Według statystyk przeciętny Europejczyk zjada 700 gramów miodu rocznie. Smak, zapach, konsystencja i kolor miodu różnią się w zależności od gatunku roślin, z których nektaru bądź spadzi pochodzi. Wyróżnia się ponad 300 różnych rodzajów miodów. W Polsce popularne są m.in. miody rzepakowe, lipowe i spadziowe. Jakie właściwości lecznicze ma miód? Jak rozpoznać naturalny miód?
Spis treści
Miód surowy i pasteryzowany - czym się różnią?
Najpopularniejsze rodzaje miodów pozyskiwanych w Polsce
Miód manuka - czym różni się od innych miodów?
Witaminy, minerały i przeciwutleniacze zawarte w miodzie
Udowodnione naukowo właściwości miodu
Czy miód jest zdrowszy od cukru?
Czy miód może być szkodliwy? Kto powinien zachować szczególną ostrożność?
Czy kobiety ciężarne i matki karmiące mogą jeść miód?
Jak rozpoznać miód dobrej jakości?
Czym jest miód?
Miód jest naturalnie słodką substancją wytwarzaną przez pszczoły z nektaru roślin (miód kwiatowy) lub wydzielin owadów żywiących się sokami roślinnymi (miód spadziowy). Pod względem chemicznym jest stężonym roztworem cukru, zawierającym ok. 80% cukru (głównie fruktoza i glukoza) i 20% wody. Nie zawiera tłuszczu i białka.
Miód surowy i pasteryzowany - czym się różnią?
Surowy miód (ang. raw honey) to produkt niepoddawany obróbce termicznej, dzięki czemu zachowuje najwięcej składników odżywczych i przeciwutleniaczy. Uważany jest za produkt najwyżej jakości. Można go rozpoznać po ciemniejszej barwie i mętnej konsystencji. Miód pasteryzowany poddawany jest działaniu wysokiej temperatury w celu zabicia drobnoustrojów, zwiększenia trwałości i poprawy przejrzystości, co może niekorzystnie wpływać ma substancje aktywne w nim zawarte, takie jak enzymy czy przeciwutleniacze. W badaniach naukowych nie zdołano jednak potwierdzić, że surowy miód jest zdrowszy niż pasteryzowany.
Najpopularniejsze rodzaje miodów pozyskiwanych w Polsce
Miód spadziowy (np. Miód spadziowy Miody Polskie) - powstaje z wydzieliny owadów (mszyc i czerwców) żywiących się sokiem z drzew iglastych (miód spadziowy iglasty) bądź liściastych (miód spadziowy liściasty). Wyróżnia się największym bogactwem związków mineralnych, takich jak magnez, żelazo, potas, wapń, sód, fosfor, srebro.
Miód wielokwiatowy (np. Miód wielokwiatowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru pochodzącego z różnych kwiatów, krzewów i drzew. Ma łagodny smak, jego barwa może różnić się w zależności od gatunków kwiatów, z których pochodzi.
Miód rzepakowy (np. Miód rzepakowy Miody Polskie)- jeden z najpopularniejszych miodów w Polsce, powstaje z nektaru kwiatów rzepaku. Ma jasną, słomkową barwę i łagodny smak. Po skrystalizowaniu ma mleczną barwę. Zawarte w nim związki wspierają pracę układu sercowo-naczyniowego.
Miód lipowy (np. Miód lipowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów lipy, ma intensywny, słodko-kwaskowaty smak i jasną, słomkową barwę. Zawiera związki obecne w kwiatach lipy (m.in. garbniki, kwasy organiczne i flawonoidy), dlatego, podobnie jak kwiatom lipy, przypisuje się mu właściwości napotne i przeciwgorączkowe.
Miód gryczany (np. Miód gryczany Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów gryki, ma intensywny, piekący smak i ciemną barwę. Zawiera rutynę wzmacniającą naczynia krwionośne oraz żelazo zapobiegające anemii.
Miód wrzosowy (np. Miód wrzosowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów wrzosu, ma czerwono-brunatną barwę, galaretowatą konsystencję i charakterystyczny lekko goryczkowy, wrzosowy aromat. Wyróżnia się nieco większą zawartością aminokwasów w stosunku do innych rodzajów miodu.
Miód manuka - czym różni się od innych miodów?
Z roku na rok coraz większą popularnością w Polsce cieszy się miód manuka (np. Miód Manuka 550+ MGO), powstający z pyłku i nektaru krzewu manuka, występującego na terenie Nowej Zelandii i Australii. Pod względem smaku i konsystencji znacznie różni się od naszych rodzimych miodów - ma ciemnobursztynową barwę i gorzkawy smak. Wyróżnia się dużo wyższą, w porównaniu z innymi miodami, zawartością metyloglioksalu - związku o silnych właściwościach przeciwbakteryjnych.
W 2007 roku Agencja Żywności i Leków, FDA (ang. Food and Drug Administration) oficjalnie zatwierdziła produkty zawierające miód manuka w leczeniu ran. W aptekach dostępne są maści (np. Activon Tube) i opatrunki (np. Actilite) zawierające miód manuka, zalecane w leczeniu trudno gojących się ran, odleżyn i oparzeń. Doniesienia naukowe nie wykluczają pozytywnego wpływu miodu manuka we wspomaganiu leczenia atopowego zapalenia skóry (AZS), łuszczycy i trądziku. Przypuszczenia te wymagają jednak potwierdzenia w dalszych badaniach. Czysty miód manuka (np. Miód Manuka 400+ MGO) stosuje się także doustnie, m.in. w celu wzmacniania sił obronnych organizmu w czasie infekcji.
Witaminy, minerały i przeciwutleniacze zawarte w miodzie
Witaminy (głównie witamina C, witaminy z grupy B)
Aminokwasy (alanina, kwas glutaminowy, lizyna, leucyna, izoleucyna)
Przeciwutleniacze (polifenole, kwasy organiczne, enzymy).
Wyżej wymienione związki stanowią zaledwie ok. 0,5% składników zawartych w miodzie, dlatego choć jego spożywanie może mieć szereg właściwości prozdrowotnych, dla większości osób miód nie stanowi znaczącego źródła witamin i minerałów.
Udowodnione naukowo właściwości miodu
Łagodzenie kaszlu - badanie naukowe wykazały, że miód lepiej łagodzi nocny kaszel i poprawia jakość snu u dzieci w porównaniu do dekstrometorfanu.
Łagodzenie dolegliwości ze strony układu pokarmowego - dowody sugerują, że miód może skutecznie łagodzić objawy biegunki związanej z zapaleniem żołądka i jelit oraz pomagać w przywróceniu prawidłowego nawodnienia organizmu.
Wspomaganie gojenia ran - ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne, miód przyśpiesza gojenie ran, zwłaszcza po oparzeniu. W tym celu zaleca się używanie specjalnych preparatów miodu do zastosować medycznych. W 2007 roku miód manuka został oficjalnie zatwierdzony przez Agencję ds. żywności i leków (FDA) jako środek stosowany w leczeniu ran.
Profilaktyka chorób układu krążenia - udowodniono, że dzięki zawartości przeciwutleniaczy, miód spożywany regularnie, może obniżać ciśnienie krwi, wspomagać pracę serca i poprawiać profil lipidowy, co zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego.
Czy miód jest zdrowszy od cukru?
Pod względem kaloryczności i zawartości cukru różnice między cukrem stołowym a miodem są niewielkie. Jedna łyżka miodu zawiera 64 kalorie, a dla porównania, taka sama ilość cukru zawiera 45 kalorii. Miód jest jednak słodszy od cukru stołowego, a co za tym idzie, dodajemy go do potraw i napojów w mniejszej ilości. Ze względu na właściwości przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, zastąpienie cukru stołowego miodem uważa się za korzystne dla zdrowia.
Czy miód może być szkodliwy? Kto powinien zachować szczególną ostrożność?
Diabetycy - pomimo korzystnych właściwości, miód, jak każdy słodzik, podnosi poziom cukru we krwi, dlatego należy go spożywać z umiarem. W przypadku niewyrównanej cukrzycy najlepiej unikać miodu. Dla pacjentów z dobrze kontrolowaną cukrzycą, spożywanie niewielkich ilości miodu (rzędu 2 łyżeczek dziennie) uważa się za bezpieczne. Warto wybierać wtedy miody o większej zawartości fruktozy, np. wrzosowy, lipowy czy gryczany, które charakteryzują się niższym, w porównaniu do innych miodów, indeksem glikemicznym, a więc poziom cukru we krwi po ich spożyciu wzrasta powoli.
Dzieci - ze względu na ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym wytwarzanym przez baterie Clostridium botulinum mogące znajdować się w miodzie, miodu i produktów pszczelich nie wolno podawać dzieciom poniżej 1 roku życia. Ilości bakterii, zawarte w miodzie są na tyle małe, że dla dzieci powyżej 1 roku życia i osób dorosłych nie stanowi to zagrożenia.
Alergicy - szacuje się, że alergia na miód dotyczy zaledwie 0,001% populacji. Osoby uczulone na jad pszczół czy inne produkty pszczele powinny jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ pyłek pszczeli czy fragmenty owadów zawarte w surowym miodzie mogą być powodem wystąpienia reakcji alergicznej po jego spożyciu.
Czy kobiety ciężarne i matki karmiące mogą jeść miód?
Jedzenie miodu w czasie ciąży i karmienia piersią jest uważane za bezpieczne. Ze względu na właściwości przeciwbakteryjne i przeciwkaszlowe, miód poleca się kobietom ciężarnym i matkom karmiącym jako naturalne remedium na przeziębienie.
Czy miód może się zepsuć?
Przechowywany w szczelnie zamkniętym pojemniku, w ciemnym miejscu, w temperaturze pokojowej, miód zachowuje swoje właściwości przez bardzo długi czas. Datę minimalnej trwałości określa się zwykle jako 3 lata od daty rozlewu (informacja ta zawarta jest na etykiecie).
Krystalizacja, czyli zmiana konsystencji miodu z płynnej w stałą, jest naturalnym procesem, który nie wpływa na jego jakość. Przyśpiesza ją przechowywanie miodu w lodówce. Aby miód stał się znowu płynny, wystarczy zanurzyć słoik w ciepłej wodzie (do 40°C) na kilka minut. Jeśli jednak miód drastycznie zmienił kolor bądź zapach, należy go wyrzucić - może to świadczyć o rozwoju bakterii w wyniku jego zanieczyszczenia.
Jak rozpoznać miód dobrej jakości?
Miód jest trzecim najczęściej fałszowanym produktem spożywczym na świecie. Nieuczciwi producenci dodają do miodu cukier, skrobię czy melasę w celu zwiększenia jego objętości. Niekiedy także zbierają miód wcześniej, a następnie sztucznie go suszą, by skrócić czas i obniżyć koszty. Praktyki te są popularne zwłaszcza w Chinach, które są największym importerem miodu do Europy.
Wybierając miód:
zwracaj uwagę na treść etykiety - informacja o tym, czy dany produkt jest miodem naturalnym czy sztucznym znajdziesz na etykiecie,
szukaj informacji na temat pochodzenia miodu - produkt oznaczony jako "mieszanka miodów pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej i spoza UE" może zawierać w większości niskiej jakości miód pochodzący z Chin,
zwróć uwagę na konsystencję miodu - wysokiej jakości naturalny miód zazwyczaj nie jest idealnie przejrzysty, na jego powierzchni może pojawić się charakterystyczny kożuszek, często widoczny jest także proces krystalizacji,
sięgaj po miody od lokalnych dostawców bądź ze sprawdzonych pasiek - kupując miód w aptece czy w sklepie ze zdrową żywnością istnieje małe ryzyko, że trafisz na produkt wątpliwej jakości.
2024-03-25
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 25.03.2024 12:40:18
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.