Osteoporoza jest schorzeniem kości charakteryzująca się zwiększonym ryzykiem złamań w wyniku zmniejszenia ich masy i wytrzymałości mechanicznej. Równowaga naturalnych procesów degradacji i odbudowy tkanki kostnej zostaje zachwiana.
Spis treści
Diagnozowanie i leczenie osteoporozy
Przyczyny osteoporozy
Wyróżniamy podstawowe postaci osteoporozy:
osteoporoza pomenopauzalna, pojawiająca się u kobiet po przekwitaniu, gdy zmniejsza się ochronna rola estrogenu. Kobiety po okresie menopauzy mogą tracić od 1 do 4% masy kostnej rocznie.
osteoporoza starcza, która dotyczy w tym samym stopniu kobiet i mężczyzn po 70. roku życia.
Inne typy osteoporozy znacznie rzadziej spotykane:
osteoporoza polekowa w wyniku długotrwałego (powyżej 3 miesięcy) przyjmowania glikokortykosteroidów, czyli leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chorobie Leśniowskiego-Crohna, czy w stanach po przeszczepie.
osteoporoza będąca wynikiem dłuższego unieruchomienia lub braku wysiłku fizycznego, mogąca dotyczyć osób w każdym wieku. W tej sytuacji brak wystarczającego obciążenia mechanicznego szkieletu prowadzi do zaniku kości. Dlatego też osoby o bardzo niskiej masie ciała (BMI poniżej 20), są w grupie ryzyka zachorowania na osteoporozę. Sport taki jak pływanie nie jest wskazany dla takich osób, gdyż nie odgrywa w nim roli siła ciężkości. Wskazany jest natomiast trening siłowy z użyciem hantli.
Mała masa i obniżona jakość kości, znacznie zwiększa ryzyko złamań. Szacuje się, spośród wszystkich pacjentów przyjętych do szpitala z powodu złamań, 51% przypadków u kobiet i 24% u mężczyzn to złamania osteoporotyczne.
Objawy osteoporozy
Choroba ta przebiega bez żadnych dolegliwości do momentu złamania. Najczęściej złamaniu ulegają trzony kręgów lub szyjka kości udowej. O ile w przypadku drugiej sytuacji przeoczenie takiego złamania jest niemożliwe, tak w przypadku złamania trzonu kręgu, pacjent może być nieświadomy złamania, a pojawiający się ból odbierać i leczyć jak typowy ból kręgosłupa.
Po licznych złamaniach trzonów kręgów następuje deformacja kręgosłupa i zaokrąglenie pleców, tzw. wdowi garb.
Dolegliwości bólowe oraz lęk przed upadkiem i złamaniem, powodują zmniejszenie aktywności fizycznej, co z kolei skutkuje zwiększeniem resorpcji kości, czyli odwapnieniem. Powstaje tak zwane błędne koło.
Profilaktyka osteoporozy
W profilaktyce i leczeniu osteoporozy, kluczową rolę odgrywają ćwiczenia fizyczne, zwiększające siłę mięśni. Równie ważne są ćwiczenia zwiększające koordynację, równowagę i orientację przestrzenną, zmniejszające ryzyko upadku.
Występowanie choroby u innych członków rodziny oraz palenie tytoniu są kolejnymi, oprócz wieku, płci i niskiej masy ciała, czynnikami ryzyka. W takim przypadku szczególnie warto zadbać o dobrą kondycję mięśni i stawów.
Diagnozowanie i leczenie osteoporozy
Podstawowym badaniem pod kątem osteoporozy jest densytometria kości, polegająca na ocenie gęstości mineralnej kości. W badaniu tym promienie rentgenowskie o małej energii zostają przepuszczone przez kości i im bardziej porowata, czyli uszkodzona, jest kość, tym więcej promieniowania przez nią przenika.
Wartość wskaźnika T-score, pozwala ocenić stan kości:
wartość do -1 to wynik dla zdrowej osoby,
wartość od -1 do -2.5 to niska masa kostna,
wartość poniżej -2.5 wskazuje na osteoporozę.
Leczenie oraz profilaktyka osteoporozy obejmuje:
suplementację witaminą D3,
suplementację wapniem.
Witamina D3 w leczeniu osteoporozy
Zalecana dawka dobowa dla witaminy D3 to od 800 do 2000 j.m.
Pokarmy takie jajka, pełne mleko, wątroba mogą być źródłem witaminy D3. Dodatkowo jest ona wytwarzana przez nasz organizm pod wpływem promieniowania UV emitowanego przez słońce. Jednak w wielu przypadkach są to niewystarczające ilości (szczególnie jesienią i zimą lub w przypadku, gdy nawet w słoneczne dni przebywamy większość czasu w zamkniętych pomieszczeniach - biurze, autobusie, samochodzie, czy mieszkaniu) i dodatkowa suplementacja jest wskazana. Więcej informacji na temat tego, czy i kiedy suplementować witaminę D3, dostępnych jest w tym artykule.
W suplementacji witaminy D3 mogą pomóc między innymi:
dostępne bez recepty: leki, np. Vigantolleten 500, Vigantolleten 1000, Vigantol oraz suplementy diety, np. Vitrum D3 1000 j.m. i 2000 j.m.,
leki dostępne na receptę, np. Alfadiol.
Stosowanie zalecanych dawek witaminy D3, jest bardzo istotne, gdyż przedawkowanie jej może prowadzić do hiperwitaminozy i odkładania się wapnia w nerkach i naczyniach krwionośnych powodując ich uszkodzenie.
Wapń w leczeniu osteoporozy
Zalecana dawka dobowa wapnia to ok 1000 mg.
M.in. preparat Calperos, zawiera węglan wapnia, a np. preparaty Vitrum Calcium i Orocal D3, połączenie wapnia i witaminy D3. Wszystkie te produkty dostępne są bez recepty.
Witamina D3 zwiększa przyswajanie wapnia w jelitach i wspomaga mineralizację kości, wpływa również na układ odpornościowy i zmniejsza podatność na infekcje. Preparaty z witaminą D3 i wapniem przyjmowane w trakcie posiłku są lepiej wchłaniane oraz lepiej tolerowane (preparaty wapnia przyjmowane na czczo mogą powodować wzdęcia).
Inne leki stosowane w leczeniu osteoporozy
W leczeniu osteoporozy oprócz suplementacji wapniem i witaminą D3, lekarz przepisuje leki hamujące resorpcję kości oraz wspomagające ich tworzenie.
Są to między innymi:
kwas alendronowy (np. Ostolek, Ostenil, Alendrogen) - stosowany raz na tydzień (70 mg)
oraz kwas ibandronowy (np. Bonviva, Ossica) - stosowany raz na miesiąc.
Preparaty zawierające kwas alendronowy oraz kwas ibandronowy dostępne są tylko z przepisu lekarza.
Leki te należy przyjmować je na czczo, popijając dużą szklanką wody, przynajmniej 30 min przed śniadaniem, a po przyjęciu tabletki należy zachować pozycję pionową, aby uniknąć cofnięcia się tabletki do przełyku i uszkodzenia śluzówki.
Najnowszym lekiem stosowanym w leczeniu osteoporozy jest ludzkie przeciwciało monoklonalne, denozumab (np. Prolia). Lek ten hamuje powstawanie, funkcjonowanie i przeżycie komórek kościogubnych, odpowiedzialnych za degradację tkanki kostnej.
Podsumowując problematykę osteoporozy, należy zaznaczyć wpływ działań profilaktycznych takich jak suplementacja witaminą D3 i wapniem, ruch na świeżym powietrzu, zaprzestanie palenia tytoniu.
W razie jakichkolwiek wątpliwości, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 14.04.2023 13:54:22
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.