Witamina K - wielu z nas wie o jej istnieniu, jednak nieliczni są w stanie powiedzieć, za co jest odpowiedzialna. Chociaż wciąż mało popularna, nie należy o niej zapominać, ponieważ jej niedobory mogą przyczyniać się do poważnych schorzeń.
Spis treści
Formy witaminy K
Jest wiele form witaminy K, lecz najbardziej znane to witamina K1 (filochinon) oraz K2 (menachinon) - obie pochodzenia naturalnego.
Pierwsza z nich obecna jest głównie w produktach roślinnych, w szczególności w liściastych zielonych warzyw, w których zachodzi intensywny proces fotosyntezy, takich jak m.in. jarmuż, szpinak, sałata, brukselka, szczypiorek. Innym dobrym źródłem witaminy K1 są oleje roślinne, np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy, czy sojowy.
Menachinon (K2) znajduje się w fermentowanych przez bakterie produktach, takich jak na przykład długo dojrzewające sery. Co ciekawe doskonałym źródłem witaminy K2 jest japoński przysmak natto, który przygotowuje się ze sfermentowanych ziaren soi. Witamina K2 produkowana jest także w naszym organizmie, przez bakterie znajdujące się w jelicie cienkim. Oznacza to, że zaburzając naszą naturalną florę jelitową, ograniczamy produkcję tej cennej witaminy. Aby nie dochodziło do zaburzeń flory bakteryjnej w jelitach przydatne mogą okazać się również probiotyki, które dostępne są w aptece bez recepty.
Należy pamiętać że wszystkie witaminy K świetnie rozpuszczają się w tłuszczach, a spożywane przy ich udziale są lepiej przyswajane przez organizm.
Rola witaminy K1 oraz K2
Witamina K1 odpowiedzialna jest przede wszystkim za utrzymanie odpowiedniej krzepliwości krwi, witamina K2 za gospodarkę wapniowo-mineralną organizmu. Obie witaminy działają poprzez indukcję karboksylacji (reakcja chemiczna polegająca na utworzeniu kwasu karboksylowego na skutek przyłączenia cząsteczki dwutlenku węgla) odpowiednich białek.
W przypadku pierwszego procesu, witamina K1 stanowi niezbędny element w reakcji krzepnięcia krwi, polegający na syntetyzowaniu czynników zespołu protrombiny. Ponieważ reakcja krzepnięcia jest reakcją kaskadową, zahamowanie jednego jej etapu uniemożliwia zajście całego procesu. Efektem mogą być nadmierne krwotoki z nosa, z układu pokarmowego lub z dróg moczowych.
W przypadku gospodarki wapniowo-mineralnej witamina K2 odpowiedzialna jest za aktywowanie białka zwanego osteokalcyną. Białko to odpowiedzialne jest za utrzymanie odpowiedniej równowagi wapniowej kości oraz stymuluje ich mineralizację, dzięki czemu zapewnia prawidłową budowę kości.
Dodatkowo poprzez uaktywnienie białka MGP, witamina K2 hamuje proces zwapnienia tkanki naczyniowej, a tym samym zapobiega miażdżycy.
Stosowana zewnętrznie witamina K wykazuje właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze.
Dodatkowo stosowana jest w dermokosmetykach do skóry naczyniowej (np. Pharmaceris Krem z witaminą K).
Dawkowanie witaminy K
Ze względu na brak danych niezbędnych do oszacowania średniego spożycia, posługujemy się tzw. odpowiednim poziomem spożycia, który wynosi:
u zdrowych mężczyzn 120 μg/dzień,
u zdrowych kobiet 90 μg/dzień.
Preparaty z witaminą K2 dla osób dorosłych dostępne w aptece bez recepty, to np. K2-Vitum forte, Witamina K2 Solgar, Witamina K2 Protego.
Dostępne są także preparaty złożone, np. Molekin D3+K2, Kalcikinon, Kinon D, Vitalgold D3 i K2, Solevitum D3 i K2.
Witamina K dla niemowląt
Szczególną grupą narażoną na niedobory witaminy K są niemowlęta, u których w pierwszych dniach życia obserwuje się bardzo niskie stężenie witaminy we krwi. Wiąże się to z ryzykiem wystąpienia tzw. krwawień z niedoboru witaminy K (VKDB).
Według aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i międzynarodowej organizacji skupiającej lekarzy i naukowców z całej Europy ESPGHAN (Committee on Nutrition European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition), zaleca się podanie witaminy K1 w jednorazowej dawce domięśniowo w pierwszych 6 godzinach życia dziecka. Jeśli dziecko przyjęło witaminę K1 w postaci zastrzyku, nie ma konieczności suplementacji tej witaminy w formie doustnej.
Jeśli natomiast z jakiś przyczyn, dziecku nie został podany zastrzyk domięśniowy z witaminy K (nie było zgody rodziców lub z powodu przeciwwskazań do podania zastrzyku np. dziecko ma podejrzenie hemofilii), witaminę K należy podać doustnie w trzech dawkach: 2 mg wkrótce po urodzeniu, w 4-6 dobie życia i 4-6 tygodniu życia lub 2 mg wkrótce po urodzeniu, 1 mg co tydzień do końca 3. miesiąca życia. Dawkowanie i sposób terapii ustala lekarz neonatolog lub pediatra.
Na rynku dostępne są także produkty złożone, w których skład wchodzi dodatkowo witamina D3, którą można suplementować u wszystkich dzieci w celu zapobiegania krzywicy. Przykłady preparatów dostępnych w aptece bez recepty, to m.in. Ibuvit K+D, Juvit K+D3, KiD-Vitum. Takie połączenie może stanowić ułatwienie dla rodziców, których dzieci muszą przyjmować obie witaminy.
Objawy niedoboru witaminy K
U osób dorosłych niedobory witaminy K1 występują niezmiernie rzadko. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na:
osoby w podeszłym wieku
pacjentów często poddawanych antybiotykoterapii
osoby ze schorzeniami układu pokarmowego (celiakia, nawracające biegunki, nietolerancje pokarmowe, zaburzenia wchłaniania tłuszczów, choroba Crohna)
Objawy niedoborów witaminy K, to m.in. nadmierne krwawienia z niewielkich ran, krwotoki z nosa, błon śluzowych (np. z przewodu pokarmowego) oraz krwawe wybroczyny na skórze. U kobiet może dochodzić do bardzo obfitych i przedłużających się krwawień menstruacyjnych.
Warto przedyskutować z lekarzem wprowadzenie suplementacji witaminą K2 w przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak np. reumatoidalne zapalenia stawów.
Interakcje leków z witaminą K
Mimo iż często zapominamy o tym, że suplementy diety mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami, w przypadku witaminy K trzeba mieć się szczególnie na baczności.
Witamina K może powodować osłabienie leków przeciwzakrzepowych (np. acenocumarol, warfaryna), co w konsekwencji może prowadzić do powstawania zakrzepów.
Pomimo, iż leki i suplementy diety z witaminą K dostępne są w aptece bez recepty, warto uzgodnić zasadność przyjmowania tych preparatów ze swoim lekarzem, np. po wykonaniu badań poziomu parametrów krzepnięcia krwi, które lekarz może zlecić wystawiając odpowiednie skierowanie. Zapewni to bezpieczną i skuteczną suplementację oraz zapobiegnie przedawkowaniu.
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 14.04.2023 13:52:53
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.