Niacyna (Witamina B3, Witamina PP) (nicotinic acid)

Witamina B3 jest grupą substancji, w której skład wchodzi niacyna oraz jej pochodne, dlatego określana jest ona również jako witamina PP, nikotynamid i kwas nikotynowy. Niacyna pełni wiele funkcji związanych z procesami oksydacyjno-redukcyjnymi organizmu. Stosowana jest w leczeniu pelagry i chorób skóry, błon śluzowych oraz układu nerwowego.

Preparaty z witaminą B3 dostępne są w aptece bez recepty. Występują w postaci płynu (np. Biovital Zdrowie Plus, Afronis Plus), kapsułek (np. Artresan Efekt, Revitanerw Junior), tabletek (np. Artresan Optima 1 A Day, mbrace Focus & Balance) oraz kremu (np. Cetaphil PS lipoaktywny krem nawilżający, CeraVe nawilżający krem do twarzy).

Spis treści

Czy niacyna (witamina B3) jest szkodliwa?

Jakie właściwości posiada niacyna (witamina B3)?

Gdzie występuje niacyna (witamina B3)?

W jakich schorzeniach stosowana jest niacyna (witamina B3)?

Jak stosować preparaty z niacyną (witaminą B3)? – dawkowanie

Objawy niedoboru niacyny (witaminy B3)

Objawy nadmiaru niacyny (witaminy B3)

Jakie są skutki uboczne stosowania niacyny (witaminy B3)?

Z czym nie łączyć niacyny (witaminy B3)?

Czy niacynę (witaminę B3) można stosować w ciąży?

Czy niacynę (witaminę B3) można stosować podczas karmienia piersią (podczas laktacji)?

Źródła

Czy niacyna (witamina B3) jest szkodliwa?

Według doniesień naukowców z Cleveland Clinic nadmierna ilość witaminy B3 może mieć związek ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia.

Wiąże się to m.in. z produktami rozkładu nadmiaru witaminy B3 (N1-metylo-2-pirydon-5-karboksyamid (2 PY) oraz N1-metylo-4-pirydon-3-karboksyamid (4PY)). W przeprowadzonych badaniach klinicznych wykazano, że wyższe stężenia tych substancji zwiększają ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego (zawał serca, udar mózgu). Badania potwierdziły również związek między 4PY a zapaleniem naczyń krwionośnych, które może być przyczyną powstawania zmian miażdżycowych.

W związku z tym nie należy przekraczać zalecanych norm spożycia dla tej substancji, a także rozważnie dobierać (najlepiej po konsultacji z lekarzem) odpowiednią dawkę preparatów z niacyną, dbając o to, aby jej głównym źródłem w naszej diecie był pokarm bogaty w witaminę B3.

Jakie właściwości posiada niacyna (witamina B3)?

Niacyna jest składnikiem NAD oraz NADP, czyli substancji pełniących rolę w procesach oddychania komórkowego. W związku z tym witamina B3 pośrednio uczestnicy w procesach oksydacyjno – redukcyjnych. Ponadto substancja ta działa silnie rozszerzająco na naczynia krwionośne i obniża ciśnienie, może także zmniejszać stężenie lipidów i lipoprotein we krwi.

Gdzie występuje niacyna (witamina B3)?

Pożywieniem bogatym w witaminę B3 są nasiona strączkowe, drożdże oraz orzechy. Duże ilości niacyny występują również w mięsie drobiowym, wołowym i rybim, a także w narządach zwierząt – sercach, wątróbce, płucach czy żołądku. Ponadto witamina ta może być syntezowana bezpośrednio w organizmie przy użyciu innych witamin z grupy B (witaminy B2 i witaminy B6), a także tryptofanu.

W jakich schorzeniach stosowana jest niacyna (witamina B3)?

Niacyna wykorzystywana jest w zapobieganiu niedoborów witaminy B3, a także w ich leczeniu. Witamina PP wskazana jest też w monoterapii lub w połączeniu z symwastatyną lub lowastatyną w leczeniu pierwotnej hiperlipidemii i dyslipidemii mieszanej. Substancję stosuje się również w terapii ciężkiej hipertriglicerydemii, a także schorzeniach skóry, błon śluzowych, stanach skurczowych naczyń, miażdżycy i chorobach układu pokarmowego oraz układu nerwowego.

Jak stosować preparaty z niacyną (witaminą B3)? – dawkowanie

Witamina B3 dobrze rozpuszcza się w wodzie i wchłania całkowicie z układu pokarmowego, w związku z tym jej dzienne zapotrzebowanie pokrywane jest wraz z dobrze zrównoważoną dietą.

• Zaleca się, aby dzienne spożycie niacyny dla niemowląt od urodzenia do 6 miesiąca życia wynosiło 2 mg, natomiast do pierwszego roku życia – 4 mg.

• Dzieci w okresie od 1 do 3 roku życia powinny przyjmować 6 mg niacyny na dobę, od 4 do 8 roku życia 8 mg, a od 9 do 13 lat 12 mg na dobę.

• Po 14 roku życia zapotrzebowanie na witaminę B3 zwiększa się do 16 mg na dobę dla mężczyzn i 14 mg dla kobiet.

• Większe zapotrzebowanie na niacynę mają również kobiety w ciąży i podczas laktacji, odpowiednio 18 i 17 mg witaminy w ciągu doby.

Objawy niedoboru niacyny (witaminy B3)

Niedobór niacyny w organizmie prowadzi do pelagry. Do objawów choroby zaliczyć można brązowe przebarwienia na skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych, a także jej szorstkość przypominającą oparzenie słoneczne. Ponadto pelagra może powodować jaskrawoczerwony język i zmiany w przewodzie pokarmowym, które prowadzą do wymiotów, zaparć lub biegunki. Typowe są również objawy ze strony układu nerwowego, takie jak depresja, apatia, ból głowy, zmęczenie, utrata pamięci oraz halucynacje słuchowe i wzrokowe. W miarę postępu pelagry rozwija się anoreksja. Nieleczona choroba może doprowadzić do śmierci.

Pelagra może wystąpić u osób mających problemy z niedożywieniem, pacjentów z chorobą Hartnupów, zespołem rakowiaka, czy z niewystarczającym spożyciem ryboflawiny, pirydoksyny lub żelaza.

Objawy nadmiaru niacyny (witaminy B3)

Nadmiar witaminy B3 może prowadzić do podrażnień skóry i błon śluzowych, a także powodować napadowe rozszerzenie naczyń krwionośnych. Wysokie dawki witaminy mogą ponadto uszkadzać wątrobę.

Jakie są skutki uboczne stosowania niacyny (witaminy B3)?

Stosowanie preparatów z niacyną wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak obniżenie ciśnienia tętniczego, zawroty głowy, zaburzenia żołądkowo jelitowe, a także zaczerwienienia twarzy oraz uczucie jej pieczenia określane jako „efekt flush”.

Należy pamiętać, że działania niepożądane mogą, ale nie muszą wstąpić u wszystkich pacjentów.

Z czym nie łączyć niacyny (witaminy B3)?

Witamina B3 nie powinna być przyjmowana łącznie z substancjami, takimi jak izoniazyd i pirazynamid, które zakłócają produkcję niacyny z tryptofanu, a także z lekami przeciwcukrzycowymi, ponieważ kwas nikotynowy może zwiększać stężenie glukozy we krwi, powodując lub zaostrzając insulinooporność.

Czy niacynę (witaminę B3) można stosować w ciąży?

W trakcie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na witaminę B3 i wynosi ono 18 mg w ciągu doby. Jeżeli nie jest możliwe, aby taką ilość substancji dostarczyć do organizmu wraz z dietą, należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia zasadności stosowania suplementów diety lub leków zawierających niacynę.

Czy niacynę (witaminę B3) można stosować podczas karmienia piersią (podczas laktacji)?

Podczas laktacji zwiększa się zapotrzebowanie na witaminę B3 i wynosi ono 17 mg w ciągu doby. Jeżeli nie jest możliwe, aby taką ilość substancji dostarczyć do organizmu wraz z dietą, należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia zasadności stosowania suplementów diety lub leków zawierających niacynę.

Źródła:

• „Kompendium Farmakologii” pod redakcją Waldemara Jańca

• https://go.drugbank.com/drugs/DB00627

• https://ods.od.nih.gov/factsheets/Niacin-HealthProfessional/

• https://www.focus.pl/artykul/apophis-w-nas-nie-uderzy