Lidokaina (lidocaine)

Lidokaina jest środkiem powszechnie wykorzystywanym w celu znieczulenia miejscowego. Substancja działa poprzez stabilizację przepuszczalności błon komórkowych. W związku z tym neurony tkanek, na który został zastosowany lek, są przejściowo niezdolne do przekazywania sygnałów bólowych. Ponadto substancja należy do leków przeciwarytmicznych.

Preparaty z lidokainą są dostępne w aptece bez recepty. Występują w postaci pastylek do ssania (np. Orofar Max, Inovox Express o smaku miodowo-cytrynowym), kremu (np. Procto-Glyvenol, Procto-Hemolan), żelu (np. Dentinox N, Bobodent), kropli (np. Lix krople do uszu), aerozolu (np. Gardimax Medica spray, Bravera Control), a także czopków (np. Procto-Glyvenol) i plastrów (np. Emla Plaster). Na rynku dostępne są również preparaty z lidokainą dostępne jedynie z przepisu lekarza. Należą do nich m.in. Milgamma N, Olfen 75 oraz Lidoposterin.

Spis treści

Jakie właściwości posiada lidokaina?

W jakich wskazaniach stosowana jest lidokaina?

Lidokaina z adrenaliną

Po jakim czasie działa lidokaina?

Jakie są działania niepożądane lidokainy?

Uczulenie na lidokainę – objawy

Czy lidokainę można stosować w ciąży?

Czy lidokainę można stosować podczas kamienia piersią (podczas laktacji)?

Czy lidokainę można stosować u dzieci i niemowląt?

Źródła

Jakie właściwości posiada lidokaina?

• Lidokaina działa miejscowo znieczulająco,

• ponadto rozszerza naczynia krwionośne, dlatego po zastosowaniu miejscowym jest wchłaniania do krążenia ogólnego i może wywoływać reakcje ogólnoustrojowe,

• substancja skraca czas trwania potencjału czynnościowego w sercu oraz okres refrakcji, a także zmniejsza automatyzm serca poprzez hamowanie jego pobudliwości w trakcie rozkurczu.

W jakich wskazaniach stosowana jest lidokaina?

Lidokaina wykorzystywana jest jako lek znieczulający w znieczuleniach nasiękowych, okołonerwowych i dordzeniowych. Ponadto stosowana jest powierzchniowo, w celu znieczulenia  błon śluzowych, np. podczas drobnych zabiegów. Substancja należy do leków przeciwarytmicznych  i jest podawana dożylnie w przypadku wystąpienia komorowych zaburzeń rytmu serca (zwłaszcza świeżego zawału mięśnia sercowego), podczas zatrucia glikozydami nasercowymi oraz w ciężkich przypadkach zatrzymania rytmu serca.

Lidokaina z adrenaliną

Podczas stosowania lidokainy w celu uzyskania efektu znieczulającego, substancja podawana bywa łącznie z adrenaliną. Adrenalina, ze względu na działanie skurczające naczynia krwionośne, ma za zadanie spowolnić proces wchłaniania lidokainy z miejsca podania do krążenia ogólnego. Dzięki zastosowaniu adrenaliny czas działania lidokainy może wydłużyć się o nawet 50%.

Po jakim czasie działa lidokaina?

Czas, po którym zadziała lidokaina zależy od postaci leku, a także drogi jej podania. Lidokaina działa szybko po podaniu na błony śluzowe oraz po wstrzyknięciu. Lek słabo przenika przez nieuszkodzoną skórę. Po zastosowaniu lidokainy miejscowo, początek jej działania rozpoczyna się po około 2 – 3 minutach po aplikacji.

Pomimo tego, że substancja dobrze wchłania się przez układ pokarmowy, jej dostępność biologiczna po podaniu doustnym jest stosunkowo niska, co wiąże się z wystąpieniem efektu pierwszego przejścia w wątrobie.  

Jakie są działania niepożądane lidokainy?

Po zastosowaniu miejscowym lidokainy mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości na lek. Substancja po podaniu miejscowym może przenikać do układu krążenia i powodować ogólnoustrojowe działania niepożądane, które różnią się w zależności od ilości wchłoniętego leku, stanu zdrowia, wieku oraz masy ciała pacjenta. Do ogólnoustrojowych skutków ubocznych lidokainy należą m.in. zaburzenia układu krążenia, takie jak bradykardia, zapaść sercowo – naczyniowa prowadząca do zatrzymania akcji serca oraz obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto mogą wystąpić zawroty głowy, senność, niepokój, pobudzenie oraz dezorientacja.

Należy pamiętać, że działania niepożądane mogą, ale nie muszą pojawić się u wszystkich pacjentów.

Uczulenie na lidokainę – objawy

Jednym z ze skutków ubocznych stosowania lidokainy jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości na lek. Uczulenie na lidokainę może się objawiać uczuciem swędzenia lub pieczenia, wystąpieniem stanu zapalnego skóry z rumieniem oraz pojawieniem się zmian skórnych, takich jak wysypka i pęcherze. W nielicznych przypadkach dochodzi również do uszkodzenia skóry.

Czy lidokainę można stosować w ciąży?

Obecnie nie dysponujemy wystarczającą ilością badań, aby jednoznacznie określić bezpieczeństwo stosowania preparatów z lidokainą u kobiet ciężarnych. Lek może być stosowany w ciąży, jeżeli w opinii lekarza korzyści wynikające z jego podania przewyższają ewentualne ryzyko dla płodu.

Czy lidokainę można stosować podczas kamienia piersią (podczas laktacji)?

Lidokaina stosowana w zalecanych dawkach przenika do mleka matki w znikomej ilości. W związku z tym, nie powinna mieć wpływu na dziecko karmione piersią. Jednakże podczas stosowania lidokainy u kobiet karmiących piersią (podczas laktacji) należy zachować szczególną ostrożność.

Czy lidokainę można stosować u dzieci i niemowląt?

Na rynku dostępne są preparaty z lidokainą dedykowane dla niemowląt w okresie ząbkowania (np. Dentinox N, Bobodent). Substancja może być również stosowana u dzieci i niemowląt w innych wskazaniach, jednakże przed podaniem leku należy zawsze zapoznać się z zaleceniami producenta zamieszczonymi w ulotce dołączonej do opakowania.

Należy pamiętać, że lidokaina łatwo i szybko wchłania się z błon śluzowych, dlatego w  przypadku stosowania u dzieci wskazane jest wyliczenie dawki w zależności od masy ciała. Nie należy przekraczać dawki 3 mg/kg masy ciała.

Źródła:

• „Kompendium Farmakologii” pod redakcją naukową Waldemara Jańca

• Charakterystyka Produktu Leczniczego Lignocainum Jelfa

• https://go.drugbank.com/drugs/DB00281