Obecnie na świecie obserwujemy znaczący wzrost spożycia leków, zwłaszcza dostępnych bez recepty. Niewykorzystane preparaty oraz ich metabolity trafiają często do ścieków, prowadząc tym samym do zanieczyszczenia środowiska. Które z tych leków stanowią największe zagrożenie dla przyrody? Przeczytaj o ekoklasyfikacji farmaceutyków oraz o tym, jak je prawidłowo utylizować, by miały jak najmniej negatywny wpływ na środowisko.
Spis treści
Czy odpady farmaceutyczne są toksyczne?
Specjalne pojemniki na zużyte i przeterminowane leki
Które leki najbardziej zagrażają środowisku? - ekoklasyfikacja leków
Czym są odpady medyczne?
Zgodnie z Ustawą o odpadach z grudnia 2012 roku odpadem medycznym nazywamy wszystkie odpady, które powstają w związku z udzielaniem różnych świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem medycznych badań i doświadczeń naukowych. Dla uporządkowania, podzielono wszystkie elementy pasujące do tej grupy na odpowiednie kategorie, którym przypisano kod. Wśród nich znajdują się oczywiście wspomniane wcześniej odpady farmaceutyczne, pochodzące od pacjentów, ale również z apteki. Do najważniejszych grup w tym zakresie zaliczamy:
18 01 06 chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające substancje niebezpieczne,
18 01 07 inne chemikalia i odczynniki chemiczne,
18 01 08 leki cytostatyczne i cytotoksyczne,
18 01 09 inne leki.
Czy odpady farmaceutyczne są toksyczne?
Wyodrębnienie całej grupy odpadów niebezpiecznych, a wśród nich odpadów medycznych i farmaceutycznych, ma zagwarantować nam, że będą one traktowane w taki sposób, który zapewni ochronę środowiska naturalnego, ale także naszego zdrowia, a nawet życia. Wiąże się to z faktem, iż większość z tych odpadów jest toksyczna, nie tylko dla przyrody, ale i dla ludzi. Bezpośredni kontakt z nimi może powodować zatrucia, reakcje nadwrażliwości, a nawet procesy mutagenne. Wśród odpadów pochodzących z aptek znajdują się m.in. antybiotyki, które jeśli dostaną się do środowiska, mogą powodować u bakterii wytworzenie się oporności, co skutkuje powstaniem szczepów niereagujących na standardowe leczenie, a tym samym zagrażających zdrowiu naszej populacji. Co więcej, odpady pochodzące ze szpitali, o których tutaj tylko wspominamy, same mogą być zakaźne, a więc mogą być nośnikiem niebezpiecznych chorób.
Specjalne pojemniki na zużyte i przeterminowane leki
Ze względu na szkodliwy charakter wszystkich odpadów medycznych, w tym również odpadów farmaceutycznych, najważniejszym zaleceniem ich dotyczącym jest selektywna zbiórka. Oznacza to, że nie powinny być wyrzucane do odpadów zmieszanych, a do specjalnych pojemników, które znajdują się w części aptek lub należy je przekazywać do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK).
Chcesz wiedzieć, gdzie w Twojej miejscowości są specjalne pojemniki na przeterminowane leki? Sprawdź TUTAJ »
Które leki najbardziej zagrażają środowisku? - ekoklasyfikacja leków
Zanieczyszczenia lekowe wykazują niszczące działanie na glebę i wodę, zatruwając tym samym żyjące w nich rośliny i zwierzęta. Wykryto, że większość doustnych środków antykoncepcyjnych, trafiających do wody, może prowadzić do tego, że w populacji będziemy mieć same żeńskie osobniki. Na liście substancji i zanieczyszczeń, których wprowadzanie do środowiska powinno być redukowane lub zakazane znalazły się, m.in. antybiotyki makrolidowe oraz diklofenak, będący jednym z najbardziej toksycznych niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W starzejącym się społeczeństwie jego zużycie rośnie ze względu na działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne. Największym zagrożeniem dla środowiska są mieszanki kwasu acetylosalicylowego w połączeniu z diklofenakiem, naproksenem, ibuprofenem. Ich kumulacja zaburza rozrodczość wielu organizmów. Pamiętajmy jednak, że nie oznacza to, że pacjenci nie powinni przyjmować tych leków. Kluczem jest tutaj prawidłowa ich utylizacja.
Organizacje proekologiczne, a szczególnie te odpowiedzialne za ochronę wód, w których to najcześciej znajdujemy zanieczyszczenia lekami, postulują utworzenie tak zwanej ekoklasyfikacji leków. Pozwalałaby ona ustalić wpływ danego produktu na środowisko i w związku z tym określić również jego dalsze potraktowanie. Mogłaby być również przyczyną do promowania tak zwanej zielonej farmacji, czyli procesu produkcji jak najmniej obciążającego środowisko końcowym produktem, który będzie neutralny dla środowiska.
Na chwilę obecną wszystkie niezużyte oraz przeterminowane leki należy traktować tak samo - oddawać je do specjalnych pojemników, a następnie spalać w spalarniach śmieci. Prawo daje rozwiązania, by chronić środowisko - czy będą one skuteczne, to zależy od przedsiębiorców, ale również od nas samych i naszego dostosowania się do przepisów.