Biegunka nie jest niestety dla nikogo obcym problemem. Dowiedz się, jak zapobiegać biegunce, co zrobić, by jak najszybciej ją zwalczyć i kiedy jest ten moment, w którym trzeba udać się do lekarza. Które produkty z apteki warto znać i stosować w przypadku takiej dolegliwości? Elektrolity, probiotyki, węgiel aktywny, loperamid - co powinieneś wiedzieć o środkach stosowanych przy biegunce u dzieci i dorosłych?
Spis treści
Jakie preparaty bez recepty można zastosować w biegunce?
Co stosować na biegunkę u dzieci?
Kiedy z biegunką należy udać się do lekarza?
Jakie leki na receptę stosuje się w biegunce?
Czym jest biegunka?
O biegunce mówimy wtedy, gdy pacjent oddaje stolce o nadmiernie luźnej konsystencji (płynne lub półpłynne) ze zwiększoną częstotliwością (przynajmniej 3 razy dziennie).
Rozwolnienie to jedno z najczęstszych przyczyn problemów zdrowotnych. U dzieci w wieku poniżej 5 lat dochodzi do niego średnio 3 razy w ciągu roku, a u dorosłych raz na rok. Biegunkę możemy rozróżniać ze względu na czas trwania objawów na ostrą (do 14 dni) i przewlekłą (ponad 4 tygodnie).
Co powoduje biegunkę?
Infekcje wirusowe i bakteryjne lub spożycie toksyn
Krótkotrwałe epizody biegunki w krajach rozwiniętych, jak Polska, mają najczęściej podłoże wirusowe. Infekcja prowadzi do zmniejszenia powierzchni wchłaniania pokarmu w wyniku uszkodzenia kosmków jelitowych.
Z zakażeniami bakteryjnymi mamy do czynienia na terenach rozwijających się. Związane jest to z niedostatkiem higieny oraz cieplejszym klimatem sprzyjającym namnażaniu bakterii. W przeciwieństwie do wirusów, toksyny bakteryjne powodują nadmierne wydzielanie płynów do jelita.
Biegunka spowodowana przez leki
Biegunka przewlekła (trwająca dłużej niż 4 tygodnie) związana jest najczęściej z działaniem niepożądanym leków (np. antybiotyków, metforminy, inhibitorów pompy protonowej IPP, leków przeciwnowotworowych) lub ich nadużywaniem (np. środków przeczyszczających).
Inne powody to przede wszystkim: zaburzenia trawienia, wchłaniania, zespół jelita drażliwego, choroby tarczycy lub nadmierne spożywanie produktów bogatych w słodziki (ksylitol, mannitol, sorbitol), których wysokie stężenie w treści pokarmowej powoduje przenikanie wody z organizmu do jelita (biegunka osmotyczna).
Jakie preparaty bez recepty można zastosować w biegunce?
Biegunka to zwykle fizjologiczna reakcja obronna organizmu i z tego powodu ma ona często charakter samoograniczający się i nie wymaga konkretnego leczenia. Najczęściej, kiedy czynniki wywołujące biegunkę zostaną usunięte z przewodu pokarmowego, objawy same ustaną. W aptekach znajdziemy preparaty nawadniające oraz leki, które pomagają zniwelować nieprzyjemne objawy.
elektrolity (np. Orsalit, Acidolit, Dicoflor Elektrolity) - działają nawadniająco,
diosmektyt (np. Smecta) - wychwytuje substancje powodujące biegunkę i powleka błonę śluzową przewodu pokarmowego,
loperamid (np. Stoperan, Laremid, Imodium Instant) - hamuje perystaltykę jelit,
racekadotryl (np. Tiorfan) - zmniejsza ilość wydzielanych płynów do jelita,
garbniki (np. Taninal, owoc borówki czernicy, herbata czarna) – działają ściągająco (napar z płaskiej łyżki czarnej herbaty, sporządzany przez 15-20 min pod przykryciem w szklance zalanej wrzącą wodą, ma działanie przeciwbakteryjne, zagęszczające kał i zwalniające motorykę jelit; taki ciepły napój należy pić 2-3 razy dziennie),
nifuroksazyd (np. Nifuroksazyd Gedeon Richter, Nifuroksazyd Hasco, Nifuroksazyd Polfarmex) – działa przeciwbakteryjnie; zalecany w biegunkach przebiegających z wysoką gorączką, w biegunkach podróżnych,
probiotyki (Saccharomyces boulardii (np. Enterol), Lactobacillus (np. Lacidofil, Lakcid)) - przywracają równowagę mikroflory jelitowej.
węgiel leczniczy (np. węgiel leczniczy Microfarm, Carbo Medicinalis VP).
Pamiętajmy również, aby podczas biegunki dostatecznie się nawadniać i spożywać małe posiłki, w miarę możliwości wracać do regularnej diety. Można również spróbować w diecie produktów zapierających jak np. ciemna czekolada, ryż, kleik marchwiowy.
Co stosować na biegunkę u dzieci?
Najczęściej stosowanym i zwykle wystarczającym środkiem na biegunkę u dzieci jest nawadnianie za pomocą płynów do nawadniania doustnego, czyli elektrolitów z apteki (np. Acidolit, Orsalit). Jeśli dziecko nie toleruje smaku płynu, to dobrym sposobem jest schłodzenie napoju. Jeśli dziecko mimo wszystko nie chce wypić takiego roztworu - powinno przyjmować inne płyny: woda, rozcieńczony sok lub kompot, zupa, mleko w przypadku niemowląt karmionych piersią.
Leki, które można (ale często nie trzeba) podawać dzieciom w przypadku biegunki to probiotyki (np. Dicoflor Baby, Enterol) lub preparaty zawierające diosmektyt (np. Smecta, Dicostop). Z ziołowych sposobów można stosować napar z suszonych borówek (np. owoc borówki czernicy) jeśli dziecko ma już rozszerzoną dietę.
U dzieci nie stosuje się na własną rękę nifuroksazydu (np. Nifuroksazyd Gedeon Richter, Nifuroksazyd Hasco), ponieważ nie działa on na wirusy, a większość biegunek u dzieci ma pochodzenie wirusowe. Na własną rękę nie powinniśmy podawać dzieciom również loperamidu (np. Stoperan, Laremid).
Kiedy z biegunką należy udać się do lekarza?
w przypadku odwodnienia, które objawia się m.in. suchością błon śluzowych lub utratą elastyczności skóry,
w stolcu pojawia się krew, śluz lub biegunka ma charakter tłuszczowy,
biegunce towarzyszy wysoka gorączka (powyżej 38,9 ℃),
czas trwania biegunki jest dłuższy niż ok. 2 dni w przypadku dzieci i osób starszych, a dotychczasowe leczenie nie przynosi efektów.
Jakie leki na receptę stosuje się w biegunce?
Podstawowe leki przeciwbiegunkowe dostępne na receptę dość często nie różnią się bardzo mocno składem od tych, które otrzymamy w aptece z pominięciem wizyty u lekarza, np. Loperamid WZF, Hidrasec, Gastrolit.
Antybiotykoterapia bez badania mikrobiologicznego stolca nie jest zwykle zalecana, ponieważ zakażenia objawiające się rozwolnieniem są najczęściej pochodzenia wirusowego. U chorych z biegunką podróżnych lub o bardzo ciężkim przebiegu lekarz może jednak zalecić ciprofloksacynę (np. Cipronex, Ciphin) lub azytromycynę (np. Sumamed, AzitroLEK, Macromax).
Jak zapobiegać biegunce?
przestrzegać podstawowych zasad higieny, m.in.: myć ręce, w szczególności przed spożywaniem pokarmów, po kichaniu lub skorzystaniu z toalety,
myć owoce i warzywa przed ich zjedzeniem, a w krajach strefy tropikalnej i subtropikalnej pić wodę tylko butelkowaną,
przed wyjazdem i w jego trakcie prewencyjnie stosować probiotyki.
Źródła
Charakterystyki Produktów Leczniczych przedstawianych leków.
Goudarzi M, Goudarzi H, Rashidan M. Probiotics: an update on mechanisms of action and clinical applications. Novel Biomed. 2014; 2(1): 22-30.
J. Krajewska. Postępowanie w biegunkach. Lek w Polsce. 2015; 1(284): 6-12.
Rutter P. Opieka farmaceutyczna. Objawy, rozpoznanie i lecznie. Wrocław 2013, 143-149.
Saif Ul Islam. Clinical Uses of Probiotics. Medicine. 2016; 5(96): 1-5.
Witold Bartnik. (red.): Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, 886-887, 1051.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 24.04.2023 12:28:38
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.