Czy uporczywe napady kaszlu trwające ponad 2 tygodnie i niereagujące na leczenie mogą być spowodowane przez krztusiec? Jak rozpoznać i leczyć zakażenie? Czy szczepienia przeciwko tej groźnej chorobie zakaźnej chronią nas przez całe życie?
Spis treści
Czym jest krztusiec i jak można się nim zarazić?
Kto może zachorować na koklusz?
Jak rozpoznać, że to krztusiec?
Czy szczepić się przeciwko krztuścowi?
Czym jest krztusiec i jak można się nim zarazić?
Krztusiec (koklusz) to ostra, bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez pałeczkę krztuśca (łac. Bordatella pertussis). Jego charakterystycznym objawem są ostre, nawracające napady kaszlu, nasilające się głównie nocą.
Zakażenie przenosi się przez bezpośredni kontakt z chorym lub drogą kropelkową, poprzez wdychanie rozpylanej w powietrzu podczas kaszlu wydzieliny z górnych dróg oddechowych chorego.
Kto może zachorować na koklusz?
Najbardziej narażone są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz osoby w podeszłym wieku, chociaż zachorować można w każdym wieku, a chorobę przechodzić nawet kilka razy w życiu, co może być spowodowane zmniejszaniem się odporności wraz z upływem lat od zachorowania lub podania ostatniej dawki szczepionki. Śmiertelność najwyższa jest u niemowląt poniżej 6 miesiąca życia i wynosi 0,5%.
Jakie są objawy krztuśca?
Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle po 7-10 dniach od momentu zakażenia.
Krztusiec początkowo przypomina przeziębienie - złe samopoczucie, wodnisty katar, łzawienie, kichanie, łagodny kaszel nasilający się głównie nocą, lekkie stany podgorączkowe. Wtedy też zachodzi najwyższa możliwość zarażenia.
Po około 2 tygodniach objawy nasilają się przechodząc w nagłe, silne ataki kaszlu (jeden napad liczy nawet 10-30 pojedynczych kaszlnięć). Nie obserwuje się wdechu pomiędzy kaszlnięciami, co daje charakterystyczny objaw „piania koguta” na skutek gwałtownego wdechu na koniec napadu, który u znacznego odsetka chorych może zakończyć się wymiotami. Dobowa liczba ataków krztuścowych waha się między 2-5 do nawet 40-50 w ciężkich przypadkach. Stan ten może trwać nawet do 4 tygodni.
Następnie napady kaszlu ulegają stopniowemu osłabieniu, przechodząc w kaszel przewlekły trwający kilka tygodni.
Jak rozpoznać, że to krztusiec?
Wystąpienie uporczywego, utrzymującego się ponad 2 tygodnie kaszlu o nieznanym pochodzeniu jest wskazaniem do odbycia wizyty lekarskiej.
Metodą diagnostyczną pozwalającą na jednoznaczne potwierdzenie choroby jest wymaz z nosa na obecność pałeczki krztuśca oraz badania krwi na obecność swoistych przeciwciał w klasie IgA dla pałeczki krztuśca.
Jak leczyć krztusiec?
W początkowym okresie choroby lekarz może zalecić stosowanie dostępnych na receptę antybiotyków makrolidowych, takich jak:
azytromycyna (np. Sumamed, Macromax),
klarytromycyna (np. Klacid, Klabax),
erytromycyna (np. Erythromycinum TZF).
W przypadku złej tolerancji makrolidów stosowany jest dostępny na receptę trimetoprim w połączeniu z sulfametoksazolem, np. Bactrim, Biseptol.
W przebiegu choroby stosuje się również leczenie objawowe, które ma na celu złagodzenie uporczywego kaszlu. Na męczący, suchy kaszel można zastosować preparaty bez recepty zawierające substancje, takie jak:
lewodropropizyna (np. Unituss Junior, Levopront, Solvetusan),
butamirat (np. Supremin, Maxipulmon, Sincecod),
wyciąg z liści babki lancetowatej (np. Plantagopharm, Aboca Grintuss),
wyciąg z plechy porostu islandzkiego (np. Syrop Islandzki, Isla Cassis).
Dodatkowo lekarz może przepisać leki przeciwwymiotne dostępne na receptę (np. Metoclopramidum Polpharma, Atossa) oraz poprawiające wentylację płuc (np. Salbutamol, Nebbud, Pulmicort, Flixotide).
Ze względu na szereg powikłań wynikających z niedotlenienia - chorujące noworodki i niemowlęta, a także osoby dorosłe z bardzo ciężkim przebiegiem choroby należy bezwzględnie hospitalizować.
Czy szczepić się przeciwko krztuścowi?
Po wprowadzeniu w 1960 roku powszechnych szczepień ochronnych przeciwko krztuścowi, liczba zachorowań oraz śmiertelność zmniejszyła się. Obecnie w Polsce notujemy cykliczny wzrost zapadalności (co 2-5 lat), co wpisuje się w trendy światowe.
Od 2012 roku obserwujemy wzrost zachorowań na krztusiec, co może być wynikiem mutacji pałeczek krztuśca oraz negacją konieczności szczepień. Jest to niebezpieczne m.in. ze względu na możliwe powikłania po krztuścu. Najczęstszymi z nich są wtórne infekcje bakteryjne - głównie ropne zapalenie płuc, a także zapalenie ucha środkowego. Sporadycznie pojawiają się też powikłania ze strony układu nerwowego charakteryzujące się napadami padaczkowymi.
Zgodnie z polskim Programem Szczepień Ochronnych, szczepienia przeciwko krztuścowi przeprowadzane powinny być w 1., 2., 6., 14. i 19. roku życia za pomocą skojarzonej szczepionki DTP (przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi).
W przypadku dzieci z przeciwwskazaniami do szczepienia szczepionką pełnokomórkową oraz u wcześniaków stosuje się szczepionkę błoniczo-tężcowo-krztuścową z bezkomórkowym komponentem krztuśca:
szczepionka 3 w 1 (DTaP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi), np. Adacel, Boostrix,
szczepionka 4 w 1 (DTaP-IPV przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis), np. Adacel Polio, Boostrix Polio,
szczepionka 5 w 1 (DTaP-IPV+Hib przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b), np. Pentaxim, Infanrix–IPV+Hib,
szczepionka 6 w 1 (DTaP+IPV+Hib+wzwB przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B), np. Infanrix Hexa, Hexacima.
Odporność na zachorowanie na krztusiec zmniejsza się wraz z czasem upływającym od ostatniego szczepienia, dlatego osobom dorosłym powyżej 19 roku życia szczepionym w przeszłości zaleca się pojedyncze dawki przypominające co 10 lat. Preparatem zarejestrowanym do szczepień przypominających jest, np. Boostrix.
Źródła
https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/krztusiec
https://epibaza.pzh.gov.pl/story/krztusiec-informacje-og%C3%B3lne
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158166,krztusiec
https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/?strona=4#jakie-rodzaje-szczepionek-przeciw-krztuscowi-sa-dostepne-w-polsce
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 21.03.2024 12:58:46
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.