Niedoczynność tarczycy - objawy i leczenie

Spis treści

Co to jest niedoczynność tarczycy i jakie są jej przyczyny?

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy i czym jest subkliniczna niedoczynność tarczycy?

Jak leczyć niedoczynność tarczycy?

Suplementacja w niedoczynności tarczycy 

Czy niedoczynność tarczycy może utrudniać zajście w ciążę?

Czy dzieci chorują na niedoczynność tarczycy?

Czy niedoczynność tarczycy da się wyleczyć?

Źródła

Co to jest niedoczynność tarczycy i jakie są jej przyczyny?

O niedoczynności tarczycy mówimy wówczas, gdy tarczyca produkuje zbyt mało hormonów trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Związki te odgrywają istotną rolę w procesach rozwoju i wzrostu organizmu, m.in. regulują czynność gruczołów płciowych, wpływają na metabolizm i termogenezę (wytwarzanie i utrzymanie ciepła organizmu). 

Schorzenie to dotyka nawet 5-7% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn naszej populacji, a przyczyną niedoczynności tarczycy może być zapalenie, uszkodzenie lub brak tarczycy, powodowane np. chorobą Hashimoto, radioterapią, niedostateczną lub nadmierną podażą jodu, a także wycięciem tarczycy. Inną przyczyną bywa niedostateczne wydzielanie hormonu przysadkowego TSH, który odpowiada za regulację pracy tarczycy.

Przeczytaj artykuł: Czy jod zapobiega niedoczynności tarczycy?

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

• przyrost masy ciała, 

• przewlekłe zmęczenie bez wyraźnej przyczyny,

• uczucie ciągłego zimna,

• zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę,

• depresja, 

• zaburzenia pamięci, 

• zaparcia, 

• bradykardia (spowolnienie czynności serca),

• sucha, blada skóra,

• suche, łamliwe włosy.

Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy i czym jest subkliniczna niedoczynność tarczycy?

Ponieważ same objawy niedoczynności tarczycy są dość niespecyficzne, w celu jej zdiagnozowania konieczne jest wykonanie odpowiednich badań hormonalnych. Jeśli coś nas niepokoi, w pierwszej kolejności należy udać się do swojego lekarza rodzinnego, który może zlecić wstępne badanie oceniające pracę tarczycy - stężenie TSH we krwi. Jeśli wynik będzie odbiegał od normy, wówczas należy poszerzyć diagnostykę o dodatkowe badania (FT3 i FT4, USG tarczycy, stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy). Pierwotną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się jeżeli podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszy obniżony poziom FT4, natomiast w chorobie Hashimoto tarczyca ma wyraźnie mniejszy rozmiar i obserwuje się wzrost stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych. 

Stosunkowo często (nawet 3-8% populacji) niedoczynność tarczycy może mieć formę utajoną, wówczas mówimy o subklinicznej niedoczynności tarczycy. Jest to łagodna niedoczynność, która charakteryzuje się nieco wyższym stężeniem TSH przy jednoczesnym FT4 w normie. Powoduje to trudność w szybkim rozpoznaniu schorzenia. Taka sytuacja może trwać wiele lat, aż dojdzie do jawnej niedoczynności, wówczas po odpowiednim rozpoznaniu rozpoczyna się właściwe leczenie. 

W aptekach dostępne są testy do samodzielnego wykonania w domu pozwalające wykryć podwyższony poziom TSH we krwi, co może świadczyć o niedoczynności tarczycy (np. Test hormon TSH kasetkowy Diather, THYRO-Check, Home Check domowy test hormonu TSH we krwi). W przypadku uzyskania dodatniego wyniku, należy zgłosić się do lekarza. 

Test hormon TSH kasetkowy Diather

Home Check domowy test hormonu TSH

Jak leczyć niedoczynność tarczycy?

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na uzupełnieniu niedoboru hormonów. W tym celu stosuje się  lewotyroksynę (np. Euthyrox, Letrox) - syntetyczny odpowiednik tyroksyny (T4). Ważne, aby lek przyjmować regularnie, na czczo, najlepiej rano min. 30 minut przed śniadaniem.

Decydując się na jeden preparat z lewotyroksyną, nie należy stosować zamienników, gdyż z uwagi na nieco inne składy substancji pomocniczych, efekt terapii w przypadku środka zastępczego może nie być zadowalający. Należy również mieć na uwadze, iż lewotyroksyna wchodzi w interakcje, m.in. z aspiryną, furosemidem, niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi, niektórymi lekami hormonalnymi, lekami zobojętniającymi czy przeciwcukrzycowymi. Dlatego podczas ustalania schematu dawkowania, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych na stałe lekach i suplementach. 

Suplementacja w niedoczynności tarczycy 

Wsparciem dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy i produkcji hormonów mogą być suplementy diety zawierające składniki, takie jak np.:

• selen - ma duży wpływ na funkcjonowanie tarczycy oraz wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała i układ odpornościowy (np. Endokrinol, Naturell Selen organiczny),

• cynk - bierze udział w regulacji i syntezie hormonów tarczycowych (np. Naturell Cynk organiczny, Bio-Selen + Cynk) ,

• żelazo - niedobór żelaza może powodować zaburzenia pracy tarczycy, a niedoczynność tarczycy sprzyja niedoborom żelaza, czyli obserwujemy w tym przypadku tzw. błędne koło (np. Ascofer, Szelazo+ SR),

• ashwagandha - wykazuje działanie przeciwzapalne i pomaga organizmowi radzić sobie ze stresem, którego nadmiar może przyczyniać się do obniżeniem stężenia hormonów tarczycy (np. Naturell Ashwagandha, Olimp Gold Ashwagandha),

• bakopa drobnolista - wykazuje działanie przeciwutelniające i pojawiają się doniesienia, że może mieć korzystny wpływ na zapobieganie niedoczynności tarczycy i związanymi z nią powikłaniami poprzez zwiększenie produkcji hormonów tarczycy (np. w MioHashin),

• kelp (morszczyn pęcherzykowaty) - wodorost bogaty w organicznie związany jod, który może stymulować produkcję hormonów tarczycy (np. Walmark Kelp, Olimp Kelp).

Endokrinol

MioHashin

Obejrzyj film!

Czy niedoczynność tarczycy może utrudniać zajście w ciążę?

Ponieważ jednym z objawów niedoczynności tarczycy są bezowulacyjne cykle, schorzenie to może powodować niepłodność. W tym wypadku brak odpowiedniego leczenia uniemożliwia zapłodnienie. Na szczęście zdiagnozowanie choroby i odpowiednia farmakoterapia zwiększają szansę na ciążę oraz zmniejszają ryzyko poronienia. 

Czy dzieci chorują na niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy dotyka również niemowląt i starszych dzieci. Ryzyko rozwoju wrodzonej niedoczynności tarczycy wzrasta w przypadku niemowląt, których mamy cierpią na choroby tarczycy i nie były poddane odpowiedniemu leczeniu podczas ciąży.  W Polsce, dzięki przesiewowym badaniom noworodków, większość chorych dzieci jest diagnozowana we wczesnym okresie choroby i szybkie wdrożenie leczenia zapobiega znacznemu opóźnieniu i upośledzeniu rozwojowemu (zwane jako kretynizm).

Objawy niedoczynności tarczycy u starszych dzieci podobne są do tych, obserwowanych u osób dorosłych. W przypadku choroby Hashimoto u dzieci, pierwszym niepokojącym objawem jest niedobór wzrostu, u starszych dzieci - opóźnienie dojrzewania. 

Czy niedoczynność tarczycy da się wyleczyć?

W znacznej większości przypadków niedoczynność tarczycy to choroba niewyleczalna. Możliwe jest jedynie wyleczenie niedoczynności, która wystąpiła na skutek przyjmowania leków (polekowa niedoczynność tarczycy) lub w trakcie ciąży (poporodowa niedoczynność tarczycy). W pozostałych przypadkach wymagane jest regularne przyjmowanie lewotyroksyny i okresowa kontrola TSH.

Źródła

1. https://www.mp.pl/pacjent/niedoczynnosc-tarczycy

2. https://www.ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/farmacja-polska/103/-/27048

3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28829155/

4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34206160/