Czerwiec, oprócz rekordowych upałów, przyniósł też kolejny rekord inflacji. Według GUS wyniosła ona w poprzednim miesiącu 15,5 proc., jednak wyroby farmaceutyczne podrożały jedynie o 3,7 proc. Czy faktycznie wzrost cen leków jest dużo niższy od ogólnego wskaźnika? Postanowiliśmy to sprawdzić na danych pochodzących z aptek.
Wzrost cen, którego obecnie doświadczamy wskutek zbiegu wielu niekorzystnych ekonomicznie okoliczności, obejmuje niemal wszystkie obszary gospodarki. Opublikowany przez GUS odczyt inflacji za czerwiec to 15,5 proc., co stanowi najwyższą wartość tego wskaźnika od 1997 roku.
Szczegółowe dane dotyczące źródeł wzrostu cen wskazują natomiast, że wyroby farmaceutyczne podrożały jedynie o 3,7 proc., co porównując do ogólnego wskaźnika i innych kategorii produktów i usług (np. transport czy energia), jest dość umiarkowaną zmianą.
Czy to oznacza, że ceny w aptekach opierają się inflacji? Weryfikujemy to na podstawie cen oferowanych we współpracujących z nami aptekach, a więc nie z perspektywy wydatków "przeciętnego gospodarstwa domowego", lecz od strony zmieniającej się oferty aptek.
Sprawdziliśmy, jak wzrosły ceny 100 najbardziej popularnych produktów w aptekach współpracujących z GdziePoLek i według naszych danych średni wzrost oferowanej ceny to 7,8 proc. (8,54 dla OTC i 6,55 proc. dla leków na receptę), a zatem jest około dwukrotnie wyższy, niż wskazują na to dane GUS.
Spośród analizowanych produktów we wszystkich odnotowaliśmy wzrost ceny - od 1,26 proc. do ponad 20 proc. r/r, a dla niemal 1/3 produktów cena wzrosła powyżej 10 proc.
Spis treści
Jakie leki podrożały najbardziej?
Jakie leki podrożały najmniej?
Jak zmiany cen leków może odczuwać przeciętny pacjent?
Co zrobić, aby ograniczyć koszty w aptece?
Jakie produkty wybraliśmy do analizy?
Jakich produktów nie bierzemy pod uwagę?
Czy wzrosną też ceny leków refundowanych?
Jakie leki podrożały najbardziej?
W poniższej tabeli znajduje się zestawienie 10 spośród 100 najbardziej rotujących leków, które zanotowały największy wzrost cen.
Jedynym preparatem, który zanotował ponad 20-proc. wzrost ceny w porównaniu z ubiegłym rokiem, jest wydawany wyłącznie z przepisu lekarza lek Sorbifer Durules, stosowany m.in. w niedokrwistości z niedoboru żelaza. Preparat ten nie ma bezpośredniego zamiennika, jego cena waha się od niecałych 30 do nawet ponad 65 zł za opakowanie, a maksymalny wskazywany w ulotce czas przyjmowania leku wynosi kilka miesięcy, więc - o ile lekarz nie zaleci inaczej - nie jest to lek stosowany przewlekle.
Zamiennika nie ma też inny preparat z powyższej listy - dostępne na receptę i stosowane w chorobach oczu i uszu krople Dicortineff. Cena tego leku wynosi od ok. 10 do nawet 40 zł za opakowanie, ale terapia powinna być zgodnie z ulotką krótkotrwała - ograniczona do jednego opakowania leku.
Pozostałe preparaty z top 10 to produkty dostępne bez recepty, a aż 4 z nich (Aviomarin, Sylimarol, No-Spa) należą do najszerzej reprezentowanej w zestawieniu kategorii "Przewód pokarmowy i metabolizm", z której pochodzi 29 spośród 100 najbardziej rotujących produktów i która zanotowała najwyższy średni wzrost cen w zestawieniu - 9,21 proc.
Pozostałe kategorie produktów i ich wzrost cen znajdują się poniżej:
układ oddechowy - 19 pozycji, średni wzrost cen o 8,10 proc.
układ sercowo-naczyniowy - 17 pozycji, średni wzrost cen 5,83 proc.
układ mięśniowo-szkieletowy - 9 pozycji, średni wzrost cen 6,27 proc.
ośrodkowy układ nerwowy - 9 pozycji, średni wzrost cen 8,48 proc.
krew i układ krwiotwórczy - 8 pozycji, średni wzrost cen 7,96 proc.
Jakie leki podrożały najmniej?
Z drugiej strony, prezentujemy 10 preparatów, dla których cena rok do roku uległa najmniejszym wzrostom.
Dobra informacja jest taka, że wśród nich znajdują się stosowane przewlekle, wydawane wyłącznie z przepisu lekarza preparaty nasercowe (Lokren i Beto 25 ZK) oraz przeciwkrzepliwe (Vessel Due F i Xarelto). Szczególnie w przypadku tej drugiej kategorii produktów niewielki procentowy wzrost cen musi cieszyć pacjentów, gdyż ich średnia cena jest względnie wysoka - ok. 80 zł dla Vessel Due F i ok. 160 zł dla obu dawek Xarelto.
Jak zmiany cen leków może odczuwać przeciętny pacjent?
Struktura wydatków jest inna dla każdego gospodarstwa domowego. Niektórzy więcej przeznaczą na rekreację i kulturę, inni z kolei mogą wydać na ten cel bardzo mało, a ich największy wydatek mogą stanowić np. leki. Można zatem dojść do wniosku, że każde gospodarstwo domowe ma swoją własną "inflację".
Podobnie każdy pacjent po zakupach w aptece może mieć inne odczucia na temat tego, jak wzrosły ceny stosowanych przez niego preparatów. Przyjrzyjmy się, jak zmieniły się koszty nierefundowanych terapii dla seniora, który ma często spotykane u starszych osób schorzenia - chorobę wieńcową, nadciśnienie, problemy z trawieniem, różnego rodzaju dolegliwości bólowe oraz suplementuje potas i magnez.
nazwa leku |
cena 2021 |
cena 2022 |
zmiana r/r |
|---|---|---|---|
Acard 75 mg |
5,05 zł* |
5,66 zł* |
11,97% |
Bisocard 5 mg |
15,57 zł |
17,29 zł |
11,05% |
Raphacholin C |
14,38 zł |
16,03 zł |
11,47% |
Ketonal active |
20,13 zł |
21,96 zł |
9,09% |
Aspargin |
12,11 zł |
13,14 zł |
8,51% |
SUMA |
67,24 zł |
74,08 zł |
10,17% |
Źródło: dane GdziePoLek, dot. 100 najbardziej rotujących spośród nierefundowanych produktów
*Produkt sprzedawany w op. 60 tabletek, które odpowiadają 2 miesiącom terapii, stąd w powyższym zestawieniu znajduje się połowa ceny za całe opakowanie.
Pokazane w tym zestawieniu leki to najlepiej rotujące (o największej liczbie sprzedanych opakowań) preparaty z wybranych do zobrazowania przykładowego "aptecznego paragonu" kategorii, jednak z pewnością u wielu pacjentów dochodzą do tego inne, często droższe preparaty, np. na cukrzycę.
Wzrost na poziomie 10 proc. to mniej niż ogólny wskaźnik inflacji zawyżany przez inne grupy towarów i usług, jednak dla ekonomicznie wrażliwych grup społecznych (seniorzy, osoby przewlekle chore) to z pewnością problem. Istnieje też obawa, że to nie koniec podwyżek w aptekach.
Co zrobić, aby ograniczyć koszty w aptece?
Jeśli wskutek rosnących cen będziemy zmuszeni zmniejszyć również wydatki ponoszone w aptece, na pewno nie wolno robić tego na własną rękę, np. poprzez rzadsze stosowanie leków, niezgodnie z zaleceniami lekarza.
Po pierwsze, wiele produktów z aptecznego asortymentu posiada swoje tańsze odpowiedniki i farmaceuci w aptece mogą doradzić nam w ich wyborze. Wstępne rozeznanie w dostępnych odpowiednikach możemy też zrobić na własną rękę, korzystając z nowej funkcji na GdziePoLek, widocznej po wyszukaniu interesującego nas produktu.
Nowa opcja na GdziePoLek.pl pozwala wyświetlić zamienniki poszukiwanego przez nas leku, wraz z informacją o ich dostępności w aptekach i cenie.
Po drugie, warto porozmawiać z farmaceutą o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie gdy leczymy się u kilku specjalistów na raz - być może część stosowanych przez nas preparatów pod inną nazwą handlową ma takie samo działanie terapeutyczne i będzie można ograniczyć liczbę zażywanych leków.
W wielu krajach taka usługa - nazywana przeglądem lekowym - jest standardowo świadczona pacjentom w aptekach, a farmaceuci są za nią wynagradzani. Niestety w Polsce do tej pory NFZ nie finansuje takiego świadczenia. Niedawno rozpoczął się jednak w kilkudziesięciu aptekach w kraju pilotaż programu przeglądów lekowych - być może wkrótce sytuacja ulegnie więc zmianie, o co od dawna zabiegają farmaceuci.
Lista placówek zgłoszonych do pilotażu przeglądów lekowych dostępna jest na stronie:
https://www.gdziepolek.pl/apteki/wykonujace-przeglady-lekowe
Po trzecie, możemy upewnić się, czy na stosowane przez nas leki nie przysługuje nam zniżka, w związku z prawem do refundacji. Aktualne wykazy leków refundowanych wraz z informacją o wskazaniach do refundacji znajdują się na stronach:
https://www.gdziepolek.pl/lista-lekow-refundowanych
Należy pamiętać, że receptę na bezpłatne leki dla kobiet w ciąży można otrzymać jedynie po uzyskaniu zaświadczenia stwierdzającego ciążę. Mając takie zaświadczenie, receptę na darmowy lek może wystawić każdy specjalista posiadający umowę z NFZ. W przypadku seniorów - receptę na lek refundowany w ramach programu 75+ wystawić może tylko lekarz rodzinny.
W ostateczności, warto uczciwie porozmawiać z lekarzem o swojej sytuacji finansowej, aby wspólnie z nim wybrać być może mniej komfortową, ale tańszą terapię (np. stosowane codziennie tabletki zamiast przyklejanego raz w tygodniu plastra).
Jakie produkty wybraliśmy do analizy?
Do naszej analizy wzrostu cen leków wybraliśmy 100 najbardziej rotujących obecnie preparatów z aptecznego asortymentu, czyli leki i inne produkty najczęściej kupowane przez pacjentów.
Dodatkowo, analizowane produkty musiały spełniać następujące kryteria:
aktualna oraz ubiegłoroczna dostępność w aptekach powyżej 50% (dzięki temu informacje o cenie są bardziej reprezentatywne, ponieważ pochodzą z szerokiego panelu aptek),
aktualna oraz ubiegłoroczna średnia cena powyżej 10 zł.
Ostateczna lista składała się z 68 leków OTC (dostępnych bez recepty), 28 leków na receptę, 3 suplementów diety i jednego wyrobu medycznego.
Wśród analizowanych preparatów znajdują się m.in. stosowane u wielu pacjentów przewlekle leki przeciwpłytkowe (Acard, Polocard), inne leki nasercowe (Bisocard, Beto 50 ZK), leki przeciwbólowe i rozkurczowe (Ketonal active, No-Spa Max), leki na układ trawienny (Raphacholin C, Essentiale Forte) oraz produkty sezonowe, np. na alergię (Allegra, Clatra 20 mg).
Jakich produktów nie bierzemy pod uwagę?
Na liście nie uwzględniliśmy produktów refundowanych, tj. o urzędowo regulowanej cenie dla pacjenta, ustalanej w drodze negocjacji Ministerstwa Zdrowia z podmiotami odpowiedzialnymi. Ceny tych produktów nie są kształtowane wskutek typowych mechanizmów rynkowych i nierzadko nie zmieniają się przez wiele lat, a z drugiej strony wydatki pacjentów na terapię mogą w ciągu 2 miesięcy wzrosnąć kilkukrotnie, np. gdy na listę refundacyjną trafi znacznie tańszy odpowiednik terapeutyczny, który obniży tzw. limit finansowania, lub wręcz przeciwnie - wielokrotnie zmaleć.
Poniżej przedstawiamy przykład zmian ceny jednego z refundowanych leków.
Wykres zmian cen jednego z leków objętych refundacją. Dopłata pacjenta spełniającego kryteria do refundacji od kilkunastu miesięcy ulega co 2 miesiące skokowej zmianie z każdą publikacją nowego obwieszczenia refundacyjnego, źródło: https://www.gdziepolek.pl/produkty/54727/novo-helisen-depot-3-wyciagi-alergenowe-roztoczy-kurzu-domowego-iniekcja/refundacja/172757
Czy wzrosną też ceny leków refundowanych?
Obecna rekordowa inflacja ma jednak niewątpliwie negatywny wpływ na finansową opłacalność sprzedaży refundowanych leków w aptekach, o czym alarmuje Naczelna Izba Aptekarska oraz farmaceuci.
źródło: https://twitter.com/NaczelnaA
źródło: https://twitter.com/MarcinWSNWSK
Postulaty farmaceutów dotyczą nie tyle zmian cen leków refundowanych, co zmian marż na tych lekach, które także są regulowane. Ich niski poziom sprawia, że sprzedaż leków refundowanych może być w praktyce jednostkowo nieopłacalna dla apteki. Zwiększenie marży będzie musiało jednak oznaczać albo zwiększenie dopłaty pacjenta, albo refundacji przez NFZ.
Niezależnie więc od tego, czy dyskusja dotycząca leków refundowanych przyniesie wymierny efekt w postaci wyższych marż, czy apteki będą musiały rekompensować niskie marże refundowane wyższymi cenami leków nierefundowanych, trudno spodziewać się, aby w najbliższych miesiącach wzrost cen produktów z aptecznego asortymentu wyhamował.
Załącznik nr 1: Inflacja GUS a ceny leków
Inflacja określa średnie zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe. Do jej wyliczenia potrzebujemy więc danych dotyczących tego, co kupują gospodarstwa domowe oraz ile za to płacą. Informacje te pochodzą z cyklicznego badania budżetów 30 tysięcy gospodarstw domowych wylosowanych w tym celu przez Główny Urząd Statystyczny.
Analizowane wydatki przypisywane są do jednej z 12 kategorii, wchodzących w skład tzw. koszyka inflacyjnego, który określa procentowy udział poszczególnych wydatków konsumpcyjnych w ich ogólnej wartości. Jedną z takich kategorii jest "zdrowie", która w 2022 roku stanowi niecałe 5,69 proc. wartości koszyka inflacyjnego.
Kategoria "zdrowie" w odniesieniu do trzech największych kategorii w koszyku inflacyjnym: żywność i napoje bezalkoholowe, użytkowanie mieszkania i nośniki energii, transport.
Udział wydatków na zdrowie w budżecie przeciętnego gospodarstwa domowego od czterech lat systematycznie wzrasta - od 5,12 proc. w roku 2019. To właśnie w tej kategorii klasyfikowane są również "wyroby farmaceutyczne", czyli m.in. artykuły dostępne w aptekach.
Według szczegółowych danych GUS o inflacji z czerwca, wzrost cen w kategorii "zdrowie" jest niższy od ogólnego wskaźnika inflacji - 7,5 proc. vs 15,5 proc. - a dla podkategorii "wyroby farmaceutyczne" wynosi jedynie 3,7 proc.
Załącznik nr 2: pełne zestawienie analizowanych produktów
https://www.dropbox.com/s/wsypsn2bvlj3ddo/GdziePoLek_ceny_lekow.xlsx
Prawa autorskie
Dozwolone kopiowanie ilustracji autorstwa GdziePoLek na własną stronę, pod warunkiem umieszczenia aktywnego linku do źródła. Kopiowanie całości lub większości tekstu nie jest dozwolone.