Opieka nad pacjentem onkologicznym

Spis treści

Rodzaje opieki nad pacjentem onkologicznym

Łagodzenie i leczenie dolegliwości onkologicznych

Opieka paliatywna nad pacjentem onkologicznym

Nie bójmy się prosić o wsparcie w chorobie nowotworowej

Rodzaje opieki nad pacjentem onkologicznym

• opieka na oddziale onkologicznym - zwykle ograniczona do czasu poddania pacjenta odpowiedniej terapii,

• opieka domowa - zaangażowani zostają bliscy chorego oraz w razie potrzeby lekarze rodzinni i pielęgniarki środowiskowe,

• opieka paliatywna - jest to opieka nad pacjentem w terminalnym stadium choroby.

Łagodzenie i leczenie dolegliwości onkologicznych

Pielęgnacja rany pooperacyjnej

• ranę należy jak najczęściej wietrzyć, co przyspiesza proces gojenia,

• przy zmianie opatrunku najlepiej używać do przemywania rany preparatów w aerozolu dostępnych bez recepty (np. Octenisept, Braunol),

• należy stosować gotowe sterylne plastry opatrunkowe dostępne bez recepty (np. Cosmopor E, Vliwasorb),

• w przypadku trudno gojących się ran można sięgnąć po wysokochłonne opatrunki zawierające w swoim składzie środek przyspieszający gojenie, jak jony srebra (np. Atrauman Ag) czy chlorheksydyna (np. Bactigras) - warto pamiętać, że większość opatrunków kupimy w aptece bez recepty, jednak w niektórych wskazaniach lekarz może wypisać receptę, dzięki czemu pacjent może otrzymać częściową refundację,

• nadkażenie bakteryjne wymaga leczenia antybiotykiem na receptę (np. Clindamycin MIP, Dalacin C, Zinnat, Ceclor); wiąże się ono z bólem, który zazwyczaj daje się opanować preparatami dostępnymi bez recepty zawierającymi paracetamol (np. Apap, Panadol Extra), ibuprofen (np. Nurofen Forte, Ibuprom Max) lub metamizol sodowy (np. Pyralgina).

Mdłości i wymioty

• już przed podaniem pierwszej serii "chemii" należy zacząć suplementację dobrej jakości probiotykami dostępnymi bez recepty, które mają osłaniać przewód pokarmowy chorego (np. Sanprobi Super Formula, Multilac, Trilac, Dicoflor),

• z lekami przeciwwymiotnymi nie należy zwlekać do czasu, kiedy te wymioty wystąpią; trzeba zażyć je tuż przed podaniem chemioterapii; preparaty te wydaje się z przepisu lekarza; zawierają w swoim składzie ondansetron (np. Atossa, Ondansetron, Setronon, Zofran), metoklopramid (np. Metoclopramidum), tietylperazynę (np. Torecan); wszystkie poza Metoclopramidem dostępne są także w postaci czopków, jeśli wymioty uniemożliwiają zażycie doustne,

• mdłości można łagodzić preparatami bez recepty zawierającymi w składzie imbir (np. Prevomit),

• powinno się stosować odpowiednią dietę, pozbawioną potraw mocno przyprawionych, tłustych; jeść należy często, małymi porcjami.

Biegunka

• jest wskazaniem do stosowania wcześniej opisanych probiotyków,

• aby nie dopuścić do odwodnienia pacjent powinien sięgnąć po elektrolity, dostępne bez recepty w aptekach w postaci proszku do sporządzania roztworu oraz tabletek musujących (np. Orsalit, Gastrolit, Jonolit, Litorsal),

• można zastosować leki przeciwbiegunkowe również dostępne bez recepty np. loperamid (np. Stoperan, Laremid) omówione szeroko w artykule Zatrucia pokarmowe w podróży,

• dieta pacjenta powinna być pozbawiona produktów mlecznych i soków owocowych.

Suchość i owrzodzenie jamy ustnej

• pacjent powinien zadbać o właściwą higienę jamy ustnej, myć zęby miękką szczoteczką, najlepiej delikatną pastą do zębów dla dzieci (np. Elmex Junior, Biorepair Junior, Elgydium Junior Bubble),

• należy unikać płynów do płukania ust zawierających alkohol, a także stosowania nici dentystycznych,

• jeśli pojawi się owrzodzenie, dobrze sprawdzą się żele regenerujące śluzówkę i zmniejszające bolesność, które można kupić w aptece bez recepty (np. Anaftin, Dentinox N, Protefix Dental, Mucosit) lub zawiesina dostępna na receptę (np. Nystatyna),

• do płukania należy stosować nawilżające płukanki specjalistyczne (np. Implant Alfa, Caphosol) lub roztwór sporządzany w aptece z przepisu lekarza, zawierający w składzie witaminy A i E oraz glicerol.

Suchość i swędzenie skóry

Pacjent w czasie terapii powinien zrezygnować z dotychczas stosowanych kosmetyków i poszukać na półkach aptecznych dermokosmetyków hipoalergicznych, bezzapachowych, tworzących na powierzchni skóry ochronny film lipidowy (np. Emolium, Oilatum, Atoperal Baby Plus, Oillan, Ziaja Med - seria AZS).

Wypadanie włosów

Włosy zwykle zaczynają wypadać dwa tygodnie po rozpoczęciu kuracji i odrastają po jej zakończeniu, co można przyspieszyć stosując szampony i odżywki stymulujące porost włosów (np. Dermena, Novoxidyl, Radical, Pharmaceris H).

Odczyn popromienny po radioterapii

Jest to uszkodzenie skóry przypominające poparzenie słoneczne - skóra jest zaczerwieniona, piecze, swędzi, naskórek ulega złuszczaniu.

• w trakcie radioterapii stosowanie wszelkich kosmetyków, kremów i maści zazwyczaj nie jest dozwolone, należy jednak używać talku bądź zasypki dla dzieci (np. Alantan),

• po zakończeniu naświetlań można regenerować skórę za pomocą oliwki dla dzieci (np. Bambino) lub specjalistycznych kremów łagodzących (np. Aquastop Radioterapia, Pharmaceris X), a także maści (np. Linomag, Bepanthen),

• do mycia należy stosować delikatne żele i mydła,

• po radioterapii pacjent musi bardzo ograniczać ekspozycję na promienie słoneczne, gdyż może ona doprowadzić do znacznego zaostrzenia objawów.

Uderzenia gorąca i potliwość

U niektórych pacjentów pojawić się mogą objawy podobne do menopauzy - uderzenia gorąca, potliwość i obniżenie nastroju. Po konsultacji z lekarzem można zastosować preparaty dostępne bez recepty, nie zawierające w swoim składzie fitoestrogenów, które stosowane są u kobiet w okresie przekwitania (np. Remifemin, Duo Fem, Mabelle).

Choroba zakrzepowa naczyń

Problemy naczyniowe należy bezwzględnie zgłaszać lekarzowi, który zaleci stosowanie heparyny drobnocząsteczkowej w postaci zastrzyków (np. Fraxiparine, Clexane) oraz włączy doustny lek przeciwzakrzepowy, jak dostępne bez recepty preparaty kwasu acetylosalicylowego (np. Polopiryna, Aspirin, Acesan, Polocard, Acard) lub wydawane z przepisu lekarza preparaty warfaryny (np. Warfin) lub acenokumarolu (np. Acenocumarol, Sintrom).

Spadek odporności i częste infekcje

• przeziębienia leczy się objawowo preparatami dostępnymi bez recepty (np. Fervex, Gripex, Febrisan),

• infekcje bakteryjne wymagają konsultacji lekarskiej i zaordynowania antybiotyku (np. Augmentin, Amotaks Dis, Zinnat),

• w przypadku infekcji grzybiczych, które często pojawiają się także po chemioterapii, należy skonsultować się z lekarzem; w zależności od lokalizacji infekcji spotykamy się z różnymi sposobami podania leku przeciwgrzybiczego np. tabletki do ssania (np. Chlorchinaldin), zawiesina do pędzlowania zmian w jamie ustnej (np. Nystatyna), globulki dopochwowe (np. Pimafucin, Macmiror Complex), kremy (np. Pimafucin, Daktarin), tabletki (np. Fluconazole, Flucofast).

Opieka paliatywna nad pacjentem onkologicznym

Opieką paliatywną obejmuje się pacjentów terminalnie chorych w szpitalu, hospicjum lub w domu chorego. Jej celem jest poprawa jakości życia i łagodzenie wszelkich dolegliwości towarzyszących temu trudnemu okresowi. Może ona być świadczona zarówno w hospicjach, jak i w domu pacjenta. Wówczas w cały proces pielęgnacji włączeni zostają bliscy chorego, ale także lekarze, pielęgniarki i opiekunki środowiskowe.

Odleżyny

• aby im zapobiegać ważna jest częsta zmiana pozycji, wietrzenie miejsc narażonych oraz bardzo staranna pielęgnacja, czyli natłuszczanie maściami (np. Linomag, Alantan Plus), masowanie oliwką (np. Bambino) lub specjalistycznym płynem (np. Pinol),

• konieczne jest mycie mydłem miejsc narażonych na kontakt z moczem (np. Menalind Proffesional) lub przecieranie nawilżonymi chusteczkami (np. Seni Care),

• jeśli mimo tego pojawią się odleżyny, pomocne okażą się opatrunki hydrożelowe (np. Aqua Gel), maści z antybiotykiem wydawane z przepisu lekarza (np. Triderm, Pimafucort) oraz maści przyspieszające gojenie dostępne bez recepty (np. Solcoseryl).

Ból

W zależności od jego natężenia lekarz dobiera odpowiednią dawkę, substancję czynną oraz drogę podania. Stopniowo włącza się coraz silniejsze preparaty, wszystkie wydawane na receptę: tabletki przeciwbólowe (np. Zaldiar, Tramal); plastry transdermalne (np. Transtec, Durogesic, Fentanyl Actavis); środki narkotyczne (np. Sevredol, MST Continus, Morphini Sulfas WZF). Duże nadzieje w walce z bólem nowotworowym rodzi stosowanie marihuany leczniczej.

Zaburzenia łaknienia

Pacjent w ostatnich tygodniach życia zwykle przestaje jeść. Dostępne są na rynku preparaty zaspokajające zapotrzebowanie organizmu we wszystkie niezbędne składniki, które można kupić w aptece bez recepty (np. Nutridrink, Cubitan) lub wydawane z przepisu lekarza (np. Megalia, Megace, Cachexan).

Nie bójmy się prosić o wsparcie w chorobie nowotworowej

Choroba nowotworowa jest niezwykle trudnym doświadczeniem, zarówno dla pacjenta, jak i jego bliskich. Dlatego apelujemy, aby nie bali się poprosić o pomoc, nie wstydzili się swojej słabości. Na każdym etapie, począwszy od diagnozy, otaczają ich fachowcy gotowi służyć pomocą: lekarze, pielęgniarki, farmaceuci, psycholodzy, rehabilitanci. Jesteśmy dla Was i Waszych bliskich!

Obejrzyj film!