Tabletka po, czyli antykoncepcja awaryjna

udostępnij:

Przyczyn, dla których wizja potencjalnej ciąży nie cieszy, może być wiele - wiek, sytuacja ekonomiczna, niestabilna relacja z partnerem, czy doświadczenie przemocy seksualnej. W sytuacji, w której na standardowe zabezpieczenie się przed niepożądaną ciążą jest już za późno, pozostaje antykoncepcja awaryjna.

Spis treści

Kiedy można zastosować antykoncepcję awaryjną?

Antykoncepcja awaryjna a ryzyko ciąży

Co to jest tabletka "po" ?

Czy antykoncepcyjna tabletka awaryjna jest na receptę?

Czy tabletka "dzień po" jest bezpieczna?

Jak skuteczna jest tabletka "po”?

Czy tabletka zadziała, jeśli zażyłam ją w czasie owulacji?

Co może osłabić skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

Jak stosować tabletkę "po"?

Czy mogę „tabletkę po” przyjąć więcej niż raz w tym samym cyklu?

Kiedy należy wykonać test ciążowy?

Co, jeśli zajdę w ciążę pomimo zastosowania antykoncepcji awaryjnej?

Fakty i mity o pigułce "po"

Co z antykoncepcją po zastosowaniu "tabletki po"?

Czy mogę zastosować dwie różne "tabletki po", aby zwiększyć ich skuteczność?

Czy mogę zastosować tabletkę po, jeśli karmię piersią?

Wkładka wewnątrzmaciczna po stosunku

Domowe sposoby na uniknięcie ciąży

Klauzula sumienia a antykoncepcja

Kiedy można zastosować antykoncepcję awaryjną?

Antykoncepcja awaryjna (zwana też doraźną, kryzysową, ratunkową, po stosunku, “dzień po” lub postkoitalną) może zostać zastosowana jako metoda zapobiegania ciąży, gdy:

  • doszło do stosunku płciowego bez zabezpieczenia,

  • zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła (np. gdy pękła prezerwatywa),

  • wybrana metoda zapobiegania ciąży użyta została w sposób nieprawidłowy (np. popełniono istotne błędy w stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych lub nieprawidłowo zaaplikowano środki mechaniczne, takie jak kapturek naszyjkowy).

Antykoncepcja awaryjna a ryzyko ciąży

Każdy stosunek bez zabezpieczenia lub w przypadku nieskuteczności zastosowanej metody antykoncepcyjnej wiąże się z ryzykiem ciąży, chociaż jest ono małe lub duże, w zależności od szeregu czynników.

Zapłodnienie jest najbardziej prawdopodobne po stosunku odbytym w ciągu 5 dni poprzedzających owulację oraz w dniu owulacji. Warto zwrócić uwagę, ze oocyt (jajeczko) obumiera po 24 godzinach od owulacji, natomiast plemniki w drogach rodnych kobiety mogą przeżyć przez około 5 dni. Precyzyjne określenie momentu owulacji jest zwykle niemożliwe, nawet jeśli kobieta odczuwa sygnały świadczące o jajeczkowaniu.

Stosunek przerywany nie jest uważany za skuteczną metodę antykoncepcji, ze względu na wydzielanie się jeszcze przed właściwym wytryskiem preejakulatu zawierającego plemniki zdolne do zapłodnienia. Ryzyko w porównaniu do stosunku zakończonego w pochwie jest jednak zmniejszone. Również tak zwana niepłodność laktacyjna może okazać się zawodna, jeśli nie są przestrzegane konkretne reguły dotyczące karmienia piersią.

Co to jest tabletka "po"?

Tabletki przyjmowane doustnie do stosowania w ramach antykoncepcji awaryjnej zawierają substancje hormonalne. Są to:

Czy antykoncepcyjna tabletka awaryjna jest na receptę?

Aby wykupić tabletki “dzień po” w aptece potrzebna jest recepta, chociaż przez pewien czas (pomiędzy kwietniem 2015 a lipcem 2017) preparat EllaOne można było kupić bez niej. Receptę może wystawić lekarz dowolnej specjalności, nie tylko ginekolog. Preparaty nie są refundowane.

Czy tabletka "dzień po" jest bezpieczna?

Preparaty hormonalne, tak jak każdy lek - mogą, ale nie muszą wywoływać działania niepożądane oraz wchodzić w interakcje (wzajemne oddziaływania) z innymi lekami. Oprócz skutków ubocznych, takich jak bóle czy zawroty głowy oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe, należy liczyć się także z przyspieszeniem lub opóźnieniem krwawienia miesiączkowego.

Tabletki awaryjne zawierają dużą dawkę hormonów i powinny być stosowane sporadycznie. Nie mogą też zastąpić innych, standardowych środków antykoncepcyjnych.

Jak skuteczna jest tabletka "po”?

Odsetek ciąż pomimo zastosowania antykoncepcji awaryjnej w dużym przybliżeniu wynosi około 2% (2 na 100 kobiet zajdą w ciążę). Należy natomiast wziąć pod uwagę, że na możliwość zaistnienia ciąży wpływ mają: czas jaki minął od stosunku do zażycia tabletki, faza cyklu kobiety, w której doszło do sytuacji awaryjnej, kolejne stosunki płciowe bez zabezpieczenia w danym cyklu. Dużą rolę odgrywa wiek partnerów i ich ogólna płodność - warto pamiętać, że nie każdy stosunek, nawet odbyty w dniu owulacji kobiety kończy się ciążą. Ma to odzwierciedlenie w dużej rozbieżności danych szacunkowych i oznacza, że nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jakie dokładnie jest ryzyko ciąży w Twoim indywidualnym przypadku.

Czy tabletka zadziała, jeśli zażyłam ją w czasie owulacji?

Deklarowany przez producentów mechanizm działania tabletki po stosunku polega na blokowaniu lub opóźnianiu owulacji (hamowaniu uwalniania komórki jajowej z jajników). Ponieważ nie ma możliwości przewidzenia, kiedy dokładnie to nastąpi, preparat należy przyjąć możliwie jak najszybciej, a wówczas tabletka będzie miała szansę zadziałać.

Przykładowo w przypadku pacjentek, które zażyły EllaOne przed jajeczkowaniem (zanim jeszcze zaczęło rosnąć stężenie hormonu LH odpowiedzialnego za uwolnienie komórki jajowej), preparat hamował ją praktycznie u wszystkich kobiet. Jednak substancja ta przyjęta nawet bezpośrednio przed spodziewaną owulacją jest w stanie opóźnić uwalnianie komórki jajowej przez co najmniej 5 dni w 78,6% przypadków. Natomiast w sytuacji, gdy wystąpiła już owulacja, octan uliprystalu nie jest skuteczny.

W przypadku tabletek z lewonorgestrelem (np. Escapelle, Livopill) - zgodnie z dokumentacją dostępnych na polskim rynku leków - uważa się, że działa on głównie poprzez zapobieganie owulacji i zapłodnieniu, o ile do stosunku płciowego doszło przed owulacją. Lewonorgestrel nie jest skuteczny, jeśli proces implantacji, czyli zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej już się rozpoczął. Przez pewien czas dostępne były informacje, że lewonorgestrel może działać także po owulacji. Jednak dostępne obecnie dowody wskazują, że tabletka antykoncepcyjna z lewonorgestrelem nie zmienia endometrium (błony śluzowej macicy) w sposób, który zapobiegałby implantacji. Potwierdzają to obserwacje, z których wynika, że jeśli lewonorgestrel jest podany po wystąpieniu owulacji, to wskaźnik zajść w ciążę jest taki, jakiego można się spodziewać, gdyby tabletka w ogóle nie była przyjęta.

Co może osłabić skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

Tabletka awaryjna może nie zadziałać, jeśli w niedługim czasie po jej przyjęciu (do 3 godzin) wystąpiły wymioty. Skuteczność mogą zmniejszać także niektóre leki wpływające na pracę enzymów wątrobowych (np. dziurawiec, karbamazepina, prymidon).

Istnieją także ograniczone i niejednoznaczne dowody, że skuteczność antykoncepcji awaryjnej może się zmniejszać wraz ze wzrostem masy ciała lub wskaźnika masy ciała (BMI).

Jak stosować tabletkę "po"?

Ponieważ potencjalnie każdy stosunek płciowy bez zabezpieczenia może prowadzić do zajścia w ciążę, tabletkę można przyjąć niezależnie od dnia cyklu, o dowolnej porze oraz niezależnie od posiłku. Niemniej w przypadku, jeśli miesiączka się opóźnia - przed przyjęciem preparatu należy wykluczyć już istniejącą ciążę (np. wykonując dostępny bez recepty test ciążowy).

Czy mogę „tabletkę po” przyjąć więcej niż raz w tym samym cyklu?

Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana tylko w wyjątkowych sytuacjach, a nie jako regularna metoda zapobiegania ciąży. Niemniej ponowne zażycie tabletki awaryjnej z lewonorgestrelem (np. Escapelle, Livopill) w tym samym cyklu jest możliwe, ale może być ona wówczas mniej skuteczna, za to zwiększa się ryzyko zaburzeń miesiączkowania. Wielokrotne przyjmowanie produktów z octanem uliprystalu (np. EllaOne) w tym samym cyklu nie jest rekomendowane.

Kiedy należy wykonać test ciążowy?

Test ciążowy należy także wykonać po przyjęciu tabletki awaryjnej, jeśli krwawienie miesiączkowe opóźnia się, przybrało nietypowy przebieg lub wystąpiły inne sygnały świadczące o tym, że mogło dojść do ciąży.

Czułą metodą potwierdzającą lub wykluczającą ciążę na jej bardzo wczesnym etapie jest również badanie poziomu hormonu beta hcg z krwi (wykonuje się je w laboratorium, nie wcześniej niż 10 dni po stosunku) oraz w nieco późniejszym stadium ciąży - badanie USG w gabinecie ginekologicznym.

Co, jeśli zajdę w ciążę pomimo zastosowania antykoncepcji awaryjnej?

W przypadku zajścia w ciążę pomimo zastosowania antykoncepcji awaryjnej, należy od razu zgłosić się do ginekologa. Nie ma natomiast dowodów na to, żeby lewonorgestrel czy octan uliprystalu wywierały szkodliwe działanie na płód.

Fakty i mity o pigułce "po"

  • Doustna antykoncepcja awaryjna nie służy do przerywania ciąży i nie powoduje zakończenia już istniejącej ciąży rozumianej jako stan, w którym zarodek uległ zagnieżdżeniu w macicy kobiety.

  • Tabletka "po" nie służy "wywołaniu" miesiączki, natomiast w niektórych przypadkach jako działanie niepożądane może pojawić się plamienie lub krwawienie śródcykliczne. Jednak brak skutków ubocznych nie świadczy o tym, że preparat jest nieskuteczny.

  • Antykoncepcja awaryjna nie zapobiega zarażeniu wirusem HIV ani chorobom przenoszonym drogą płciową.

Co z antykoncepcją po zastosowaniu "tabletki po"?

Przyjęcie "tabletki po" nie zabezpiecza przed zajściem w ciążę w przypadku odbycia kolejnych stosunków płciowych bez zabezpieczenia. W rzeczywistości, jeśli owulacja ulegnie tylko przesunięciu, to niezabezpieczone współżycie w kolejnych dniach będzie wiązało się ze zwiększonym ryzykiem ciąży. Dlatego po zastosowaniu antykoncepcji w przypadkach nagłych, do czasu rozpoczęcia następnego cyklu miesiączkowego konieczne jest zabezpieczanie się za pomocą godnej zaufania metody mechanicznej (np. prezerwatywy).

W przypadku korzystania z antykoncepcji hormonalnej (pigułki, plastra lub krążka) po zażyciu "tabletki po" można kontynuować jej stosowanie. Należy jednak pamiętać, że octan uliprystalu (np. EllaOne) może zmniejszyć skuteczność stosowanych regularnie hormonalnych środków antykoncepcyjnych i do czasu rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego nie możesz na nich polegać i konieczne jest dodatkowe zabezpieczenie.

Czy mogę zastosować dwie różne "tabletki po", aby zwiększyć ich skuteczność?

Nie należy łączyć lewonorgestrelu (np. Escapelle, Livopill) i ostanu uliprystalu (np. EllaOne). Takie postępowanie nie zwiększy skuteczności - wręcz przeciwnie, może doprowadzić do jej zmniejszenia.

Czy mogę zastosować tabletkę po, jeśli karmię piersią?

Po przyjęciu octanu uliprystalu karmienie piersią nie jest zalecane przez jeden tydzień. W tym czasie można ściągać mleko w celu podtrzymania laktacji, natomiast nie należy go podawać dziecku.

W przypadku lewonorgestrelu zaleca się przyjęcie tabletki bezpośrednio po karmieniu piersią, a następnie nie podawanie piersi lub odciąganie i wylewanie mleka przez przynajmniej 8 godzin.

Wkładka wewnątrzmaciczna po stosunku

W przypadku kobiet, u których zastosowanie hormonów jest przeciwwskazane lub może być mniej skuteczne, jako antykoncepcję awaryjną - do pięciu dni od niezabezpieczonego stosunku - można zastosować wkładkę wewnątrzmaciczną z miedzią (np. typu Nova, Copper czy IUB Ballerine Midi).

Wkładki z miedzią dostępne są bez recepty i kupić można je w aptece, ale dobrać i założyć je może tylko lekarz ginekolog. Przed założeniem wkładki lekarz musi upewnić się, że kobieta jest zdrowa - między innymi poprzez wykonanie badania ginekologicznego, cytologicznego czy USG pozwalającego ocenić kształt i wielkość macicy. Na podstawie uzyskanych informacji może zaproponować pacjentce odpowiedni typ i rozmiar wkładki. Raz założona wkładka stanowi długotrwałą (kilkuletnią) metodę antykoncepcyjną.

Domowe sposoby na uniknięcie ciąży

Nie próbuj stosować żadnych „domowych” sposobów – mechanicznych, farmakologicznych ani ziołowych, aby uniknąć niepożądanej ciąży. Mogą być one nie tylko nieskuteczne, ale też niebezpieczne dla Twojego zdrowia.

Nie kupuj także produktów oferowanych w internecie, które mają pomóc w uniknięciu ciąży. Jest to niebezpieczne i istnieje duże ryzyko, że kupisz preparat sfałszowany, nieskuteczny lub wręcz szkodliwy.

Klauzula sumienia a antykoncepcja

Klauzula sumienia to szczególna konstrukcja prawna, umożliwiająca odmowę wykonania świadczenia zdrowotnego lekarzowi, a także pielęgniarce i położnej, jeśli działanie takie byłoby niezgodne z ich sumieniem.

W Polsce problematyka klauzuli sumienia dotyczy między innymi tematyki antykoncepcji - w tym antykoncepcji awaryjnej. Lekarze powołując się na klauzulę sumienia mogą na przykład odmówić wypisania recepty na środki antykoncepcyjne. Właśnie dlatego powstała inicjatywa Lekarze Kobietom, która zrzesza lekarzy pomagających kobietom w kryzysowej sytuacji.

W przypadku aptekarzy, spór o możliwość zastosowania klauzuli sumienia trwa. Niektórzy uważali, że pacjentki kupowały EllaOne na zapas, o czym pisaliśmy w artykule: Czy Polki kupują EllaOne na zapas?

Niezależnie od tego, po czyjej stronie jest racja, faktem jest, że nie w każdej aptece można zakupić środki stosowane w ramach antykoncepcji awaryjnej "od ręki". Dla pacjentów - w przypadku, kiedy o skuteczności preparatu decyduje czas - może to być stresujące. W takiej sytuacji można skorzystać z wyszukiwarki GdziePoLek.

Obejrzyj film!

redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.

ostatnia zmiana: 05.03.2024 20:40:30

Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.

sortowanie:
filtrowanie:

ellaOne

tabletki, 1 tabletka

ulipristal acetate

lek na receptę

w 81% aptek

od 63,95 zł

Escapelle

tabletki, 1 tabletka

levonorgestrel

lek na receptę

w 79% aptek

od 35,00 zł

Livopill

tabletki, 1 tabletka

levonorgestrel

lek na receptę

w 43% aptek

od 29,99 zł

Pytania i opinie

Dodaj pytanie

* pole wymagane

Zdjęcia

Możesz przeciągnąć tu plik zdjęcia.

* pole wymagane

Podbicie pytania

Wymagane jest podbicie pytania: im większa kwota tym wyżej pytanie w kolejce do odpowiedzi.

Kwota podbicia pytania: 9,99 zł z VAT

Twój adres email:

Email będzie użyty tylko dla potrzeb płatności

Po wysłaniu pytania zostaniesz przekierowany do płatności.
Twój adres IP i wybrana lokalizacja zostaną zapisane. 

Najnowsze filmy

)