Zapalenie pęcherza u dziecka

Spis treści

Czym jest zapalenie pęcherza i jakie są jego objawy?

Jak wykonać badanie moczu?

Jak pobrać mocz do badania od dziecka?

Jak leczyć zapalenie pęcherza u dzieci?

Domowe sposoby na zapalenia pęcherza u dziecka

Jak zapobiegać nawrotom zapalenia pęcherza u dzieci?

Źródła

Czym jest zapalenie pęcherza i jakie są jego objawy?

Zapalenie pęcherza moczowego oraz cewki moczowej kwalifikowane są jako zakażenie dolnych dróg moczowych (ZUM). U zdrowego dziecka część dróg moczowych znajdująca się powyżej zwieracza pęcherza moczowego jest jałowa, co oznacza, że nie bytują tam żadne drobnoustroje. Jeśli dojdzie do sytuacji, w której z określonych przyczyn drobnoustroje znajdą się w drogach moczowych i zaczną się tam namnażać, dochodzi do rozwinięcia się stanu zapalnego i zakażenia układu moczowego. Objawy zakażenia u dzieci są niespecyficzne i trudne do jednoznacznego zdiagnozowania. Są nimi:

• gorączka,

• niechęć do jedzenia,

• wymioty,

• płacz,

• niepokój,

• biegunka,

• bóle brzucha,

• drażliwość,

• zmiana barwy, przejrzystości i zapachu moczu,

• bóle okolicy lędźwiowej,

• nadmierna senność

• krwiomocz

Z tego też powodu, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej, u wszystkich dzieci do 5 roku życia i gorączkujących >38°C bez uchwytnej przyczyny należy podejrzewać ZUM i wykonać badania moczu.

Jak wykonać badanie moczu?

W aptekach dostępne są szybkie testy diagnostyczne na infekcje dróg moczowych (np. Domowe Laboratorium - test na infekcje dróg moczowych). Niezwykle ważne jest jednak by wykonać mikrobiologiczne badanie moczu jeszcze przed wdrożeniem leczenia – dzięki temu uzyskamy jasny obraz tego, co jest przyczyną zakażenia układu moczowego. Mocz na posiew najlepiej pobrać do sterylnego pojemnika na mocz (np. Pojemnik na mocz z nakrętką, Jałowy pojemnik na mocz APTEO) metodą środkowego strumienia. Nie zaleca się pobierania próbki moczu na posiew do woreczka.

Jak pobrać mocz do badania od dziecka?

Pobieranie moczu u niemowląt i starszych dzieci nieco się różni. U dzieci samodzielnie oddających mocz, należy najpierw dokładnie umyć okolice intymne wodą z mydłem, osuszyć to miejsce, następnie poprosić dziecko by pierwszą partię moczu oddało do nocnika/toalety, a następnie kolejną część moczu zebrać do jałowego pojemnika – stąd właśnie określenie „środkowego strumienia”.

U niemowląt po zdjęciu pieluszki należy również dokładnie umyć i osuszyć okolice intymne, a następnie „złapać” środkowy strumień moczu, najlepiej przytrzymując wówczas dziecko przed sobą, w pozycji „na lotnika” nad wanną. Zebrany mocz należy niezwłocznie przekazać do analizy, najlepiej w ciągu 2h od momentu pobrania materiału lub do 24h, jeśli mocz będzie przechowywany w tym czasie w lodówce.

Jak leczyć zapalenie pęcherza u dzieci?

Leczenie zakażeń układu moczowego u dzieci powinno odbywać się pod nadzorem pediatry i przebiegać z zastosowaniem leków tzw. pierwszego wyboru - furazydyny (np. Furaginum US Pharmacia, Furaginum Adamed), nitrofurantoiny, kotrimoksazolu i trimetoprimu (np. Biseptol 960, Bactrim) lub antybiotyków, takich jak m.in. cefurkosym (np. Cefurixime Genoptim), ampicylina, amoksycylina (np. Amotaks), ciprofloksacyna (np. Cipronex). Nie należy na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem wdrażać do terapii małych dzieci leków z furazydyną, zwłaszcza, że zgodnie z informacjami zawartymi w ulotce, jej zastosowanie powinno mieć miejsce u dzieci powyżej 2 roku życia wyłącznie pod nadzorem specjalisty. Po otrzymaniu wyników posiewu moczu, lekarz jest w stanie w odpowiedni sposób dopasować schemat leczenia.

U wszystkich dzieci do 3 miesiąca życia z ZUM wskazana jest hospitalizacja i rozpoczęcie antybiotykoterapii drogą parenteralną, u dzieci starszych, mogących samodzielnie przełykać – stosuje się zlecone przez specjalistę leczenie doustne. Leczenie zakażeń dolnych dróg moczowych powinno być zgodnie z wytycznymi prowadzone przez 3-5 dni.

U dzieci powyżej 6 roku życia można wdrożyć wspomagająco drotawerynę (np. No-spa, Metafen rozkurczowy) w dawkach podzielonych od 80 do 160 mg na dobę.

U młodzieży powyżej 15 roku życia można na własną rękę zastosować furazydynę (np. Neofuragina, Urofuragina) zgodnie ze schematem dawkowania jak dla osób dorosłych.

W przypadku pojawienia się gorączki lub dolegliwości bólowych można (w zależności od wieku) wdrożyć preparaty przeciwbólowe na bazie Ibuprofenu (np. Ibum Forte, Nurofen dla dzieci) lub Paracetamolu (np. Apap dla dzieci Forte, Pedicetamol).

Domowe sposoby na zapalenia pęcherza u dziecka

• Do podmywania niemowlaka czy kilkulatka nie używaj zapachowych chusteczek nawilżanych. Jeśli chcesz zadbać o higienę okolic intymnych dziecka użyj do tego celu roztworu nadmanganianu potasu (np. Kalium hypermanganicum Galena, Potasu nadmanganian HASCO), ponieważ działa on odkażająco.

• Dbaj, o to by dziecko dużo piło – gdy maluch nie jest dobrze nawodniony, mocz nie ulega zagęszczeniu i łatwiej rozwijają się w nim drobnoustroje. Zwiększenie podaży płynów powoduje, że diureza występuje częściej, a tym samym – bakterie szybciej opuszczają drogi moczowe.

• Jeśli maluch ukończył 1 rok życia - możesz podawać mu naturalny sok z żurawiny (np. sok z żurawiny 100% Oleofarm), ponieważ zapobiega on przywieraniu bakterii do ścian dróg moczowych oraz stwarza barierę, która zapobiega nasileniu infekcji. Można również wzbogacić dietę dziecka o naturalną, suszoną żurawinę przemycaną do codziennych posiłków. Preparaty na bazie wyciągu z żurawiny (np. Żuravit Junior, Urinal Junior) też okazują się pomocne - oba można stosować u dzieci powyżej 3 roku życia.

• Spróbuj nasiadówek! Jest to jedno z częściej stosowanych domowych rozwiązań terapeutycznych w wielu schorzeniach. Polega na odbywaniu kilkunastominutowej (zazwyczaj 15–20 minut) kąpieli, w której dochodzi do zanurzenia pośladków (woda powinna sięgać do poziomu bioder malucha) w ciepłej wodzie (36–42°C) z dodatkiem składników leczniczych, np. rumianku. W celu przygotowania nasiadówki należy zaparzyć 3 saszetki rumianku (np. Zielnik Apteczny rumianek fix) w 2 szklankach przegotowanej, gorącej wody. Następnie napar odstawia się na kilka minut pod przykryciem do naciągnięcia, a lekko ciepły wlewa się do wanny z letnią wodą. Nasiadówkę z rumianku przeprowadza się 2–3 razy dziennie, przez około 15 minut. Tego typu domowe metody można stosować zarówno w przypadku niemowląt, jak i starszych maluchów, o ile dziecko nie wykazuje skłonności do alergii.

Jak zapobiegać nawrotom zapalenia pęcherza u dzieci?

• Prawidłowo myj i podcieraj dziecko – przesuwaj wacik od przodu ku tyłowi, a nie odwrotnie. Dzięki temu bakterie z okolic odbytu nie zostaną przeniesione do cewki moczowej. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku dziewczynek. Naucz dziecko prawidłowej techniki higieny okolic intymnych.

• Lecz zaparcia – jeśli dziecko ma trudności z wypróżnianiem lub nie opróżnia do końca pęcherza moczowego, to wiedz, że to także sprzyja zakażeniom układu moczowego. Dbaj o zbilansowaną dietę dziecka, a w razie wystąpienia trudności z wypróżnianiem zastosuj środki ułatwiające defekację np. laktulozę (np. Lactulosum Polfarmex - od 3 roku życia).

• Pilnuj, by maluch nie wstrzymywał moczu – namawiaj go do skorzystania z nocnika lub toalety zawsze, gdy widzisz, że zaczyna przebierać nóżkami czy zaciskać kolana. Zbyt długo przetrzymywany mocz stanowi świetną pożywkę dla bakterii.

• Dbaj o czystość urządzeń sanitarnych/nocnika, z których korzysta Twoje dziecko.

• Zwracaj uwagę na rodzaj bielizny, którą nosi maluch - zadbaj, by była ona bawełniana, przewiewna i czysta.

U niemowląt:

• Często zmieniaj pieluchy – nie mogą być wilgotne czy spuchnięte od moczu, gdyż stwarza to środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii.

• Jeśli u Twojego malucha zdiagnozowane zostały wady rozwojowe układu moczowego, pozostań pod kontrolą pediatry i nefrologa dziecięcego.

Źródła

1. Żurowska A., Wasilewska A., Jung A. i wsp.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, 2021.

2. Grenda R., Ziółkowska H. (red.) Choroby układu moczowego. W: Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.): Pediatria. Tom I. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.

3. Pokorna-Kałwak D., Kiliś-Pstrusińska K., Jędrzejek M., Zakażenia układu moczowego u dzieci – objawy alarmowe, 2018.

4. J. Wang, L. He, J. Sha i in., Etiology and antimicrobial resistance patterns in pediatric in urinary tract infections, “Pediatrics International”, nr 60 (5) 2018.