Witaminy i minerały dla diabetyków - leki i suplementy dla cukrzyków

Diabetycy (cukrzycy, osoby chorujące na cukrzycę) w związku z przyjmowanymi lekami oraz ryzykiem rozwoju powikłań, mogą potrzebować określonej suplementacji. Bardzo często osobom z cukrzycą typu 2 towarzyszy otyłość, która może wiązać się z występowaniem niedożywienia pod względem jakościowym (mimo nadwyżki kalorycznej, pojawiają się niedobory witamin).

Spis treści

Czy każdy cukrzyk potrzebuje suplementacji?

Witaminy i minerały dla diabetyków bez recepty

Witaminy dla diabetyków w preparatach na receptę

Co warto suplementować według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2021)?

Czy każdy cukrzyk potrzebuje suplementacji?

Sama cukrzyca nie sprawia, że konieczne jest wdrożenie specjalnej, skierowanej dla diabetyków suplementacji. Natomiast wielu pacjentów z cukrzycą może potrzebować uzupełnienia witamin i minerałów ze względu na współwystępowanie innych zaburzeń. Osoby starsze, wegetarianie, osoby odchudzające się, otyłe, mogą potrzebować dodatkowej suplementacji.

Witaminy i minerały dla diabetyków bez recepty

Witamina B12 dla diabetyków

Witamina B12 bierze udział w powstawaniu czerwonych krwinek oraz pomaga w prawidłowym działaniu układu nerwowego i pokarmowego. Na niedobór witaminy B12 narażone są szczególnie osoby stosujące metforminę czy inhibitory pompy protonowej (IPP), osoby w podeszłym wieku, cierpiące na choroby układu pokarmowego czy stosujące dietę wegańską lub wegetariańską. W takich sytuacjach warto zbadać stężenie witaminy B12. Badanie wykonuje się z krwi żylnej, najlepiej zgłosić się na czczo. Aby prawidłowo ocenić niedobór tej witaminy, może być potrzebne wykonanie kilku dodatkowych oznaczeń - zapytajcie o nie w punkcie pobrań lub u dietetyka.

Kwas foliowy (witamina B9) dla diabetyków

Kwas foliowy bierze udział w prawidłowym działaniu układu krwiotwórczego i nerwowego. Na niedobór narażone są osoby starsze, osoby nadużywające alkoholu, kobiety w wieku rozrodczym, osoby stosujące leki zmniejszające pH soku żołądkowego (np. wspomniane już IPP), czy stosujące antykoncepcję hormonalną. O odpowiedniej suplementacji powinny szczególnie pamiętać kobiety:

• chorujące na cukrzycę typu 1 lub typu 2 przed ciążą,

• stosujące m.in. metforminę przed zajściem w ciążę

• mające BMI powyżej 30

• po chirurgicznym leczeniu otyłości.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników takie kobiety znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka niedoboru folianów. Warto w takim przypadku zasięgnąć porady u specjalisty, który pomoże dobrać odpowiednią suplementację kwasu foliowego przed zajściem w ciążę, w jej trakcie i w okresie karmienia.

Witamina E dla diabetyków

Witamina E ma właściwości przeciwutleniające, czyli antyoksydacyjne. Wspomaga prawidłowe działanie mięśni, układu nerwowego i wzroku. Niedobory witaminy E mogą negatywnie wpływać na metabolizm kwasów tłuszczowych, jednak zdarzają się stosunkowo rzadko. W związku z tym, że jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, łatwiej ją przedawkować, ponieważ nadmiar nie zostanie wydalony z moczem. Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem.

Niedobór witaminy E może pojawić się u osób z zakłóceniami przemiany materii i długotrwałym nieprawidłowym odżywianiem, co dotyczy wielu diabetyków. Może być stosowana wspomagająco, np. w schorzeniach okulistycznych, czy chorobach układu sercowo-naczyniowego - czyli dolegliwościach, które często idą w parze z cukrzycą typu 2. Dobór odpowiedniej dawki należy dostosować indywidualnie. Witaminę E możemy znaleźć w dawkach 100 mg - 400 mg w wielu preparatach witaminowych (jako jeden ze składników mieszanki oraz pojedynczo) lub w preparatach lekowych bez recepty oraz na receptę. Dostępna jest w postaci kapsułek lub kropli.

Chrom na poziom cukru?

Chrom jest składnikiem, który znajduje się w suplementach diety dla diabetyków, ponieważ może korzystnie wpływać na metabolizm składników odżywczych, oraz pomagać w utrzymaniu odpowiedniego poziomu glukozy. Za maksymalną bezpieczną dawkę chromu uznaje się 250 μg/dzień.

Kwas gamma-linolenowy (GLA) dla cukrzyka

GLA jest zaliczany do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6. Ten kwas możemy znaleźć również w dobrej jakości oleju z wiesiołka. U osób z cukrzycą suplementacja kwasu gamma-linolenowego może wspomagać leczenie m.in. zmian neuropatycznych, a stosowany miejscowo może pomóc w utrzymaniu dobrej kondycji skóry. Dodatkowo kwas gamma-linolenowy suplementowany w postaci oleju (dodawanego np. do sałatek) obniży indeks glikemiczny spożywanych przez Was posiłków i będzie źródłem dobrego tłuszczu.

Kwas alfa-liponowy (ALA) dla diabetyków

ALA może wspomagać utrzymanie odpowiednich poziomów glukozy we krwi oraz pozytywnie wpływać na gospodarkę cholesterolową. Preparaty zawierające kwas alfa-liponowy mogą wspomagać również łagodzenie objawów uszkodzenia nerwów (polineuropatii cukrzycowej), które są jednym z powikłań cukrzycy.

Bardzo często w preparatach witaminowych znajdują się również inne witaminy z grupy B, cynk, selen, magnez lub dodatki surowców ziołowych.

Witaminy dla diabetyków w preparatach na receptę

Diabetycy mogą również spotkać się z preparatami witaminowymi, które są zarejestrowane jako leki dostępne na receptę. Najczęściej potrzeba stosowania tego typu leków pojawia się w kontekście terapii powikłań związanych z układem nerwowym.

Kwas alfa-liponowy (ALA) na neuropatię cukrzycową

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, preparaty z kwasem alfa-liponowym mogą poprawiać funkcjonowanie układu nerwowego i wspomagać odpowiednie przekaźnictwo nerwowe oraz pomagać w zmniejszeniu bólu neuropatycznego. W aptece dostępne są zarówno suplementy diety, jak i leki zawierające tą substancję.

Preparaty lecznicze zawierają ten kwas w dawce 600 mg i są dostępne w postaci tabletek lub roztworów przeznaczonych do podania w postaci iniekcji. Warto mieć na uwadze to, że ALA może nasilać działanie leków obniżających poziom cukru we krwi, dlatego konieczne może być częstsze, dokładniejsze monitorowanie glikemii oraz prowadzenie takiej terapii pod kontrolą specjalisty.

Witamina B dla diabetyka

• benfotiamina lub chlorowodorek tiaminy (witamina B1) - wpływa na czynność neuronów poprzez biosyntezę neuroprzekaźników

• chlorowodorek pirydoksyny (witamina B6) - wspomaga działanie enzymów ważnych dla pracy układu nerwowego oraz wpływa na syntezę neuroprzekaźników, takich jak dopamina, noradrenalina, czy adrenalina

• cyjanokobalaminę (witamina B12) - wpływa na składniki komórek układu nerwowego.

Leki dostępne są w postaci tabletek doustnych lub ampułek z roztworem do wstrzykiwań (i.v. lub i.m.).

Warto pamiętać, że poza stosowaniem preparatów witaminowych, profilaktyką i podstawą leczenia neuropatii cukrzycowej jest przede wszystkim utrzymywanie prawidłowej glikemii oraz unikanie dużych dobowych wahań poziomu cukru, które można uzyskać stosując odpowiednio zbilansowaną dietę lub zażywając leki według zaleceń lekarza.

Co warto suplementować według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2021)?

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego diabetycy powinni suplementować witaminę D zgodnie z dawkowaniem dla populacji ogólnej. Kobiety ciężarne i karmiące (chorujące na cukrzycę) powinny suplementować kwas foliowy w dawce 400 mikrogramów. Natomiast osoby stosujące metforminę, u których potwierdzono niedobór, powinny uzupełniać witaminę B12.

Suplementacja nie może jednak zastąpić stosowania leków przeciwcukrzycowych, czy zdrowej, zbilansowanej diety. W cukrzycy niestety nie ma dróg na skróty i w każdym rodzaju terapii na pierwszym miejscu znajduje się różnorodna, zbilansowana dieta o odpowiedniej kaloryczności oraz aktywność fizyczna. Nie zapominajmy również o monitorowaniu swoich cukrów i nauki wyciągania wniosków z poszczególnych wyników, ponieważ cytując diabetologa Elliott’a Joslin’a “chorzy na cukrzycę wiedzący najwięcej, żyją najdłużej”.