Zapalenie żołądka

Przyczyny zapalenia żołądka

• Infekcje, głównie zakażenie Helicobacter pyroli - przyczyna blisko 90% przypadków zapalenia żołądka w populacji europejskiej.
• Stosowanie leków i suplementów diety drażniących błonę śluzową żołądka (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), glikokortykosteroidy, bisfosfoniany, doustne leki przeciwzakrzepowe, preparaty zawierające potas i żelazo).
• Spożywanie dużych ilości alkoholu.
• Chemioterapia i radioterapia.
• Refluks żółciowy - cofanie treści żółciowej do żołądka (problem częściej obserwowany u pacjentów po usunięciu woreczka żółciowego i resekcji żołądka).
• Nieprawidłowe działanie układu immunologicznego (autoimmunologiczne zapalenie żołądka).

Jakie są objawy zapalenia żołądka?

Ostre zapalenie żołądka ma gwałtowny początek, objawy ustępują zwykle w ciągu kilku dni. Najczęściej obserwuje się:

• bóle nadbrzusza,
• mdłości,
• wymioty (niekiedy krwiste).

Przewlekłe zapalenie żołądka u większości pacjentów przebiega bezobjawowo. U pozostałych chorych stwierdza się objawy niestrawności o różnym stopniu nasilenia, obejmujące najczęściej:

• uczucie pełności w nadbrzuszu,
• tkliwość i ból bezpośrednio po posiłku,
• wzdęcia.

Autoimmunologiczne zapalenie żołądka przebiega bez objawów ze strony układu pokarmowego. Wytwarzane przez układ odpornościowy przeciwciała powodują zanik błony śluzowej żołądka i uniemożliwiają wchłanianie witaminy B12. W przebiegu choroby obserwuje się:

• osłabienie,
• bladość powłok skórnych,
• drętwienie i zaburzenia czucia,
• pieczenie języka,
• zaburzenia smaku.

Jak diagnozuje się zapalenie żołądka?

W ustaleniu rozpoznania ważną rolę pełni zebranie wywiadu z pacjentem. W przypadku występowania nasilonych dolegliwości wykonuje się badanie gastroskopowe, polegające na wprowadzeniu przez przełyk urządzenia rejestrującego obraz, pozwalającego na ocenę stanu przełyku, żołądka i części dwunastnicy. W czasie badania możliwe jest pobranie wycinka błony śluzowej, pozwalające na ocenę jej stanu, a także potwierdzenie bądź wykluczenie infekcji Helicobacter pyroli.

Leczenie zapalenia żołądka

Kwestią kluczową jest ustalenie i wyeliminowanie czynnika powodującego zapalenie (np. poprzez eradykację Helicobater pyroli, ograniczenie spożywania alkoholu i leków drażniących błonę śluzową żołądka). W leczeniu zapalenia żołądka stosuje się:

• Inhibitory pompy protonowej (IPP) (np. omeprazol, pantoprazol) - dostępne zarówno na receptę, jak i bez recepty. Leki te zmniejszają kwaśność soku żołądkowego, ułatwiając gojenie uszkodzeń błony śluzowej. Uwaga: bez konsultacji z lekarzem nie należy stosować ich przez okres dłuższy niż 14 dni.
• Blokery receptora H2 - leki te, podobnie jak inhibitory pompy protonowej, hamują wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Obecnie jedynym dostępnym lekiem z tej grupy w Polsce jest famotydyna wydawana wyłącznie z przepisu lekarza.
• Preparaty zobojętniające - zawierają wodorotlenek magnezu, wodorotlenek glinu, wodorowęglan sodu i kwas alginowy. Dostępne są w postaci tabletek do ssania i zawiesin doustnych wydawanych bez recepty. Związki te neutralizują kwas solny i tworzą warstwę ochronną na powierzchni błony śluzowej żołądka, zapobiegając jej uszkodzeniu. Preparaty zawierające kwas alginowy poleca są zwłaszcza w przypadku zapalenia żołądka spowodowanego refluksem żółciowym. Uwaga: środki neutralizujące mogą zmieniać wchłanianie wielu leków, dlatego w celu uniknięcia interakcji należy zachować co najmniej 2-godzinny odstęp pomiędzy innymi lekami.
• Zioła bogate w substancje śluzowe stosowane w stanach zapalnych przewodu pokarmowego - maceraty z kwiatu ślazu dzikiego (Malva sylvestris), korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaea officinalis) bądź nasion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum). W celu przygotowania maceratu rozdrobniony surowiec zalewamy ciepłą wodą, odstawiamy na około 30 minut, następnie przelewamy. Przygotowany płyn zawiera naturalne śluzy, które osłaniają błonę śluzową żołądka i ułatwiają jej gojenie.
• Zioła wykazujące działanie przeciwzapalne w obrębie przewodu pokarmowego – preparaty zawierające korzeń lukrecji gładkiej (Glycyrrhiza glabra) i napary z koszyczka rumianku pospolitego (Chamomilla recutita). Uwaga: preparaty zawierające korzeń lukrecji gładkiej mogą powodować wzrost ciśnienia tętniczego krwi, dlatego osoby z nadciśnieniem powinny ich stosowanie skonsultować z lekarzem.
• Preparaty zawierające witaminę B12 w formie iniekcji domięśniowej bądź podskórnej - dotyczy to jedynie pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem przełyku, którzy wymagają dożywotniego podawania witaminy B12 w formie iniekcji.

Jak zapobiec nawrotom zapalenia żołądka?

• Unikaj nadmiernego spożycia alkoholu, tytoniu, kawy i ostrych przypraw.
• Spożywaj kilka niewielkich posiłków dziennie.
• Unikaj wrzących napojów i potraw.
• Wybieraj potrawy gotowane lub przyrządzane na parze.
• Ogranicz stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) (np. ibuprofen, aspiryna). W przypadku bólu w pierwszej kolejności sięgaj po paracetamol.