Smutek, przygnębienie, apatia, lęk i brak energii, by z tym walczyć. Każdy z nas doświadczał podobnych stanów w swoim życiu. Czasem jest to tylko krótkotrwały spadek formy, a niekiedy stan ten trwa tygodniami, miesiącami, latami… Depresja zbiera swoje żniwo w postaci straconych szans, rozbitych rodzin, a nierzadko doprowadza do sytuacji, kiedy nie ma już sił, by stawić czoła życiu. Jak reagować?
Spis treści
Jak wygląda leczenie depresji?
Jakie preparaty bez recepty można przyjmować na depresję?
Które leki na receptę skutecznie leczą depresję?
Czy leki przeciwdepresyjne uzależniają?
Jakie są najczęstsze skutki uboczne stosowania antydepresantów?
Czy przy lekach na depresję można pić alkohol?
Kto choruje na depresję?
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest wiodącą przyczyną niezdolności do pracy i najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym u ludzi na całym świecie. Około kilkanaście procent populacji choruje na nią, z czego kobiety dwa razy częściej niż mężczyźni. Najczęściej na depresję cierpią osoby w wieku 30-35 lat, a drugi szczyt zachorowań przypada na wiek podeszły. Najbardziej zatrważa fakt, że około połowa przypadków depresji pozostaje nierozpoznana, a prawie 50% chorych nie otrzymuje adekwatnego leczenia. Eksperci WHO przewidują, że do 2030 roku depresja stanie się pierwszą najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową na świecie.
Jakie są objawy depresji?
stopniowa utrata radości z życia i odczuwania przyjemności (anhedonia),
ograniczenie aktywności życiowej, utrata dotychczasowych zainteresowań,
trudności w podejmowaniu różnych czynności i działań, w skrajnych przypadkach nawet tych najprostszych, jak wstanie z łóżka, umycie się lub uczesanie,
negatywne nastawienie odnośnie samego siebie, własnej wartości,
poczucie winy,
pesymistyczna wizja przyszłości, utrata sensu życia,
lęk,
myśli samobójcze (już nawet pojedyncze takie myśli są bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza psychiatry),
objawy fizyczne, takie jak: utrata masy ciała, spadek libido, zaburzenia snu, u kobiet zaburzenia cyklu oraz miesiączkowania.
Również nadużywanie alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych jest bardzo często próbą maskowania depresji, sposobem na radzenie sobie z „bólem świata”. Absolutnie nie należy lekceważyć tych objawów ani u siebie, ani u osób bliskich.
Co powoduje depresję?
czynniki biologiczne: czynniki genetyczne, zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, choroby przewlekłe, uzależnienia,
czynniki psychologiczne: stresujące wydarzenia życiowe, relacje małżeńskie oraz rodzinne, relacje społeczne,
czynniki kulturowe oraz społeczne: poczucie samotności, sytuacja zawodowa lub szkolna, sytuacja materialna.
Jakie są rodzaje depresji?
depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (naprzemienne występowanie depresji i manii, czyli nadmiernej ekscytacji),
depresja poporodowa: występuje u części matek w czasie do trzech miesięcy od porodu,
depresja sezonowa: pojawia się w okresie jesienno-zimowym i często całkowicie znika (czasem wręcz przechodząc w manię) z nastaniem wiosny,
dystymia: utrzymujące się przewlekle (kilka lat lub dłużej) obniżenie nastroju o charakterze łagodniejszym, niż typowa depresja,
depresja maskowana: w jej przebiegu pacjent zwykle skarży się na dolegliwości bardziej swoiste dla innych chorób somatycznych (zaburzenia bólowe, męczliwość, lęk przed innymi poważnymi chorobami, pseudodemencja); uważa się, że depresja maskowana częściej występuje u dzieci i młodzieży, niż u osób starszych,
zespół Cotarda: ciężka postać depresji objawiająca się urojeniami nihilistycznymi (przekonanie o nieistnieniu, byciu martwym, rozkładzie narządów wewnętrznych, gniciu ciała).
Jak wygląda leczenie depresji?
Żeby skutecznie walczyć z depresją należy sobie uświadomić, że choroba ta nie jest zwykłym przygnębieniem i przede wszystkim nie jest oznaką słabości czy przejawem lenistwa. Jest to poważna choroba psychiczna, którą trzeba i da się wyleczyć. Depresji nie wolno lekceważyć, gdyż nierozpoznana i w konsekwencji nieleczona, jest bardzo niebezpieczna – od kompletnej utraty komfortu życia i zadowolenia z niego, po samobójstwo włącznie. W związku z tym, jeśli widzisz u siebie oznaki depresji – udaj się do lekarza psychiatry (nie jest potrzebne skierowanie) lub do psychologa (należy mieć skierowanie lub prywatnie bez skierowania).
Leczenie depresji powinno być wielotorowe. Aby było skuteczne, konieczna jest terapia lekami przy równoległym wsparciu psychoterapeuty. Psychoterapia i psychoedukacja powinna być skierowana na rozwiązywanie problemów oraz wspierać leczenie farmakologiczne. Niekiedy sama psychoterapia okazuje się skuteczna, zwłaszcza w depresji o łagodnym przebiegu oraz depresji w czasie ciąży.
Dodatkowe metody zwiększające skuteczność terapii to, m.in. fototerapia - bezpieczna i skuteczna metoda leczenia głównie depresji sezonowej. Polega na regularnej ekspozycji chorego na światło o określonym natężeniu.
Niestandardowym rozwiązaniem są elektrowstrząsy. Metoda o dużej skuteczności i bezpieczeństwie, stosowana głównie wtedy, kiedy terapia lekami okazała się nieskuteczna lub jest przeciwwskazana, również w sytuacji, gdy depresja i jej skutki mogą zagrażać życiu chorego. Do działań niepożądanych stosowania elektrowstrząsów zaliczyć można przede wszystkim krótkotrwałe zaniki pamięci. Pomimo swojej skuteczności i bezpieczeństwa stosowania metoda ta ma zły odbiór społeczny i budzi duże kontrowersje, głównie w środowisku pacjentów.
Ważne jest również dbanie o ciało. Podstawą jest zróżnicowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Oba te elementy mogą bardzo skutecznie uzupełnić terapię przeciwdepresyjną. Lekarze zalecają taki rodzaj obciążenia fizycznego, w trakcie którego nadal możemy mówić, ale już nie jesteśmy w stanie śpiewać.
Jakie preparaty bez recepty można przyjmować na depresję?
W przypadku lekkich i łagodnych objawów depresji wystarczająco skuteczna może okazać się psychoterapia oraz leki i suplementy dostępne w aptekach bez recepty, jak np.
dziurawiec pospolity – wyciągi z tej rośliny hamują wychwyt serotoniny przyczyniając się do poprawy nastroju (np. Zielnik Apteczny dziurawiec fix, Intractum Hyperici, Hyperherba)
rożeniec górski – inaczej zwany korzeniem arktycznym, złotym korzeniem lub korzeniem róży; wykazuje działanie aktywizujące układ nerwowy, poprawiające nastrój oraz pobudzające funkcje mózgu (np. Rhodiola + B, Arktyczny Korzeń)
szafran, inozytol i L-tryptofan - wyciąg z szafranu wykazuje działanie przeciwdepresyjne, ułatwia zasypianie oraz podnosi funkcje seksualne; inozytol i L-tryptofan, które wpływają na produkcję serotoniny i obniżają poziom stresu (np. Miralo, Szafraceum, Jasnum mood)
witaminy z grupy B (szczególnie B6, PP, B1, kwas foliowy, B12) – witaminy te biorą udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, ułatwiają zasypianie i poprawiają odporność (np. Revitasens, Alanerv)
ashwagandha - surowiec zaliczany do adaptogenów, czyli substancji uodparniających organizm na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych, co ma prowadzić do uspokojenia i obniżenia poziomu stresu (np. Naturell Ashwagandha, Olimp Gold Ashwagandha)
Które leki na receptę skutecznie leczą depresję?
W przypadku nawracających epizodów depresji czy nasileniu objawów konieczne jest przyjmowanie leków na receptę. Najczęściej lekarze psychiatrzy zalecają:
trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) – najstarsza grupa leków, wysoce skuteczna, obecnie coraz rzadziej stosowana ze względu na duże ryzyko działań niepożądanych; mechanizm ich działania prowadzi ostatecznie do poprawy nastroju; do grupy TLPD należą, m.in. klomipramina (np. Anafranil SR), amitryptylina (np. Amitriptylinum), doksepina (np. Doxepin), opipramol (np. Pramolan, Sympramol),
inhibitory wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI) - wenlafaksyna (np. Efectin, Venlectine, Prefaxine), duloksetyna (np. Dulsevia, Dutilox); oprócz zaburzeń depresyjnych, stosowana jest w niektórych krajach w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu,
selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) – najliczniejsza grupa leków przeciwdepresyjnych, cechująca się wysoką skutecznością oraz bezpieczeństwem terapii; do tej grupy należą, np. fluoksetyna (np. Bioxetin, Seronil, Fluoxetin Polpharma) – niezwykle popularna substancja, która zdobyła ogromny rozgłos medialny, głównie dzięki szeroko stosowanemu w Stanach Zjednoczonych lekowi Prozac, który potocznie zwany był „pigułką szczęścia”; fluwoksamina (np. Fevarin), paroksetyna (np. Paroxinor, Paxtin), sertralina (np. Asertin, Zoloft, Setaloft, Sertagen), citalopram (np. Cital, Citaxin), escitalopram (np. Elicea, Mozarin, Nexpram); dapoksetyna (np. Priligy), która stosowana jest również w leczeniu przedwczesnego wytrysku u mężczyzn,
inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy: bupropion (np. Wellbutrin XR, Welbox, Bupropion Neuraxpharm),
antagonista receptora alfa-2: mianseryna (np. Miansec, Lerivon),
bloker receptora serotoninowego: trazodon (np. Trittico CR, Trazodone Neuraxpharm) – skutecznie stosowany również w leczeniu bezsenności, jako alternatywa do starszych leków nasennych; nie wywołuje uzależnienia i uczucia otępienia oraz splątania,
antagonista receptorów adrenergicznych: mirtazapina (np. Mirzaten, Mirtor),
inhibitory monoaminooksydazy (IMAO) – również jedna z najstarszych grup leków; leki te mogą powodować dość poważne działania niepożądane (wpływ na wątrobę oraz serce) oraz groźne interakcje z jedzeniem, a szczególnie z pokarmem zawierającym tyraminę, która jest obecna np. w żółtym serze (tzw. „cheese effect”); do tej grupy leków należą np. moklobemid (np. Mobemid, Moklar), selegilina (np. Segan, Selgres) – stosowana w leczeniu choroby Parkinsona,
leki zwiększające wychwyt serotoniny: tianeptyna (np. Coaxil, Tianesal),
agonista receptorów melatonergicznych oraz antagonista serotoninowych: agomelatyna (np. Agomelatyna Egis),
inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i modulator receptorów serotoninowych: wortioksetyna (np. Brintellix) – jeden z najnowszych leków przeciwdepresyjnych, dostępny na rynku dopiero od kilku lat.
Czy leki przeciwdepresyjne uzależniają?
Typowe leki przeciwdepresyjne nie uzależniają.
Należy pamiętać, że działanie leków przeciwdepresyjnych może się pojawić dopiero po kilkunastu dniach przyjmowania, dlatego nie wolno zniechęcać się, jeśli w początkowej fazie leczenia nie przynoszą one pożądanego skutku. Nie należy ich również gwałtownie odstawiać po zakończonej sukcesem terapii, a powinno się stopniowo zmniejszać dawkę oraz częstotliwość przyjmowania.
Spośród leków o działaniu uspokajającym i nasennym wyróżnia się benzodiazepiny, które mogą powodować uzależnienie psychiczne i fizyczne. Nie są to natomiast typowe leki przeciwdepresyjne i powinny być stosowane możliwie jak najkrócej.
Jakie są najczęstsze skutki uboczne stosowania antydepresantów?
Leki stosowane w terapii zaburzeń depresyjnych są na ogół bardzo dobrze tolerowane i nie powodują poważniejszych oraz trwałych działań niepożądanych. Należy jednak zaznaczyć, że starsze grupy leków (zwłaszcza TLPD oraz IMAO), pomimo swojej wysokiej skuteczności wykazują zwiększone ryzyko uszkodzeń wątroby oraz mogą powodować wysokie nadciśnienie, dlatego obserwuje się wyraźny trend w odchodzeniu od ich stosowania na rzecz bardziej nowoczesnych i bezpieczniejszych leków.
Należy pamiętać, że działania niepożądane mogą, ale nie muszą wystąpić u pacjenta:
dysfunkcje seksualne – zwłaszcza problemy z libido, erekcją oraz niemożność osiągnięcia orgazmu,
suchość skóry oraz błon śluzowych,
niewyraźne widzenie,
ryzyko samobójcze – paradoksalny i niezwykle groźny objaw uboczny, występujący najczęściej w początkowej fazie leczenia. Rodzinie oraz bliskim zaleca się uważną obserwację pacjenta przez pierwsze 2-3 tygodnie stosowania leków przeciwdepresyjnych,
zespół serotoninowy – bardzo rzadkie, ale groźne dla życia powikłanie. Najczęściej pojawia się podczas jednoczesnego stosowania kilku leków z różnych grup (zwłaszcza z grupy TLPD, IMAO oraz preparatów dziurawca).
Czy przy lekach na depresję można pić alkohol?
Większość osób w trakcie leczenia depresji chociaż raz zadało sobie pytanie, czy można łączyć leki przeciwdepresyjne z alkoholem. Ponieważ zarówno alkohol jak i antydepresanty wpływają na ośrodkowy układ nerwowy, nie zaleca się jednoczesnego ich stosowania.
Może dojść do groźnych powikłań, takich jak zaburzenia snu, niekontrolowane stany emocjonalne (agresja, nadmierne pobudzenie, euforia), opóźniona reakcja na bodźce i inne. Jednoczesne stosowanie leków z alkoholem może wzmocnić efekty toksyczne alkoholu na organizm, a z kolei alkohol może nasilić działania niepożądane leków przeciwdepresyjnych albo osłabić działanie niektórych z nich.
Czy depresję można wyleczyć?
Stosowanie leków przeciwdepresyjnych wykazuje bardzo dużą skuteczność. Należy mieć jednak świadomość, iż leczenie depresji jest procesem długotrwałym, przyjmowanie leków na ogół trwa nie krócej niż pół roku. Odpowiednio dobrana farmakoterapia, przy regularnym wsparciu psychologa, przynosi poprawę stanu zdrowia już po kilku tygodniach. Ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem, świadomość swojej choroby oraz wsparcie osób bliskich. W połączeniu ze zmianą trybu życia oraz wsparciem bliskich – chory ma dużą szansę na powrót do szczęśliwego życia. Tak więc, jeśli Ty lub ktoś z Twojej rodziny wykazuje oznaki depresji – nie bój się reagować. Życie mamy tylko jedno, więc warto dobrze je wykorzystać.
Zobacz film!
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 13.02.2023 13:19:33
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.