Ciemieniucha jest jednym z najczęstszych problemów skóry głowy u niemowląt i dzieci. Żółte, tłuste łuski na skórze głowy wymagają odpowiedniej pielęgnacji produktami emolientowymi, nawilżającymi, a czasem lekko złuszczającymi zawierającymi mocznik. Ciemieniusze nie można zapobiec, jednak unikanie przegrzewania dziecka może pomóc znormalizować pracę gruczołów łojowych i złagodzić objawy.
Spis treści
W jakim wieku pojawia się ciemieniucha?
Z czym można pomylić ciemieniuchę?
Jakie leki i kosmetyki zastosować na ciemieniuchę?
Domowe sposoby na ciemieniuchę
Czym jest ciemieniucha?
Ciemieniucha (ang. cradle cap) to odmiana łagodnego zapalenia łojotokowego skóry obserwowana w obrębie owłosionej skóry głowy u niemowląt i dzieci. Nazwa wywodzi się od ciemiączka, czyli błony łączącej kości czaszki u niemowląt. Zwana jest inaczej czepcem kołyskowym.
Jak wygląda ciemieniucha?
Głównymi objawami ciemieniuchy są żółte lub brązowawe, tłuste łuski w obrębie skóry głowy, którym może towarzyszyć zaczerwienienie. U niektórych dzieci łuski mogą pojawiać się dodatkowo w okolicy brwi, czoła, policzków, a także za uszami — w tym przypadku warto rozważyć konsultację z pediatrą, by wykluczyć inne schorzenia, o których mowa w dalszej części artykułu.
Jak powstaje ciemieniucha?
Wśród prawdopodobnych przyczyn ciemieniuchy wskazuje się m.in. obecność w organizmie dziecka hormonów matki przenikających w różnym stopniu przez łożysko, które powodują nasiloną pracę gruczołów łojowych. Nasilona produkcja sebum powoduje, że naskórek przylega do oleistej warstwy na skórze i tworzy łuskę, zamiast naturalnie się złuszczać. Ciemieniucha czasami odpowiada na leczenie przeciwgrzybicze, w związku z tym jej występowanie wiążę się z obecnością na skórze grzybów z rodzaju Malassezia. Związek ten nie został jednoznacznie potwierdzony, ponieważ obecność tych grzybów wykazano również na skórze zdrowych pacjentów. Warto też pamiętać, że praca gruczołów łojotokowych normalizuje się wraz z wiekiem dziecka, więc ciemieniucha najczęściej jest problemem ustępującym samoczynnie.
Warto pamiętać, że ciemieniucha nie jest skutkiem zaniedbań higienicznych — nie jest prawdą, że pojawia się, gdy dziecko nie jest wystarczająco często kąpane. Nie ma możliwości zarażenia się ciemieniuchą.
W jakim wieku pojawia się ciemieniucha?
Ciemieniucha pojawia się przede wszystkim we wczesnym niemowlęctwie — u dzieci od 3. miesiąca życia. Może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Zdarza się, że podobne zmiany skórne pojawiają się u starszych dzieci, nastolatków, a nawet dorosłych. Wówczas przyczyna jest prawdopodobnie inna, dlatego warto skonsultować objawy z pediatrą lub dermatologiem.
Z czym można pomylić ciemieniuchę?
Ciemieniucha, zwłaszcza jeśli zmiany pojawiają się w innych miejscach niż głowa, może być mylona z atopowym zapaleniem skóry. Głównym czynnikiem różniącym te dwa schorzenia jest silny świąd towarzyszący AZS. Zmiany w AZS pojawiają się także na kończynach np. w okolicach zgięcia łokci i kolan.
Pozostałe problemy skórne, takie jak łuszczyca lub grzybica skóry głowy, które mogą dawać na pierwszy rzut oka zbliżone objawy do ciemieniuchy, występują u niemowląt rzadko. Jeśli u Twojego dziecka pojawiły się niestandardowe objawy — np. srebrzysta łuska, ropiejące rany lub intensywne wypadanie włosów, skonsultuj się z lekarzem. Konsultację online możesz umówić też za pośrednictwem GdziePoLek - Umów wizytę
Jakie leki i kosmetyki zastosować na ciemieniuchę?
W pierwszej kolejności warto wypróbować produkty zmiękczające, takie jak:
parafina płynna (np. Parafina ciekła Aflofarm),
oliwki dla dzieci (np. Azeta Bio organiczna oliwka na ciemieniuchę, Linomag oliwka dla dzieci i niemowląt, Bambino oliwka dla dzieci i niemowląt),
wazelina biała (np. Ziaja wazelina kosmetyczna, Biała maść).
Zaleca się, by aplikować je na 1-2 godziny przed kąpielą, a następnie zmyć delikatnym szamponem (np. Linomag szampon dla dzieci i niemowląt). Zmiękczone łuski należy po umyciu głowy delikatnie usunąć, używając szczotki z miękkim (ale sztywnym) włosiem (np. Canpol Szczotka do włosów z naturalnego włosia z grzebykiem, Chicco szczotka z naturalnego włosia) lub tetrowej pieluszki. Po wyczesaniu możesz ponownie umyć dziecku głowę, żeby pozbyć się ewentualnych pozostałości kosmetyku oraz złuszczonego naskórka.
W aptekach dostępnych jest szereg preparatów kosmetycznych o różnorodnych składach, które ułatwiają usunięcie łusek, takie jak np. BabyCap olejek w sprayu, Dermicin na ciemieniuchę, Emolium Dermocare żel na ciemieniuchę, Emotopic preparat na ciemieniuchę, Linomag płyn na ciemieniuchę, Mediderm Baby olejek na ciemieniuchę, Mustela krem na ciemieniuchę, Skarb Matki Olejuszka na ciemieniuchę i Ziajka olejek myjący na ciemieniuchę.
Zazwyczaj producenci tych produktów zalecają nakładanie ich na skórę głowy na nieco dłuższy czas, np. od kilku godzin do całej doby (np. w przypadku preparatu Olejuszka nawet na całą dobę). Dalsze kroki są analogiczne, jak w przypadku wazeliny, parafiny czy oliwki.
Nie zawsze produkty natłuszczające i zmiękczające są wystarczająco skuteczne. Wówczas dysponujemy preparatami z mocznikiem, który ma działanie nawilżające i lekko złuszczające, np. AA Ja & Mama krem na ciemieniuchę, Cerkogel 10 lub Oilan baby krem na ciemieniuchę.
Innym składnikiem złuszczającym, kiedyś zalecanym do stosowania u niemowląt, jest kwas salicylowy w postaci oliwek np. Salicylol. Pamiętaj jednak, że ten lek jest zarejestrowany dla dzieci powyżej 3. r.ż., dlatego wybieraj bezpieczne alternatywy spośród wymienionych produktów kosmetycznych.
Domowe sposoby na ciemieniuchę
Jednym z tradycyjnych sposobów zwalczania ciemieniuchy jest natłuszczanie skóry głowy masłem. Jeśli chcesz wypróbować ten sposób, pamiętaj, żeby dokładnie zmyć je później ze skóry głowy, by nie dopuścić do jełczenia resztek produktu. Sposób ten znany jest na pewno w wielu rodzinach, jednak w mojej opinii oferta produktów kosmetycznych jest tak szeroka, że warto wybrać wygodniejszy w stosowaniu i niemniej skuteczny preparat przeznaczony do bezpośredniego stosowania na skórę głowy.
Jak zapobiec ciemieniusze?
Z racji przyczyn, które prawdopodobnie wywołują ciemieniuchę, trudno mówić o skutecznej profilaktyce. Pamiętaj jednak, że masz wpływ na to, jak pracują gruczoły łojowe dziecka, unikając przegrzewania. W ciepłe dni warto zrezygnować z czapki, a w zimie wybierać te pozbawione sztucznych włókien. Dbaj o odpowiednią temperaturę w pokoju dziecka — w ciągu dnia w zakresie 21-22°C, a nocą o 1-2°C mniej.
Kosmetyki myjące skórę głowy powinny być łagodne – silne detergenty obecne w niektórych produktach mogą nadmiernie wysuszyć skórę głowy, która odpowie zwiększonym wydzielaniem sebum. Do czesania używaj delikatnej szczoteczki z włosiem, a gdy ciemieniucha pojawi się już na skórze – nie wydrapuj i nie ścieraj zmian „na sucho” – w ten sposób możesz doprowadzić do uszkodzenia skóry, a w efekcie do infekcji bakteryjnej.
Źródła
2024-03-26
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 26.03.2024 10:40:09
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.