Wapń (calcium)

Spis treści

Kto powinien rozważyć suplementację wapniem?

Na co zwrócić uwagę wybierając preparat wapniowy?

Czy działanie przeciwalergiczne wapnia to mit?

Wapń w łagodzeniu objawów przeziębienia

Zasady suplementacji wapnia

Kto powinien rozważyć suplementację wapniem?

• dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu,

• kobiety ciężarne i matki karmiące,

• osoby stosujące dietę pozbawioną mleka i przetworów mlecznych,

• osoby po 55. roku życia (zwłaszcza kobiety w okresie menopauzy),

• chorzy w okresie rekonwalescencji po złamaniach kości,

• chorzy na celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, chorobę wrzodową, niewydolność nerek, niedoczynność przytarczyc,

• osoby stale przyjmujące niektóre leki (moczopędne, przeciwpadaczkowe, kortykosteroidy, leki stosowane w leczeniu zgagi).

Na co zwrócić uwagę wybierając preparat wapniowy?

Rodzaj soli wapnia

• Węglan wapnia – najbardziej rozpowszechniony składnik preparatów wapniowych. Charakteryzuje się najwyższą zawartością wapnia (ok. 40%) i przyswajalnością na poziomie 20-25%. Preparaty zawierające tę sól wapnia są stosunkowo tanie. Należy przyjmować je wraz z posiłkiem.

• Cytrynian wapnia – zawiera ok. 20% jonów wapnia i charakteryzuje się wysoką przyswajalnością (40-45%). Można go przyjmować niezależnie od posiłku i rzadko powoduje skutki uboczne. Preparaty zawierające tę sól należą zwykle do najdroższych spośród wszystkich produktów wapniowych.

• Glukonian i laktobionian wapnia – charakteryzują się niską zawartością wapnia (ok. 5-9%) i przyswajalnością porównywalną do węglanu wapnia, co sprawia, że aby uzyskać pożądany efekt, koniecznie jest przyjęcie od kilku do kilkunastu tabletek dziennie. Ze względu na dobrą rozpuszczalność, często stosuje się je w syropach dla dzieci. Należy przyjmować je wraz z posiłkiem.

• Mleczan wapnia – zawiera ok. 13% stosunkowo dobrze przyswajalnego wapnia. Można przyjmować go niezależnie od posiłku i rzadko wywołuje skutki uboczne. Nie należy podawać go jednak chorym na cukrzycę i dzieciom.

Zawartość jonów wapnia

Producenci często podają na opakowaniu oprócz ilości jonów wapnia, informację dotyczącą zawartości soli wapniowej (np. 1 tabletka zawiera 400 mg jonów wapnia w postaci 1200 mg węglanu wapnia). Dla pacjenta zawartość soli nie jest istotna - porównując preparaty zwracamy uwagę wyłącznie na ilość jonów wapniowych.

Obecność substancji wspomagających gospodarkę wapniową

Preparaty złożone zawierające połączenie wapnia i witaminy D3 (niezbędnej w procesie wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego) oraz witaminy K2 (wspierającej procesy mineralizacji kości) polecane są szczególnie jako terapia wspomagająca u pacjentów z osteoporozą.

Czy działanie przeciwalergiczne wapnia to mit?

Powszechnie uważa się preparaty wapniowe za skuteczne w łagodzeniu objawów alergii. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów dla alergików zawierających wapń, często w połączeniu z kwercetyną lub ekstraktem z pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Ze względu na brak wystarczających badań potwierdzających przeciwalergiczne działanie wapnia, obecnie nie jest to główna rekomendowana metoda leczenia. Lekami pierwszego rzutu w tym przypadku są leki przeciwhistaminowe.

Obejrzyj film!

Wapń w łagodzeniu objawów przeziębienia

Ze względu na brak udowodnionej skuteczności, podobnie jak w przypadku „wapna dla alergików”, nie zaleca się stosowania preparatów zawierających wapń w walce z przeziębieniem. Zwiększając gęstość wydzieliny, utrudniają one jej odkrztuszanie, zmniejszając skuteczność leków wykrztuśnych.

Zasady suplementacji wapnia

• Jednorazowa dawka jonów wapnia nie powinna przekraczać 500 mg. W przypadku konieczności zażycia większej dawki, należy przyjmować preparat kilka razy dziennie, w ilości nie przekraczającej 1200 mg (nadmiar wapnia jest równie szkodliwy co jego niedobór).

• Preparaty wapnia należy popijać wodą, unikając m.in. kawy i herbaty mogących upośledzać jego wchłanianie.

• Należy zwrócić uwagę, czy dany preparat powinien być przyjmowany wraz z posiłkiem czy niezależnie od niego.

• W ciągu 2 godzin od przyjęcia preparatu wapnia należy unikać pokarmów bogatych w kwas szczawiowy (np. szpinak, rabarbar, buraki, czarna herbata) i kwas fitynowy (np. ziarna zbóż i rośliny strączkowe).

• Kilkugodzinny odstęp czasowy należy zachować w przypadku przyjmowania wapnia z: preparatami cynku, żelaza, litu, bifosfonianami stosowanymi w leczeniu osteoporozy, niektórymi antybiotykami (tetracykliny, chinolony), diuretykami tiazydowymi, glikozydami nasercowymi czy lekami przeciwpadaczkowymi.

• W przypadku niedoboru wapnia i magnezu, aby suplementacja była skuteczna, należy pamiętać o odpowiednim stosunku wapnia i magnezu, który powinien wynosić 2:1.

• W przypadku niewielkich niedoborów warto sięgnąć po wodę mineralną o zwiększonej zawartości wapnia i magnezu.

• Pacjentom ze skłonnością do tworzenia kamieni nerkowych zaleca się zwiększenie podaży płynów podczas suplementacji wapnia.

• Warto zmniejszyć ilość soli kuchennej, która zwiększa wydalanie wapnia przez nerki i ograniczyć ilość używek (alkoholu, papierosów).

• Żaden suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety, dlatego warto pamiętać o produktach bogatych w wapń w codziennej diecie (m.in. nabiał, orzechy, ryby, zboża).