłach oraz wewnętrznych powierzchniach policzków. Osoby chore odczuwają silny ból gardła, który może uniemożliwiać przełykanie i tym samym spożywanie pokarmów.
Poza zmianami w obrębie jamy ustnej, w przebiegu bostonki występuje również wysypka o charakterze grudkowo-pęcherzykowym na wewnętrznej części dłoni oraz podeszwach stóp, czasem także na pośladkach. Wysypka ta to zazwyczaj małe, czerwone plamki zawierające płyn. Mogą one powodować uczucie dyskomfortu dla chorego (ból i pieczenie), jednak zazwyczaj nie wywołują świądu - wysypka nie swędzi.
Zakażenie wirusem wywołującym bostonkę może przebiegać także skąpoobjawowo, a nawet bezobjawowo. Należy jednak pamiętać, że takie osoby - u których nie zaobserwowano objawów, bądź są one bardzo łagodne - mogą mimo to być źródłem zakażenia dla innych.
Jak odróżnić bostonkę od ospy albo alergii?
Bostonka może być błędnie diagnozowana i mylona z innymi schorzeniami. Pomylić ją można między innymi z ospą wietrzną, inaczej zwaną wiatrówką. Najczęściej zadawanym wówczas pytaniem jest: Jakie są różnice między bostonką a ospą wietrzną? Przede wszystkim należy uwzględnić umiejscowienie wysypki. W przypadku wiatrówki zmiany skórne rozsiane są w obrębie twarzy, tułowia, a także kończyn, natomiast jeśli chodzi o bostonkę - lokalizacja wysypki to głównie dłonie, stopy i jama ustna. Charakterystyczną cechą dla ospy wietrznej jest także pojawianie się wykwitów skórnych rzutami, przez co widoczne zmiany na skórze mogą być na różnych stadiach zaawansowania.
Innym błędnym rozpoznaniem może być alergia, jednakże należy zwrócić uwagę, że zmianom alergicznym często towarzyszy świąd, a ich rozmieszczenie może być na całym ciele.
Jak długo utrzymują się objawy bostonki?
Bostonka to choroba o charakterze samoograniczającym się, co oznacza, że jej objawy ustępują samoistnie, niezależnie czy leczenie zostanie wdrożone czy nie. Ile trwa bostonka? Czas utrzymywania objawów wynosi około 7-10 dni. Jednakże po ustąpieniu choroby często obserwowanym zjawiskiem jest złuszczanie się płytki paznokciowej oraz pojawienie się tzw. linii Beau - poprzecznych bruzd lub wgnieceń na paznokciach.
Bostonka - czy trzeba iść do lekarza?
Bostonka ma zazwyczaj łagodny przebieg i ustępuje samoczynnie, jednakże warto udać się do lekarza, który postawi odpowiednią diagnozę i wykluczy inne schorzenia, z którymi można pomylić tę chorobę. Konsultacja lekarska jest zalecana również w przypadku osób ze stwierdzonymi zaburzeniami odporności, a także gdy objawy są nasilone bądź nie ustępują, a stan osoby chorej wzbudza niepokój.
Czy można wychodzić na dwór podczas bostonki?
O ile osoba chorująca na bostonkę czuje się na siłach i nie ma gorączki - nie ma przeciwskazań do krótkiego wyjścia na zewnątrz. Można się przewietrzyć w trakcie choroby, jednakże należy pamiętać, aby być ostrożnym i nie przebywać w miejscach, w których są inni ludzie, aby nie doszło do rozprzestrzenienia się wirusa.
Powikłania bostonki
Choroba ma zazwyczaj łagodny przebieg i w zdecydowanej większości przypadków nie wywołuje powikłań. W przypadku drapania zmian i pękania pęcherzyków może dojść do wtórnych zakażeń bakteryjnych powstałych zmian skórnych. Ciężki przebieg choroby natomiast odnotowywany jest głównie w krajach azjatyckich. W takim wypadku może być ona powikłana objawami neurologicznymi, np. zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Czy są testy na bostonkę?
Zakażenia wirusami Coxsackie mogą być wstępnie diagnozowane na podstawie objawów klinicznych, jednakże ze względu na mało charakterystyczne symptomy można wykonać badania wirusologiczne. Mają one szczególnie znaczenie w przypadku pacjentów, którzy wymagają hospitalizacji. W laboratoriach diagnostycznych dostępne są testy serologiczne, które wykrywają obecność przeciwciał, tj. specyficznych białek, które powstały na skutek kontaktu z wirusem. Należy jednak pamiętać, że grupa tych wirusów jest rozległa i istnieje ich wiele serotypów. Bostonka powodowana jest najczęściej przez serotyp A16 wirusa Coxackie oraz Enterowirus 71.
Jak leczyć bostonkę?
Nie ma szczepionki przeciwko wirusowi wywołującemu bostonkę. Leczy się ją objawowo, tzn. leczenie skupia się na łagodzeniu symptomów choroby, a nie usuwaniu jej przyczyn.
W celu zbicia gorączki stosowane są leki na bazie paracetamolu (np. Apap, Efferalgan, Pedicetamol, Paracetamol Hasco), bądź ibuprofenu (np. Ibufen, Nurofen dla dzieci, Ibupar, Ibum), a w przypadku bólu gardła tabletki do ssania, spraye i roztwory do płukania o działaniu przeciwbólowym, miejscowo znieczulającym i odkażającym (np. Orofar Junior, Envil Gardło, Septolete Ultra, Gardimax, Uniben, Glimbax).
Wskazane jest także, aby odpowiednio dbać o powstałe zmiany skórne. Po wcześniejszym obmyciu skóry i dokładnym jej osuszeniu (każdorazowo należy używać czystego ręcznika) można sięgnąć po środek o działaniu antyseptycznym (np. Octenisept, Oktaseptal, Maxiseptic). W celu złagodzenia dyskomfortu stosowane mogą być miejscowe środki chłodzące oraz ułatwiające zasuszanie zmian (np. Poxclin Coolmousse, Virasoothe, Tanno-Hermal, PoxOUT). Aby przeciwdziałać nadmiernemu łuszczeniu się skóry w miejscu występowania wykwitów skórnych w późniejszej fazie choroby zalecane jest nakładanie kremów i maści nawilżających skórę (np. Alantan Sensitive, Cicatridina, Bepanthen Derm).
Podczas leczenia bostonki nie podaje się antybiotyków z względu na to, że jest to choroba wywoływana przez wirusy, a nie przez bakterie. Poza stosowanymi preparatami dostępnymi w aptece warto pamiętać także o odpowiednim nawadnianiu organizmu, ponieważ na skutek gorączki czy nawet z powodu ostrego bólu gardła osoba chora może unikać spożywania wody i innych pokarmów.
Czy zachorowanie na bostonkę daje odporność? Jak zapobiec zachorowaniu?
Przechorowanie bostonki nie daje gwarancji, że w przyszłości choroba nie dotknie danej osoby raz jeszcze. Układ immunologiczny organizmu nie wytwarza trwałej odporności na tę chorobę, ponadto występuje kilka szczepów wirusów, które ją wywołują, dlatego warto znać zasady jej zapobiegania. Podstawą profilaktyki tej choroby jest:
izolacja od osób zakażonych,
unikanie korzystania z przedmiotów osobistych osób zakażonych,
czyszczenie i dezynfekcja skażonych powierzchni i przedmiotów,
stosowanie się do zasad higieny osobistej, przede wszystkim częste mycie rąk.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 03.01.2023 11:40:15
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.