Niedobór i suplementacja witaminy B12

udostępnij:

Witamina B12, inaczej kobalamina lub „czerwona witamina” to witamina z grupy B o bardzo dużym znaczeniu dla naszego organizmu. Jej najważniejszą funkcją jest wspieranie tworzenia czerwonych krwinek, odpowiada również za zdrowie psychiczne, funkcjonowanie układu pokarmowego, krwionośnego i nerwowego. Niedobór kobalaminy jest dość powszechny, zwłaszcza wśród wegan i wegetarian.

Spis treści

Co to jest i w jakich produktach występuje witamina B12?

Jakie są przyczyny niedoboru witaminy B12?

Jakie objawy daje niedobór witaminy B12?

Ile witaminy B12 należy przyjmować?

Dlaczego weganie i wegetarianie powinni suplementować witaminę B12?

Jakie leki i suplementy z witaminą B12 można kupić w aptece?

Źródła

Co to jest i w jakich produktach występuje witamina B12?

Witamina B12, inaczej kobalamina, poza udziałem w wytwarzaniu czerwonych krwinek, odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, pokarmowego, metabolizm tłuszczów i węglowodanów oraz przemianę kwasu foliowego do aktywnej biologicznie formy.

Witaminę B12 znaleźć można przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby, jaja, produkty mleczne. Produkty roślinne np. glony, grzyby – do tej pory uważane za źródła tej witaminy – tak naprawdę zawierają jej nieaktywne analogi bez działania na ludzki organizm. Witamina B12 dodawana jest przez producentów do płatków śniadaniowych i produktów sojowych, lecz w większości przypadków nawet to nie wystarcza na pokrycie zapotrzebowania.

Jakie są przyczyny niedoboru witaminy B12?

W krajach rozwiniętych około 20% populacji spożywa niewystarczającą ilość witaminy B12. Wraz z wiekiem wchłanianie kobalaminy ulega zmniejszeniu, przez co osoby starsze mogą być dotknięte jej niedoborem w jeszcze większym stopniu. Szacuje się, że 40% populacji Europy jest zagrożonych deficytem witaminy B12, a prawie 10% wykazuje faktyczne objawy niedoboru.

Szczególnie niebezpieczne są niedobory witaminy B12 obserwowane w czasie ciąży, gdyż związek ten odpowiada za rozwój płodu i może mieć wpływ na późniejsze zdrowie i zdolności intelektualne dziecka. Tymczasem niedobór kobalaminy stwierdza się u ponad 26% ciężarnych.

Przyczyn niedoboru witaminy B12 może być kilka. Szczególną uwagę powinni zachować weganie, gdyż produkty roślinne nie zawierają jej właściwie w ogóle i powinna być ona przez nich suplementowana (Co powinni suplementować wegetarianie i weganie?).

Jeśli natomiast z pokarmem dostarczana jest odpowiednia ilość witaminy B12, a obserwowane są objawy jej niedoboru, przyczyna może leżeć w problemach na poziomie przyswajania. Warto wykonać badania w kierunku np. celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna, w której zaawansowanym stadium dochodzi do nieprawidłowości we wchłanianiu właściwie wszystkich składników odżywczych.

Również leki mogą powodować deficyty kobalaminy w organizmie. Z takim działaniem niepożądanym możemy się spotkać przy terapii:

Innym powodem deficytu kobalaminy może być niedobór tak zwanego czynnika wewnętrznego (IF, czynnik Castle’a). Czynnik ten odpowiada za przyswajanie witaminy ze światła jelita, a wytwarzany jest w żołądku. Jeśli z różnych przyczyn (np. chorób autoimmunologicznych czy resekcji żołądka przy nowotworach, wrzodach, leczeniu otyłości itd.) czynnik ten nie jest wytwarzany przez organizm, żadna suplementacja doustna nie przyniesie pożądanych efektów. W takim przypadku konieczne jest przyjmowanie witaminy B12 w formie zastrzyków domięśniowych.

Przyczynami niedoboru może być także anoreksja, nieprawidłowa dieta, alkoholizm. Należy również mieć na uwadze, że niedobór witaminy B12 może być spowodowany jej „podbieraniem” przez organizmy pasożytnicze np. tasiemca bruzdogłowca, co wcale nie jest tak rzadkie jak mogłoby się wydawać w XXI wieku.

Obejrzyj film!

Jakie objawy daje niedobór witaminy B12?

Objawy niedoboru witaminy B12 są dość nieswoiste i trudne do połączenia właśnie z deficytem tej konkretnej witaminy. Częste są przypadki, że pacjenci, zaniepokojeni swoim stanem, przez dłuższy czas wędrują przez gabinety kolejnych specjalistów w poszukiwaniu właściwej diagnozy.

Anemia Złośliwa (choroba Addisona-Biermera) spowodowana jest właśnie niedoborem witaminy B12. Objawy choroby można pomylić ze standardową, dużo częściej spotykaną anemią z niedoboru żelaza. Chory jest ospały, zmęczony, skłonny do depresji, pozbawiony apetytu. Dodatkowo, często spotykane są objawy neurologiczne: zaburzenia czucia, parestezje, drętwienie kończyn, zaburzenia równowagi, a nawet reakcje paranoidalne i zmiany osobowości.

W ostatnim czasie sporo uwagi poświęca się wpływowi kobalaminy na układ krążenia. Coraz więcej badań ukazuje odwrotną zależność między poziomem witaminy B12 i homocysteiny we krwi. O ile sama homocysteina nie jest związkiem niebezpiecznym, o tyle jej podwyższony poziom wiąże się z toczącym się stanem zapalnym, zmniejszonymi zdolnościami antyoksydacyjnymi i z częstszym występowaniem chorób układu krążenia. Niedobór witaminy B12 może więc wiązać się z wyższym prawdopodobieństwem incydentów zakrzepowo-zatorowych (zawałów i udarów) i, co za tym idzie, śmiertelnością.

Drętwienie kończyn, drgawki, zaburzenia widzenia i czucia w pierwszej kolejności kierują nas do neurologa i często dopiero po wykluczeniu dużo bardziej poważnych chorób, lekarz wraz z pacjentem odkrywają prawdziwą przyczynę, jaką jest, wydawałoby się, błahy niedobór witaminy B12. Niestety, w zależności od zaawansowania i czasu trwania deficytu, uszkodzenia neurologiczne mogą być nieodwracalne. Absolutnie nie wolno bagatelizować jakichkolwiek tego typu objawów i trzeba możliwie szybko odnaleźć źródło problemu.

Dość częstym i niezwykle trudnym do powiązania z witaminą B12 objawem niedoboru jest obniżenie nastroju i depresja. Choć terapia samą tylko kobalaminą nie jest skuteczna w leczeniu zaburzeń nastroju, to złe samopoczucie wraz z innymi objawami, np. neurologicznymi, może być wskazówką, by właśnie w niedoborze B12 szukać przyczyn swych dolegliwości.

Ile witaminy B12 należy przyjmować?

Rekomendacje dziennego spożycia witaminy B12 dla dorosłych wynoszą 2,4µg (nieznacznie wyższe dla kobiet w ciąży i karmiących). Proces obróbki termicznej może zmniejszyć zawartość witaminy w produktach w zależności od czasu i temperatury nawet o 97%. Przyswajalność krystalicznej formy kobalaminy wynosi od 1 do 5% i wiele czynników (np. popularne leki na zgagę) mogą jeszcze bardziej obniżyć jej wchłanianie. Przy wyborze suplementu warto więc zwrócić uwagę na dawkę w nim zawartą, gdyż zwykłe 100% dziennego zapotrzebowania może się okazać niewystarczające.

Dlaczego weganie i wegetarianie powinni suplementować witaminę B12?

Dieta eliminująca mięso zyskuje coraz większą popularność zarówno ze względów etycznych, jak i zdrowotnych. Odpowiednio skomponowana dieta wegetariańska i wegańska dostarczają wszystkich niezbędnych składników. Najwięcej jednak problemów przysparza właśnie dostarczenie odpowiedniej ilości witaminy B12. Pewne jej ilości można znaleźć w np. grzybach, glonach i popularnej ostatnimi czasy spirulinie, jednak ponad 80% związków identyfikowanych do tej pory jako kobalamina nie ma aktywności biologicznej i w żaden sposób nie zaspokaja zapotrzebowania na ten związek. Z tego też powodu weganie (i w mniejszym stopniu również wegetarianie) są narażeni na niedobór witaminy B12.

Dzienne spożycie witaminy B12 wśród wegan wynosi mniej niż 1µg, czyli prawie dziesięć razy mniej, niż w przypadku osób stosujących standardową dietę. Pośród wegan i wegetarian dużo częściej niż w populacji ogólnej obserwuje się zarówno niski poziom kobalaminy w osoczu, jak wtórne objawy jej niedoboru (np. anemię, powiększone krwinki, wyższy poziom homocysteiny i markerów stanu zapalnego).

Jakie leki i suplementy z witaminą B12 można kupić w aptece?

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów witaminy B12, w większości są to suplementy diety. Najczęściej kobalaminę znaleźć można w „multiwitaminach” (np. Bodymax Plus, Falvit, Pharmaton Geriavit) gdzie jej zawartość zazwyczaj wynosi około 2,5 µg, co odpowiadać ma całkowitemu dziennemu zapotrzebowaniu. Pamiętać należy jednak, że witamina B12 z suplementów wchłaniana jest w minimalnym stopniu i mimo „pokrycia dziennego zapotrzebowania” ilość ta może okazać się niewystarczająca.

Dużo lepszym rozwiązaniem wydaje się więc wybranie preparatu zawierającego tylko (lub głównie) witaminę B12 w dawce wielokrotnie przekraczającej zalecane dzienne spożycie. Biorąc pod uwagę powyższe, w przypadku niedoboru, dopiero dawka minimum 100 µg może przynieść jakikolwiek skutek. Nie są znane przypadki przedawkowania kobalaminy, witamina ta należy do rozpuszczalnych w wodzie i nadmiar zostanie wydalony z moczem. Przykłady preparatów z dużą dawką witaminy B12, które można kupić bez recepty to, m.in.: 

Jeśli suplementacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, po konsultacji z lekarzem można wdrożyć leki do stosowania doustnego, które oprócz witaminy B12 zawierają również inne witaminy z tej grupy (witaminę B6 i B1), m.in. Neurovit, Milgamma 100. Środki te dostępne są wyłącznie na receptę, a wskazanie do ich stosowania to dysfunkcje układu nerwowego np. stan zapalny nerwów obwodowych czy polineuropatia. 

W przypadku chorób uniemożliwiających wchłonięcie witaminy podanej doustnie, znacznych niedoborów i związanych z nimi objawów klinicznych, najczęściej lekarz decyduje o podaniu witaminy B12 w formie iniekcji (zastrzyków). Dawniej były to dość nieprzyjemne (bolesne) zastrzyki, obecnie są one dużo lepiej tolerowane (np. Vitaminum B12 WZF, Milgamma N). O częstotliwości i dawce decyduje lekarz na podstawie badania i stopnia niedoboru. Iniekcje dostępne są jedynie na receptę.

Źródła

Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington, DC: National Academy Press, 1998.

Rizzo G. et al. Vitamin B12 among Vegetarians: Status, Assessment and Supplementation; Nutrients 2016, 8, 767

Elorinne A-L, Alfthan G, Erlund I, Kivimäki H, Paju A, Salminen I, et al. (2016) Food and Nutrient Intake and Nutritional Status of Finnish Vegans and Non-Vegetarians. PLoS ONE 11(2)

Yau-Jiunn Lee et al. Associations between Vitamin B-12 Status and Oxidative Stress and Inflammation in Diabetic Vegetarians and Omnivores; Nutrients 2016, 8, 118

Jayantee Kalita and Usha Kant Misra; Benefit of vitamin B-12 supplementation in asymptomatic elderly: a matter of endpoints; Am J Clin Nutr 2015;102:529–30.

Nithya Sukumar et al. Vitamin B12 Status among Pregnant Women in the UK and Its Association with Obesity and Gestational Diabetes; Nutrients 2016, 8, 768

Niafar M. et al. The role of metformin on vitamin B12 deficiency: a meta-analysis review; Intern Emerg Med. 2015 Feb;10(1):93-102

Almeida OP. Et al. Systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled trials of folate and vitamin B12 for depression; Int Psychogeriatr. 2015 May;27(5):727-37

redaktor: Dina Dąbrowska

ostatnia zmiana: 13.04.2023 12:24:30

Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.

sortowanie:
filtrowanie:

Pharmaton Geriavit

tabletki powlekane, 100 tabletek

herbal extracts+minerals+vitamins

suplement diety

w 75% aptek

od 79,99 zł

Neurobion Advance

tabletki powlekane, 30 tabletek

thiamine+pyridoxine+cyanocobalamin

produkt dostępny bez recepty

w 94% aptek

od 28,49 zł

Vitaminum B12-SF

tabletki powlekane, 50 tabletek

cyanocobalamin

produkt dostępny bez recepty

w 39% aptek

od 36,49 zł

Bodymax Plus

tabletki, 60 tabletek

herbal extracts+minerals+vitamins

suplement diety

w 72% aptek

od 29,99 zł

Neurotynox D

tabletki, 30 tabletek

uridine+vitaminum b compositum+colecalciferol

suplement diety

w 35% aptek

od 37,19 zł

Urydynox

kapsułki, 30 kapsułek

uridine+vitaminum b compositum+folic acid

suplement diety

w 76% aptek

od 31,99 zł

Molekin B12

tabletki powlekane, 60 tabletek

cyanocobalamin

suplement diety

w 22% aptek

od 10,79 zł

Fosydyna Plus

kapsułki, 30 kapsułek

vitaminum b compositum+copper

suplement diety

w 65% aptek

od 23,49 zł

Solgar witamina B12

tabletki, 100 tabletek

cyanocobalamin+magnesium+zinc

suplement diety

w 14% aptek

od 34,98 zł

NeuroB12 Galena

kapsułki, 30 kapsułek

cyanocobalamin+folic acid+thiamine

suplement diety

w 33% aptek

od 7,90 zł

B-Complex Polfa Łódź

tabletki, 50 tabletek

vitaminum b compositum+folic acid

suplement diety

w 20% aptek

od 6,33 zł

Naturell Witamina B12 Forte

tabletki do ssania/gryzienia/żucia, 60 tabl. instant

methylcobalamin

suplement diety

w 69% aptek

od 23,99 zł

Witamina B12 Forte Polfa-Łódź

tabletki, 50 tabletek

cyanocobalamin

suplement diety

w 36% aptek

od 9,39 zł

Falvit

tabletki, 70 tabletek

minerals+vitamins

suplement diety

w 86% aptek

od 39,99 zł

Olimp B12 Forte Bio-Complex

kapsułki, 30 kapsułek

cyanocobalamin+pyridoxine+folic acid+tocopherol+ferrum+calcium

suplement diety

w 69% aptek

od 16,79 zł

Vitaminum B Complex

tabletki, 50 tabletek

vitaminum b compositum

suplement diety

w 6% aptek

od 3,79 zł

Naturell Witamina B Complex Kids

kapsułki, 30 kapsułek

vitaminum b compositum

suplement diety

w 17% aptek

od 17,99 zł

Doppelherz Aktiv B complex

tabletki, 30 tabletek

vitaminum b compositum

suplement diety

w 10% aptek

od 15,11 zł

Apteo Witamina B12 Forte

kapsułki, 30 kapsułek

suplement diety

w 10% aptek

od 15,74 zł

Naturell Witamina B active complex

kapsułki, 30 kapsułek

vitaminum b compositum

suplement diety

w 33% aptek

od 26,49 zł

Vita B12 1000 Vitabalans

tabletki do ssania/gryzienia/żucia, 30 tabletek

cyanocobalamin

suplement diety

w 6% aptek

od 12,77 zł

Biovital Metabolizm aerozol z witaminą B12

aerozol, 15 mililitrów

cyanocobalamin

suplement diety

w 36% aptek

od 27,98 zł

Neurovit

tabletki powlekane, 100 tabletek

cyanocobalamin+pyridoxine+thiamine

lek na receptę

w 100% aptek

od 34,99 zł

Energamma

drażetki, 50 tabletek

cyanocobalamin

lek na receptę

w 51% aptek

od 39,98 zł

Vitaminum B12 WZF

iniekcja, 5 ampułek

cyanocobalamin

lek na receptę

w 90% aptek

od 12,45 zł

Milgamma N

iniekcja, 5 ampułek 2 mililitry

cyanocobalamin+lidocaine+pyridoxine+thiamine

lek na receptę

w 91% aptek

od 17,95 zł

Vitaminum B12-SF

iniekcja, 5 ampułek 1 mililitr

cyanocobalamin

lek na receptę

w 14% aptek

od 22,59 zł

Bexon

iniekcja, 5 ampułek 2 mililitry

cyanocobalamin+pyridoxine+thiamine

lek na receptę

w 42% aptek

od 15,20 zł

Pytania i opinie

Dodaj pytanie

* pole wymagane

Zdjęcia

Możesz przeciągnąć tu plik zdjęcia.

* pole wymagane

Podbicie pytania

Wymagane jest podbicie pytania: im większa kwota tym wyżej pytanie w kolejce do odpowiedzi.

Kwota podbicia pytania: 9,99 zł z VAT

Twój adres email:

Email będzie użyty tylko dla potrzeb płatności

Po wysłaniu pytania zostaniesz przekierowany do płatności.
Twój adres IP i wybrana lokalizacja zostaną zapisane. 

Najnowsze filmy

)