Chloroheksydyna (chlorhexidine)

Chlorheksydyna to substancja o silnym działaniu bakteriobójczym, bakteriostatycznym (ograniczającym wzrost bakterii), przeciwgrzybiczym i przeciwwirusowym, stosowana w stanach zapalnych jamy ustnej i infekcjach oraz do odkażania skóry, błon śluzowych, ran i oparzeń.

W aptece znajdziemy chlorheksydynę głównie w postaci tabletek do ssania, sprayów do gardła i płynów do płukania jamy ustnej. Występuje ona również w kremach, żelach i płynach do stosowania na skórę, globulkach dopochwowych oraz pastach/żelach do zębów. Produkty te w większości są dostępne bez recepty. Chlorheksydyna jest także używana jako surowiec do sporządzania leków robionych w aptece np. roztworów, maści i kremów na skórę, roztworów do płukania jamy ustnej, globulek dopochwowych i kropli ocznych.

Spis treści

Jak działa chlorheksydyna i kiedy można ją stosować?

Jak stosuje się preparaty z chloroheksydyną?

Jak łączyć chloroheksydynę z innymi lekami?

Jakie działania niepożądane może wywołać chlorheksydyna?

Czy chlorheksydyna może być stosowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią?

Źródła

Jak działa chlorheksydyna i kiedy można ją stosować?

• Chlorheksydyna działa poprzez uszkadzanie ścian komórkowych bakterii i grzybów oraz otoczek wirusów. Są to struktury chroniące komórki tych patogenów i ich uszkodzenie prowadzi do ich obumierania. Dzięki temu może być stosowana pomocniczo w infekcjach i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych – gardła, krtani, jamy ustnej, w infekcjach skóry, w trądziku oraz w zakażeniach dróg rodnych,

• Substancja ta uszkadza wirusy opryszczki i cytomegalii, powodujące zakażenia skóry oraz wirusy grypy, dzięki czemu może być stosowana w leczeniu infekcji tymi wirusami,

• Chlorheksydyna działa także na grzyby odpowiedzialne za zakażenia skóry i błon śluzowych – drożdże i dermatofity, przez co znajduje zastosowanie w różnego rodzaju grzybicach,

• Dzięki działaniu odkażającemu, chlorheksydyna jest stosowana w płynach i żelach do dezynfekcji oraz w środkach do wyjaławiania sprzętu i narzędzi przed operacjami,

• W stomatologii hamuje również tworzenie się płytki nazębnej i wspomaga gojenie się dziąseł, co wykorzystuje się powszechnie w specjalnych pastach i żelach do zębów.

Jak stosuje się preparaty z chloroheksydyną?

Tabletki do ssania, płyny i spraye do jamy ustnej z chloroheksydyną

W postaci tabletek do ssania i płynów/sprayów do jamy ustnej zwykle stosuje się 20-50 mg chlorheksydyny na dobę u dorosłych i dzieci w wieku od 12 lat. U dzieci w wieku od 6-12 lat zwykle stosuje się dawki o połowę mniejsze – 10-25 mg chlorheksydyny na dobę. Należy jednak zwrócić uwagę na to, czy w ulotce/charakterystyce produktu konkretnego preparatu jest informacja o tym, że można podawać go dzieciom poniżej 12 roku życia. Stosowanie preparatów u dzieci poniżej 6 roku życia jest przeciwskazane. Ostateczne dawkowanie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Roztwory, kremy, maści i żele na skórę z chloroheksydyną

W postaci roztworów, maści i kremów na skórę chlorheksydyna jest stosowana miejscowo w stężeniach 0,2-0,5%. U dzieci stosowanie zalecane jest jedynie po konsultacji z lekarzem.

Globulki dopochwowe i pozostałe postacie leku z chloroheksydyną

Dawkowanie zgodnie z zaleceniami lekarza i ulotką dołączoną do konkretnego preparatu.

Przy dawkowaniu należy mieć przede wszystkim na uwadze skład danego preparatu, gdyż chlorheksydyna często występuje w produktach leczniczych z lekami znieczulającymi lub alkoholem, co może istotnie wpływać na dawkowanie. Informacje te należy konsultować z lekarzem i farmaceutą.

Jak łączyć chloroheksydynę z innymi lekami?

Brak wystarczających badań na temat interakcji chlorheksydyny z lekami. Należy konsultować się z farmaceutą i lekarzem w sprawie obecnie stosowanych leków podczas terapii chlorheksydyną.

Należy zachować półgodzinny odstęp przed i po zażyciu posiłku. Substancja może również wpływać na smak potraw.

Skuteczność chlorheksydyny zostaje obniżona w kontakcie ze składnikami past do zębów pozbawionych chlorheksydyny, dlatego po umyciu zębów należy zachować odstęp 30 min lub dokładnie wypłukać jamę ustną przed zastosowaniem preparatu.

Jakie działania niepożądane może wywołać chlorheksydyna?

Chlorheksydyna może czasem powodować reakcje nadwrażliwości, podrażnienia skóry i błon śluzowych, zaburzenia smaku, ból w miejscu podania i suchość w jamie ustnej. Bardzo rzadko występują również odwracalne przebarwienia zębów i języka, obrzęk błon śluzowych jamy ustnej, obrzęk ślinianek i złuszczanie się skóry lub błon śluzowych.

Warto pamiętać, że działania niepożądane mogą się pojawić, jednak nie pojawiają się u wszystkich pacjentów.

Czy chlorheksydyna może być stosowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią?

Brak wystarczających danych na temat wpływu chlorheksydyny na płód u kobiet w ciąży. Przed zastosowaniem preparatów z chlorheksydyną należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

Brak również wystarczających danych na temat tego, czy chlorheksydyna jest wydzielana z mlekiem u kobiet karmiących piersią. Przed zastosowaniem należy zasięgnąć opinii lekarza.

Źródła

• Kompendium Farmakologii Wydanie V uaktualnione i rozszerzone – W. Janiec, PZWL

• Chlorheksydyna – mechanizm działania i zastosowanie w stomatologii – M. Łukomska-Szymańska, J. Sokołowski, B. Łapińska

• Charakterystyka produktu leczniczego Sebidin.

• Charakterystyka produktu leczniczego Gardimax medica tabletki do ssania.

• Charakterystyka produktu leczniczego Corsodyl płyn do stosowania w jamie ustnej.

• Ulotka produktu Bepanthen Plus krem.