Skierowanie do specjalisty - kto i kiedy nie potrzebuje skierowania do lekarza?

Do jakiego lekarza skierowanie nie jest potrzebne?

Skierowanie jest dokumentem wydawanym przez lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza specjalistę na dalsze leczenie, diagnostykę lub badania. Skierowanie to dokument, który jest konieczny, aby skorzystać z badań diagnostycznych oraz świadczeń specjalistycznych, leczenia szpitalnego czy rehabilitacji.

Skierowanie nie jest jednak wymagane do wszystkich specjalistów. Lekarze, do których nie potrzeba skierowania, to:

• Internista

• Pediatra

• Psychiatra

• Onkolog

• Wenerolog

• Ginekolog i położnik

• Stomatolog

Skierowanie nie jest także wymagane w sytuacjach nagłych lub zagrażających życiu. Wówczas pacjenci w trybie nagłym przyjmowani są do szpitala bądź szpitalnego oddziału ratunkowego, gdzie kwalifikowani są do jednej z kategorii medycznych:

• stan nagły oznacza niezwłoczne udzielenie świadczenia

• przypadek pilny – konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość pogorszenia stanu zdrowia lub znaczącego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia

• przypadek stabilny

Decyzję o tym, do której kategorii zostanie zakwalifikowany pacjent podejmuje lekarz.

Kto może pójść do lekarza specjalisty bez skierowania?

Warto zaznaczyć, że istnieją grupy pacjentów, które są zwolnione z konieczności posiadania skierowania. W świetle przepisów prawa nie potrzebujesz skierowania, jeśli:

• jesteś osobą chorującą na gruźlicę

• jesteś osobą zakażoną wirusem HIV

• jesteś inwalidą wojennym lub wojskowym, kombatantem lub osobą represjonowaną, żołnierzem zastępczej służby wojskowej, działaczem opozycji antykomunistycznej albo osobą represjonowaną z powodów politycznych lub osobą deportowaną do pracy przymusowej

• jesteś cywilną niewidomą ofiarą działań wojennych

• jesteś uprawnionym żołnierzem lub pracownikiem wojska – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa

• jesteś weteranem – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa

• jesteś osobą do 18. roku życia, u której stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (uprawnienia z ustawy „Za życiem”)

• jesteś osobą uzależnioną od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego

• jesteś osobą współuzależnioną: mieszkasz lub gospodarujesz wspólnie z osobą uzależnioną lub Twój stan psychiczny powstał na skutek związku emocjonalnego z osobą uzależnioną – w zakresie leczenia współuzależnienia

• chcesz skorzystać ze świadczeń psychologicznych, psychoterapeutycznych i środowiskowych dla dzieci i młodzieży

• jesteś byłym działaczem opozycji antykomunistycznej oraz osobą represjonowaną z powodów politycznych

• masz orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności

• masz orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji

• jesteś osobą, która była deportowana do pracy przymusowej oraz osadzona w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

Pacjent chcący skorzystać ze swojego uprawnienia - zwolnienia z konieczności posiadania skierowania, w czasie rejestracji powinien okazać odpowiedni dokument. Potwierdzeniem uprawnień są m.in.:

• Legitymacja Inwalidy Wojennego i Wojskowego wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o symbolu ZUS

• Legitymacja Osoby Represjonowanej wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o symbolu Rw-52

• Legitymacja Kombatanta wydawana przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych

W przypadku wątpliwości, najlepiej zasięgnąć informacji w lokalnym oddziale NFZ. Pomocą mogą służyć także organizacje rządowe i pozarządowe działające na rzecz uprawnionych grup społecznych, np. zrzeszające kombatantów, wspomagające osoby z niepełnosprawnościami.

Skierowanie do specjalisty elektroniczne czy papierowe?

Limity do lekarzy specjalistów zostały zniesione w lipcu ubiegłego roku. Jednak, aby dostać się do większości z nich (np. kardiologa, endokrynologa, chirurga, ortopedy, dermatologa, alergologa, itd.), nadal potrzebne jest skierowanie, np. od lekarza rodzinnego (POZ). Nowe przepisy miały na celu rozładować kolejki i zapewnić pacjentom krótszy okres oczekiwania na wizytę.

Od stycznia 2021 r. wszystkie placówki medyczne publicznej służby zdrowia mają obowiązek wystawiania i obsługi skierowań elektronicznych. E-skierowanie jest to kolejny elektroniczny dokument wprowadzony po e-recepcie. Dzięki temu pacjent może otrzymać swoje skierowanie na leczenie specjalistyczne lub do szpitala w postaci cyfrowej. Obecnie obowiązek wystawiania e-skierowań obejmuje:

• świadczenia specjalistyczne, z wyłączeniem porady specjalistycznej – logopedia (do logopedy obowiązują skierowania w wersji papierowej)

• leczenie szpitalne w szpitalu

• badania medycyny nuklearnej oraz badania tomografii komputerowej (TK)

• badania rezonansu magnetycznego (MR), badania endoskopowe przewodu pokarmowego oraz badania echokardiograficzne płodu finansowane ze środków publicznych

• rehabilitację leczniczą

Przypomina o tym Minister Zdrowia w komunikacie z 31 maja 2022 r.

Zalety e-skierowania

• e-skierowania nie można zgubić – jest dostępne na Internetowym Koncie Pacjenta

• pacjent może w każdym momencie sprawdzić historię swoich e-skierowań

• rodzice i opiekunowie mogą monitorować historię leczenia swoich dzieci i podopiecznych

• znika problem nieczytelności ręcznie wypisanego dokumentu lub błędów – system e-zdrowie (P1) dokonuje weryfikacji poprawności e-skierowania

• nie trzeba przyjeżdżać do placówki w celu odbioru skierowania, można je też otrzymać po kontakcie telefonicznym z lekarzem

• pacjent rejestruje się telefonicznie na zabieg lub konsultację

• pacjent nie może zarejestrować e-skierowania jednocześnie w kilku placówkach, co wpłynie na skrócenie kolejek do specjalistów oraz na zabiegi

• znika obowiązek dostarczenia do placówki oryginału skierowania w terminie 14 dni

Osoba wystawiająca skierowanie musi mieć podpisany kontrakt z NFZ. Każdy świadczeniodawca NFZ musi umieścić na zewnątrz budynku tablicę informacyjną z logo NFZ. Taka tablica jest znakiem dla pacjenta, że w tym miejscu może skorzystać ze świadczeń w ramach ubezpieczenia. Lekarz z prywatnego gabinetu nie może wystawić skierowania na NFZ. Wyjątkiem jest skierowanie na leczenie szpitalne.

Czy na leczenie prywatne potrzebne jest skierowanie?

Korzystając z prywatnej opieki zdrowotnej nie potrzebujemy mieć skierowania od lekarza rodzinnego lub innego lekarza (poza nielicznymi wyjątkami, o czym mówimy dalej). Możemy zapisać się w dowolnym terminie uiszczając opłatę bądź korzystając z wizyty w ramach abonamentu.

W czasach, gdy dostęp do usług cyfrowych staje się standardem na serwisie GdziePoLek także znajdziecie usługi do zarządzania swoim zdrowiem. Zdalna telekonsultacja ze specjalistą pozwala na przeprowadzenie wywiadu medycznego oraz wystawienie e-recepty, jeśli lekarz uzna to za stosowne.

Niektóre kosztochłonne badania obrazowe, nawet te “prywatne”, wymagają przedstawienia skierowania od lekarza, mimo że nie będą one refundowane przez NFZ. Do badań, które zawsze wymagają przedstawienia skierowania zalicza się:

• badania medycyny nuklearnej (scyntygrafia, RTG)

• tomografię komputerową (TK)

• echokardiografię płodu

• badanie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET-CT)

• badania zgodności tkankowej

• niektóre terapie izotopami promieniotwórczymi

• mammografię (skierowania nie wymagają przesiewowe badania mammograficzne (tzw. skryningowe) przeprowadzane w ramach Populacyjnego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Piersi)

• wszystkie badania z użyciem środka kontrastowego

Czy potrzebne jest skierowanie do specjalistów, którzy nie są lekarzami, np. do psychologa?

Warto pamiętać, że konsultację możemy uzyskać także od specjalistów niebędących lekarzami, np. logopeda, dietetyk, optometrysta, czy protetyk słuchu. Mogą oni doradzać w kwestiach związanych z terapią, ochroną i promocją zdrowia. Ściśle współpracują także z lekarzami, aby kompleksowo leczyć i zapobiegać schorzeniom. Wizyta u większości z nich nie wymaga skierowania od lekarza rodzinnego, ponieważ nie jest refundowana przez NFZ.

W ramach kontraktu z NFZ skierowanie jest niezbędne do kilku specjalistów: logopedy, dietetyka, fizjoterapeuty oraz psychologa. Pacjenci w tym przypadku przyjmowani są na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego lub lekarza innej specjalizacji. Wyjątkiem w okresie pandemii i podczas stanu zagrożenia epidemicznego jest wizyta u psychologa. W tym okresie nie jest konieczne przedstawienie skierowania. NFZ dostrzegł potrzebę ułatwienia dostępu do wsparcia psychologicznego, co jest związane z faktem, że pandemia wzmaga poczucie lęku i niepokoju. Z tymi specjalistami można również skonsultować się podczas wizyty prywatnej - wówczas nie jest potrzebne skierowanie.

Farmaceuta pierwszego kontaktu

Farmaceuta jest również osobą, od której możemy uzyskać specjalistyczną konsultację bez skierowania. Jest to osoba wykształcona w kierunku poradnictwa na temat zdrowego stylu życia oraz udzielania pomocy w przypadku drobnych dolegliwości. Farmaceuta to człowiek, który stale się dokształca po to, aby służyć pacjentom radą i pomocą opartą na aktualnej i rzetelnej wiedzy medycznej. Co więcej apteka jest placówką z sąsiedztwa, do której z reguły można dotrzeć w czasie zaledwie 5-10 minut.

Jak pokazało badanie “Farmaceuta w Polsce”, ponad 90% Polaków darzy zaufaniem farmaceutów i to bardzo cieszy, gdyż na tle innych zawodów zaufania publicznego farmaceuci wypadają naprawdę bardzo dobrze. Niestety tylko 13% Polaków korzysta z porad farmaceuty dotyczących mniej skomplikowanych dolegliwości zdrowotnych. Dlaczego tak się dzieje? Bo nie wiedzą, że mogą o nie poprosić.

Czas pandemii w szczególny sposób pokazał, jakie nowe bariery pojawiły się w zakresie dostępu do lekarzy, a jednocześnie skłonił pacjentów do wzmożonej troski o swoje zdrowie. Obecnie to farmaceuci są pierwszym, najłatwiej dostępnym "kołem ratunkowym".