Jak wygląda leczenie marihuaną medyczną?

Ważną kwestią w kontekście leczenia medyczną marihuaną są nadużycia, co do sposobu otrzymywania recept na medyczną marihuanę oraz samych wskazań do rozpoczęcia terapii. Z powodów komercyjnych medyczna marihuana bywa polecana bez ugruntowanych wskazań, a nawet wbrew. Warto pamiętać, iż nie jest to lek I rzutu, a "koło ratunkowe", dla pacjentów, dla których standardowe metody leczenia są niewystarczające. Co więcej, istnieje cały szereg przeciwwskazań do rozpoczęcia terapii. Niewłaściwe włączenie medycznej marihuany do leczenia może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia pacjenta. Na naszym koncie na Twitterze opisywaliśmy przykład dezinformacji w kontekście leczenia medyczną marihuaną - @GdziePoLek.

Spis treści

Kto może stosować medyczną marihuanę?

Jakie są przeciwwskazania do rozpoczęcia terapii marihuaną medyczną?

Jak wygląda początek terapii marihuaną medyczną?

Jak lekarz wybiera odmianę medycznej marihuany dla swojego pacjenta?

Ile kosztuje leczenie medyczną marihuaną?

Jakich akcesoriów potrzebujesz, aby rozpocząć terapię medyczną marihuaną?

Na co zwrócić uwagę na początku leczenia marihuaną medyczną?

Jak uzyskać receptę na kontynuację leczenia marihuaną medyczną?

Czego należy unikać w trakcie terapii medyczną marihuaną?

Jak przechowywać susz i ekstrakt z medycznej marihuany?

Jak dbać o akcesoria do suszu?

Jak długo można stosować medyczną marihuanę?

Czy leczenie z wykorzystaniem medycznej marihuany jest bezpieczne?

Kto może stosować medyczną marihuanę?

Gdy standardowe metody leczenia, takie jak farmakoterapia, chirurgia czy rehabilitacja nie przynoszą już wystarczających rezultatów i pacjent nadal odczuwa silny ból, czy inne utrudniające życie symptomy, lekarz może zdecydować o wdrożeniu terapii medyczną marihuaną. Leki na bazie tego surowca dedykowane są, m.in.

• pacjentom z padaczką lekooporną - zwłaszcza dzieciom, gdzie w znaczącym stopniu zmniejsza liczbę napadów padaczkowych,

• chorym na nowotwory - zmniejsza ból i działa przeciwzapalnie oraz łagodzi skutki uboczne chemioterapii (nudności, wymioty, brak apetytu),

• pacjentom ze stwardnieniem rozsianym (SM) - rozluźnia napięte mięśnie, redukuje ból, łagodzi stan zapalny i ochrania komórki nerwowe,

• pacjentom z przewlekłym bólem np. z fibromialgią, migreną, przetrwałym bólem pourazowym lub pooperacyjnym - uśmierza ból, działa przeciwzapalnie, zmniejsza liczbę nawrotów epizodów bólowych,

• chorym na Parkinsona lub inne choroby neurodegeneracyjne - chroni komórki mózgowe przed działaniem wolnych rodników i spowalnia rozwój choroby, łagodząc drżenie kończyn chroni komórki nerwowe.

Medyczna marihuana znajduje zastosowanie tam, gdzie konwencjonalne metody leczenia są już niewystarczające. Trwają badania nad jej wykorzystaniem w leczeniu innych chorób, takich jak np. AIDS, łuszczyca, RZS, choroba Alzheimera, miażdżyca, zespół jelita drażliwego i niebawem może stać się "kołem ratunkowym" również dla tych grup pacjentów.

Jakie są przeciwwskazania do rozpoczęcia terapii marihuaną medyczną?

Z terapii medyczną marihuaną nie będą mogły skorzystać kobiety w ciąży i karmiące piersią oraz osoby uczulone na konopie. Ponadto jej stosowanie jest przeciwwskazane, m.in. u osób:

• z dziedziczną skłonnością do psychoz (np. ze schizofrenią),

• u których pojawiają się myśli samobójcze,

• z chorobami sercowo-naczyniowymi (np. arytmią, dusznicą bolesną, niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym),

• z chorobami układu oddechowego (w tym również z astmą - istnieje ryzyko reakcji alergicznej),

• uzależnionych od narkotyków, alkoholu czy leków z grupy benzodiazepin oraz innych substancji działających depresyjnie na OUN.

Z terapii medyczną marihuaną muszą zrezygnować aktywni zawodowo kierowcy czy operatorzy maszyn. Nie należy prowadzić pojazdów po zastosowaniu tego surowca.

Jak wygląda początek terapii marihuaną medyczną?

Jeśli zdaniem lekarza występują wskazania do terapii medyczną marihuaną, można udać się do poradni medycyny konopnej (w klinice medycyny konopnej). W klinice (lub przed wizytą w formie on-line) należy wypełnić kwestionariusz kwalifikujący do terapii - odpowiedzieć, m.in. na pytania: Jakie dolegliwości Ci towarzyszą? Od jak dawna się one utrzymują? Jakie terapie stosowałeś do tej pory? Gdzie zlokalizowane są źródła bólu?

Specjalista mający doświadczenie w leczeniu medyczną marihuaną, zwykle lekarz medycyny bólu, neurolog, anestezjolog czy onkolog przeprowadzi wywiad lekarski odnośnie dotychczasowego sposobu leczenia, aktualnych objawów i przeanalizuje wyniki badań np. wyniki z rezonansu magnetycznego, tomografu, USG, przebytych operacji. Jeśli uzna za zasadne, zostaniesz zakwalifikowany do terapii i otrzymasz pierwszą receptę.

Jeśli Twoje schorzenie związane jest z leczeniem bólu, lekarz oceni stopień natężenia bólu wykorzystując "Kartę oceny natężenia bólu" określoną Rozporządzeniem MZ.

Ryc. 1 Fragment "Karty oceny natężenia bólu"

Źródło: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2023 r. w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych.

Jak lekarz wybiera odmianę medycznej marihuany dla swojego pacjenta?

W większości sytuacji najbezpieczniej jest zaczynać terapię od powolnego miareczkowania odmiany hybrydowej o porównywalnej zawartości THC i CBD. Jeśli pacjent będzie dobrze reagował na wprowadzoną odmianę, zarówno w zakresie tolerancji, jak i skutecznej redukcji objawów choroby, lekarz może podjąć decyzję o wprowadzeniu kolejnych odmian na wizycie kontrolnej. Każdy pacjent wymaga indywidualnego planu terapii, można jednak wyróżnić kilka schematów leczenia:

• Utrzymanie odmiany hybrydowej o porównywalnej zawartości THC i CBD (THC:CBD=1) 3-5 razy na dobę.

• Dołączenie do odmiany hybrydowej, o porównywalnej zawartości THC i CBD, drugiej odmiany konopi o wysokiej zawartości THC. Może to być odmiana indica przed snem lub odmiana o bardzo wysokiej zawartości THC w razie nasilenia bólu (np. bóle przebijające w onkologii).

• U pacjentów, którzy bardzo dobrze tolerują konopie medyczne, można zamienić odmianę THC:CBD=1 na odmiany o średniej zawartości THC. Optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie kilku odmian w zależności od pory dnia, np. sativa w ciągu dnia, hybryda po południu, a indica wieczorem. 

• W przypadku chorób autoimmunologicznych, w zaburzeniach psychiatrycznych oraz w padaczce i chorobach neurodegeneracyjnych, preferowane są odmiany konopi o wysokiej zwartości CBD i niskiej THC. Obecnie zarejestrowana jest jedna odmiana farmaceutyczna o takim profilu, niestety nie jest dostępna w sprzedaży.

Wybór odpowiedniej odmiany konopi jest wyzwaniem dla lekarza. Wbrew pozorom największym problemem nie są różnice w działaniu poszczególnych odmian czy indywidualna reakcja pacjenta, tylko problem z dostępnością do marihuany w aptekach.

Ile kosztuje leczenie medyczną marihuaną?

Leczenie medyczną marihuaną nie jest tanie. 1 g suszu kosztuje od ok. 40-50 zł, 1 ml ekstraktu od ok. 50-60 zł. Decydując się na terapię suszem marihuany medycznej należy kupić odpowiednie akcesoria. Jest to co prawda jednorazowy wydatek, ale za komplet akcesoriów trzeba zapłacić średnio ok. 300-2500 zł w zależności od jakości sprzętu i marki.

W zależności od sposobu dawkowania leku z medyczną marihuaną miesięczna kuracja kosztuje od 300 do 2000 zł.

Jakich akcesoriów potrzebujesz, aby rozpocząć terapię medyczną marihuaną?

Waporyzator do medycznej marihuany

Do suszu potrzebny jest odpowiedni, najlepiej certyfikowany waporyzator, który można kupić w aptece (np. Mighty Medic, Fenix mini). Waporyzator to niewielkie, przenośne lub stacjonarne urządzenie z ustnikiem, które podgrzewa susz do odpowiedniej temperatury. Umożliwia wydobycie z surowca cennych substancji aktywnych (m.in. kannabinoidów, terpenów) i pozwala uzyskać pożądany efekt terapii podczas wykonywania wdechów.

Waga do marihuany medycznej

Zanim jednak susz trafi do waporyzatora należy odważyć odpowiednią, zaleconą przez lekarza ilość surowca. Do tego potrzebna jest waga jubilerska umożliwiająca dokonywanie pomiarów z dokładnością do 0,1 g.

Młynek do suszu marihuany medycznej

Zważony susz należy rozdrobnić - w tym celu musimy zakupić młynek (np. Volcano młynek do suszu). Do dyspozycji są młynki ręczne lub droższe - elektryczne. Odpowiednie rozdrobnienie surowca jest istotnym elementem całego procesu, gdyż pozwala wydobyć z niego cenne substancje i poprawia skuteczność terapii.

Kapsułki dozujące do suszu marihuany medycznej

Jeśli nie chcemy odważać suszu przed każdą waporyzacją, można użyć specjalnych kapsułek dozujących do waporyzatora i odważyć kilka porcji na zapas. Kapsułki mają formę malutkich koszyczków z przykrywką, wykonane są z neutralnych materiałów, więc nie wpływają np. na zapach suszu. Takie kapsułki sprawdzą się szczególnie w przypadku osób starszych czy często przebywających poza domem - ktoś z rodziny (jeśli pacjentem jest senior) może przygotować porcje suszu na kilka dni. Ważne, aby przechowywać je w szczelnie zamkniętym opakowaniu, aby surowiec nie tracił właściwości. Warto zwrócić uwagę na to, że dane kapsułki mogą nie być kompatybilne z każdym waporyzatorem.

Saszetka regulująca wilgotność suszu medycznej marihuany

Aby susz zachował swój zapach i smak, stosować można saszetki regulujące wilgotność (np. saszetki Boveda, Integra Boost). Taka saszetka zawiera mieszaninę soli i wodę , dzięki czemu jest neutralna i nie wchodzi w interakcje z susze. Zapewnia stałą wilgotność i zapobiega przesuszaniu surowca.

Więcej informacji znajdziesz tutaj - Akcesoria do medycznej marihuany.

Jeśli lekarz zalecił Ci stosowanie ekstraktu czy czopków na bazie medycznej marihuany niepotrzebne są dodatkowe akcesoria.

Na co zwrócić uwagę na początku leczenia marihuaną medyczną?

Jak w przypadku każdego leku, również w trakcie stosowania medycznej marihuany mogą pojawiać się skutki uboczne. Dlatego warto, aby pierwsze podanie suszu czy olejku odbyło się w towarzystwie bliskiej osoby lub personelu medycznego. Należy notować swoje obserwacje odnośnie efektów leczenia, ilości pobieranych wdechów itd. tak, aby móc przedstawić je lekarzowi na wizycie. Ułatwi to specjaliście dobranie odpowiedniej dawki leku i poprawi efektywność terapii.

Należy stosować się do zasady - „start low, go slow, and stay low”. Oznacza to, że leczenie rozpoczyna się od małych dawek, które przy braku efektu terapeutycznego są stopniowo zwiększane. Pacjent sam kontroluje ilość suszu potrzebnego do waporyzacji, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych wynikających ze zbyt szybkiego zwiększania dawki.

Po podgrzaniu suszu w waporyzatorze do ok. 220-230°C należy wykonać jeden wdech, a po 15-30 minutach kolejny, aż do uzyskania pożądanego efektu terapii.

Jak uzyskać receptę na kontynuację leczenia marihuaną medyczną?

Terapia konopna to nie tylko jedna wizyta, na której otrzymuje się receptę na marihuanę medyczną. Podczas całego procesu leczenia istotne są również kolejne spotkania ze specjalistą, na których odbywa się omówienie postępów w terapii. Wizyty te mogą odbywać się stacjonarnie lub w formie telekonsultacji.

Jeśli terapia będzie wystarczająco skuteczna, możesz otrzymać receptę na dalsze leczenie. Jeżeli jednak cokolwiek Cię zaniepokoi, warto porozmawiać ze swoim lekarzem, być może konieczna będzie modyfikacja, np. wprowadzenie suszu o wyższym stężeniu THC lub dodanie olejku CBD dla złagodzenia efektów ubocznych THC.

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi MZ z 2 sierpnia 2023 r. wystawienie recepty na medyczną marihuanę jest możliwe po weryfikacji ilości i rodzaju przepisanych pacjentowi leków zawierających ww. substancję, biorąc pod uwagę recepty wystawione oraz zrealizowane dla tego pacjenta.

W świetle aktualnych przepisów, jeśli ostatnie badanie, związane z wystawieniem recepty na medyczną marihuanę miało miejsce w czasie krótszym niż trzy miesiące, to w ramach kontynuacji leczenia lekarz może wystawić receptę bez badania. Badanie powinno odbywać się nie rzadziej niż raz na 3 miesiące, może być stacjonarne lub w formie teleporady. 

Czego należy unikać w trakcie terapii medyczną marihuaną?

Interakcje marihuany z lekami

Ponieważ kannabinoidy zawarte w medycznej marihuanie mogą hamować funkcje niektórych enzymów w wątrobie i w nerkach, istnieje ryzyko, że łączenie ich z lekami metabolizowanymi z wykorzystaniem tych enzymów spowoduje wystąpienie działań niepożądanych. Z tego względu z medyczną marihuaną nie należy łączyć, np. ketokonazolu, ryfampicyny, klobazamu, fenytoiny, ziela dziurawca.

Istotne interakcje zachodzą także między medyczną marihuaną a lekami przeciwzakrzepowymi, opioidowymi lekami przeciwbólowymi, lekami uspokajającymi z grupy barbituranów, nasercowymi (np. propranololem).

Interakcje marihuany z alkoholem

W trakcie terapii medyczną marihuaną należy bezwzględnie odstawić alkohol. Marihuana nasila depresyjne działanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy, co w konsekwencji może prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia i życia skutków ubocznych - w skrajnych przypadkach nawet do zatrzymania oddechu.

Nagłe odstawienie marihuany

Medycznej marihuany nie należy odstawiać bez konsultacji z lekarzem. Ewentualna rezygnacja z leczenia powinna odbywać się stopniowo. Nagłe odstawienie zwiększa ryzyko wystąpienia objawów odstawiennych, takich jak np. zmęczenie psychiczne i fizyczne, drażliwość, niepokój, problemy ze snem.

Podczas kwalifikacji do leczenia konopiami koniecznie poinformuj lekarza o wszystkich zażywanych lekach i suplementach.

Jak przechowywać susz i ekstrakt z medycznej marihuany?

Odpowiedni sposób przechowywania pozwala zachować świeżość i zapach surowca oraz zapewnia jego prawidłowe działanie.

Lek należy przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu, z dala od promieniowania słonecznego i źródła ciepła. Niektóre ekstrakty wymagają przechowywania w lodówce (informacja dołączona jest do leku).

Kwiaty konopi powinny być przechowywane w opakowaniu z apteki wraz ze stosowym opisem wydanym przez farmaceutę. Nie należy przesypywać suszu do innych opakowań (z wyjątkiem kapsułek dozujących).

Najlepsza temperatura dla suszu to od 15 do 25°C, przechowywanie w lodówce może zmniejszać wilgotność i wówczas surowiec będzie bardziej kruchy i gorszej jakości.

Na wypadek kontroli policyjnej należy zachować również dowód zakupu z apteki (najczęściej jest to imienna faktura potwierdzająca zakup leku w aptece).

Susz przechowuj zawsze w szczelnie zamkniętym opakowaniu, z dala od źródła światła. Aby przedłużyć jego świeżość, umieść w pudełku specjalną saszetkę regulującą wilgotność.

Jak dbać o akcesoria do suszu?

Regularnie (najlepiej po każdej sesji waporyzacji) czyść akcesoria do medycznej marihuany.

Do czyszczenia waporyzatora używaj akcesoriów dołączonych do zestawu, np. szczoteczki. Aby oczyścić komorę grzewczą z pozostałości suszu doskonale sprawdzą się również waciki czy patyczki kosmetyczne. Nie używaj wody - do czyszczenia zastosować można roztwór alkoholu izopropylowego, który odtłuszcza elementy waporyzatora oraz usuwa zanieczyszczenia.

Akcesoria takie jak młynek myj ręcznie, najlepiej wodą z kranu, bez dodatku substancji czyszczących lub z dodatkiem specjalnie dedykowanego detergentu.

Jak długo można stosować medyczną marihuanę?

Marihuanę medyczną, tak samo jak inne leki, należy przyjmować w minimalnej ale skutecznej dawce, lub w maksymalnej dawce tolerowanej przez pacjenta.

Jeśli pacjent jest w okresie remisji objawów choroby przewlekłej, należy rozważyć zmniejszenie dawek lub wprowadzić tzw. "wakacje lekowe", czyli całkowicie odstawić lek na jakiś czas. Regularne przerwy w leczeniu mogą pozwolą utrzymać wysoką skuteczność leczenia przez wiele lat, jednak każda modyfikacja dawkowania powinna odbywać się w porozumieniu z lekarzem.

U części pacjentów próba odstawienia konopi może spowodować silny nawrót dolegliwości wynikających z choroby podstawowej, te osoby mogą wymagać stałego stosowania kannabinoidów - do końca życia. 

Trzeba podkreślić, że terapia marihuaną medyczną ma na celu łagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjenta, nie prowadzi jednak do wyleczenia przyczyny dolegliwości. W szczególności na podstawie obecnych badań nie można uznać marihuany medycznej za lek przeciwnowotworowy. 

Należy pamiętać ze marihuana tak samo jak inne leki narkotycznie niesie za sobą ryzyko wytworzenia zależności lekowej. Ryzyko zależności od marihuany porównywalne jest do uzależnienia od kofeiny.

Czy leczenie z wykorzystaniem medycznej marihuany jest bezpieczne?

Medyczna marihuana jak każdy lek może powodować działania niepożądane. Jednak ryzyko ich wystąpienia w tym wypadku jest niewielkie, gdyż pacjent sam dozuje sobie lek, obserwując reakcję organizmu. Zwykle skutki uboczne pojawiają się na początku leczenia i mają łagodny charakter (np. nadmierna senność, splątanie, zaburzenia koncentracji) i mijają z czasem trwania terapii.

Największe ograniczenie stanowi nadal zbyt mały dostęp do suszu. Obserwujemy jednak progres w stosunku do lat wcześniejszych. Coraz więcej nowo zarejestrowany surowców, większa świadomość lekarzy i pacjentów sprawia, że terapia medyczną marihuaną staje się coraz powszechniejsza i daje nadzieje osobom, które jeszcze niedawno nie miały szansy na skuteczne leczenie.