Rak piersi

Spis treści

Czym jest nowotwór piersi?

Jak ocenić stopień zaawansowania raka piersi?

Jakie są objawy raka piersi?

U kogo i jak często występuje rak piersi?

Na jakiej podstawie lekarz rozpoznaje raka piersi?

Na czym polega leczenie raka piersi?

Czy raka piersi można wyleczyć?

Jakie są przyczyny raka piersi?

Czy można zapobiegać rakowi piersi?

Czym jest nowotwór piersi?

Rak piersi to guzowata zmiana utworzona z nieprawidłowo namnożonych komórek. Zwykle powstaje w przewodach wyprowadzających mleko na powierzchnię brodawki lub w gruczołach je produkujących (zrazikach).

Jak ocenić stopień zaawansowania raka piersi?

Stopień zaawansowania nowotworu piersi określa się sekwencją liter i liczb od 0 do IV z uwzględnieniem oceny zwanej systemem TNM (T - tumor size, czyli rozmiar guza, N - lymph node involvement, czyli obecność przerzutów w węzłach chłonnych i M - metastasis, czyli występowanie odległych przerzutów). Przykładowo oznaczenie "T2N1M0", oznacza, że guz ma wielkość pomiędzy 2 a 5 centymetrów, występują przerzuty do węzłów chłonnych, ale nie ma przerzutów odległych. Taka ocena kwalifikuje nowotwór jako stopień IIIA.

Najwcześniejsze stadium to nowotwór przedinwazyjny (stopień 0-IIA), który zwany bywa także rakiem "in situ" (czyli "w miejscu"). Jego cechą jest to, że nie zajmuje on zdrowych tkanek.

Natomiast naciekający rak piersi rozprzestrzenia się do prawidłowych tkanek piersi lub do pobliskich węzłów chłonnych (rak piersi miejscowo zaawansowany: stopień IIB-III), ale także do innych, nawet odległych narządów (kości, płuca, wątroba - wówczas mowa o przerzutowym raku piersi: stopień IV). 

Jakie są objawy raka piersi?

Najbardziej charakterystyczną zmianą jest guzek. Objawem raka może być jednak także zmiana w rozmiarze lub kształcie piersi. Zaniepokoić powinny również zmiany na skórze - zagłębienia, zgrubienia, obrzęk czy zaczerwienienie. Uwagę należy zwrócić także na zmiany w obrębie brodawki sutkowej, takie jak wyciek płynu, wysypka czy "wciągnięcie" brodawki do środka. Pacjentki czasami zastanawiają się, czy rak piersi boli. Nieustępujący ból lub dyskomfort w piersi może - chociaż nie musi - występować w przebiegu nowotworu piersi.

U kogo i jak często występuje rak piersi?

Rak piersi dotyka głównie kobiety po 50. roku życia. Może jednak wystąpić także u młodszych pacjentek. U mężczyzn jest on rzadkością i stanowi zaledwie 1% rozpoznawanych przypadków. Jest to niezwykle powszechny nowotwór. Uważa się, że w krajach rozwiniętych jedna na osiem kobiet zachoruje na raka piersi. Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe piersi wynosiła w 2010 roku prawie 16000.

Na jakiej podstawie lekarz rozpoznaje raka piersi?

Pierwszym krokiem jest zbadanie piersi przez lekarza palpacyjnie (za pomocą dłoni). W przypadku podejrzenia guza otrzymasz skierowanie na badania obrazowe takie jak mammografia czy USG piersi. Niekiedy wskazane będzie wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) piersi. Jeśli te badania potwierdzą obecność guza, to w kolejnym kroku zostanie wykonana biopsja (pobranie wycinka tkanki za pomocą igły), aby ocenić, jakie są właściwości zmiany.

Warto zwrócić uwagę na bardzo ważną rolę samobadania piersi, które można wykonać samodzielnie bez wychodzenia z domu, a które pozwala bardzo szybko zauważyć nawet niewielkie zmiany w wyglądzie czy strukturze piersi.

Na czym polega leczenie raka piersi?

Sposób leczenia raka piersi zależy od tego, jakie cechy wykazuje i jak bardzo jest zaawansowany według opisanej powyżej klasyfikacji.

Ocenia się także obecność tak zwanych biomarkerów pozwalających stwierdzić, czy komórki guza posiadają receptory dla hormonów i jak silnie wyrażona jest na ich powierzchni obecność receptora HER2 (jest to receptor ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2). Pomaga to zaproponować najlepszą możliwą terapię lub skojarzenie różnych metod leczenia.

Leczenie operacyjne raka piersi

Jeśli rak jest w stopniu "zero" to zazwyczaj wystarczające jest usunięcie wyłącznie guza z marginesem, czyli zapasem zdrowej tkanki - taka operacja określana jest jako "oszczędzająca". Lekarz może jednak zdecydować, że właściwsze będzie odjęcie całej piersi, czyli mastektomia zwana także amputacją piersi. Chociaż brzmi to poważnie, to pamiętaj, że poza pewnymi wyjątkami pacjentka może w tym samym lub późniejszym czasie przejść rekonstrukcję piersi.

Rak, który nacieka zdrowe tkanki i przedostał się do węzłów chłonnych jest usuwany wraz z nimi. Jeśli guz jest duży, to zastosowane może być leczenie przedoperacyjne (zwane też neoadjuwantowym), które polega na podawaniu leków mających na celu zmniejszenie wielkości zmiany. Pozwala to na uzyskanie lepszego efektu podczas samego zabiegu. Jeśli rak jest bardzo zaawansowany (w stopniu IV), to na ogół nie podejmuje się próby leczenia operacyjnego. 

Radioterapia raka piersi

Radioterapia to leczenie wykorzystujące promieniowanie jonizujące, które uszkadza DNA komórek raka, co skutkuje ich śmiercią. Metodę tę stosuje się głównie po zabiegu oszczędzającym, ponieważ zmniejsza ryzyko nawrotu.

Chemioterapia raka piersi

Chemioterapia polega na podawaniu głównie we wlewach ("kroplówkach"), rzadziej doustnie leków niszczących komórki rakowe. W przebiegu chemioterapii podaje się głównie antracykliny do których zaliczamy doksorubicynę (np. Adriblastin PFS, Myocet, Doxorubicin-Ebewe, Doxorubicinum Accord, Caelyx) i epirubicynę (np. Epirubicin-Ebewe, Epirubicin Accord) oraz taksany, których przedstawicielem jest paklitaksel (np. Paclitaxel Kabi, Paclitaxel-Ebewe, Paclitaxelum Accord) i docetaksel (np. Docetaxel-Ebewe, Docetaxel Accord). 

Hormonoterapia raka piersi

Wzrastanie niektórych typów nowotworu piersi jest pobudzane przez hormony płciowe takie jak estrogeny (E). Jeśli rak jest wrażliwy na hormony (czyli został oznaczony jako ER-dodatni), to można próbować zatrzymać chorobę blokując działanie hormonów na guz.

W tym celu podaje się leki, takie jak tamoksyfen (np. Tamoxifen-EGIS), który blokuje receptory estrogenowe na powierzchni komórek raka piersi czy fulwestrant (np. Fulvestrant Teva, Fulvestrant Pharmascience), który działa podobnie, ale również zmniejsza liczbę samych receptorów dla estrogenów. Inną metodą jest blokowanie czynności jajników, aby nie uwalniały one estrogenów lub hamowanie produkcji estrogenów w tkankach poprzez podawania leków hamujących odpowiedni enzym zwany aromatazą, takich jak anastrozol (np. Arimidex, Egistrozol, Atrozol), letrozol (np. Lametta, Etruzil, Aromek) czy eksemestan (np. Symex, Glandex).

Dobór leków zależy w dużej mierze od tego, czy pacjentka jest przed czy po menopauzie.

Terapia anty-HER2 raka piersi

U niektórych pacjentek (ok. 20% chorych) wzrost i rozprzestrzenianie się guza związane są z obecnością na powierzchni jego komórek nadmiernej liczby cząsteczek receptora HER2. Takie nowotwory będą podatne na leczenie blokujące ten receptor. Terapie anty-HER2 obejmują podawanie leków, takich jak trastuzumab (np. Herzuma, Herceptin, Kanjinti, Ogivri, Trazimera, Zercepac) i pertuzumab (np. Perjeta). Nowym lekiem stosowanym w terapii nowotworów HER2-dodatnich jest neratynib (np. Nerlynx).  

Kolejne linie leczenia zakładają zastosowanie trastuzumabu emtanzyny (T-DM1, Kadcyla), także w skojarzeniu z innymi lekami.

Terapie celowane raka piersi

Terapie celowane polegają na podaniu leków, które blokują ścieżki dla sygnałów pobudzających wzrost guza. W przypadku raka piersi w ten sposób działają:

• inhibitory kinaz zależnych od cyklin 4/6 (CDK4/6), hamujące rozmnażanie się komórek raka: palbocyklib (np. Ibrance), rybocyklib (np. Kisqali) i abemacyklib (np. Verzenios),

• inhibitory mechanistycznego celu dla rapamycyny (mTOR), zmniejszające wzrost i namnażanie się komórek: ewerolimus (np. Certican)

• inhibitory polimerazy poli-ADP-rybozy (PARP) utrudniające komórkom nowotworowym naprawianie uszkodzonego DNA: olaparib (np. Lynparza), talazoparib (np. Tylzenna)

• inhibitory czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF), hamujące rozwój naczyń krwionośnych w obrębie guza: bewacizumab (np. Alymsys, Oyavas, Zirabev, Abevmy).

Czy raka piersi można wyleczyć?

Dla osoby chorej na raka piersi istotna jest wiedza o rokowaniach, czyli o szansach na wyzdrowienie. Przeżycia 5-letnie wśród pacjentek z nowotworami piersi - według danych z Krajowego Rejestru Nowotworów - wynoszą 77,2%.

Pamiętaj, że to dane statystyczne, a każdy przypadek jest inny i zależny od wielu czynników. Nowotwór we wcześniejszych stadiach można z powodzeniem wyleczyć. Rak piersi w stadium IV, kiedy wystąpiły już przerzuty jest nieuleczalny, nadal jednak można stosować terapię pozwalającą przez pewien czas kontrolować chorobę, poprawić długość życia i jego jakość.

Jakie są przyczyny raka piersi?

Nie wiadomo dokładnie, co powoduje raka piersi, ale znanych jest kilka czynników ryzyka. Szczególną rolę odgrywa płeć żeńska, rosnący wiek i czynniki genetyczne, o których świadczą zachorowania w najbliższej rodzinie (na przykład u rodzica czy rodzeństwa).

Za rozwój raka piersi (w około 5% przypadków) odpowiadają mutacje w obrębie genów nazywanych BRCA1 i BRCA2. Można wykonać test laboratoryjny na ich obecność. Dodatni wynik jest wskazaniem do konsultacji genetycznej. Jednym ze sposobów zmniejszania ryzyka u nosicielek wspomnianych mutacji jest profilaktyczna obustronna mastektomia. Znaną osobą, która zdecydowała się na taki zabieg jest Angelina Jolie. Matka tej znanej aktorki zmarła na raka piersi w wieku 56 lat, co było bezpośrednią przyczyną wykonania testów genetycznych i decyzji o usunięciu piersi. Kobiety, które nie zdecydują się na operację powinny być poddawane bardzo częstym badaniom profilaktycznym.

Czy można zapobiegać rakowi piersi?

Możliwości zapobiegania rakowi piersi są ograniczone. Można jednak poczynić zmiany w stylu życia, które będą przyczyniać się do profilaktyki prozdrowotnej. Są to unikanie nadwagi i otyłości, aktywność fizyczna, ograniczanie spożycia alkoholu i palenia tytoniu oraz ograniczanie stosowania hormonalnej terapii zastępczej.