Szczepienia na grypę stały się w obliczu epidemii COVID-19 jeszcze ważniejsze. Po ostatnich publicznych zachętach ze strony rządowych instytucji, rekordowa liczba pacjentów szuka szczepionek. Apteki ciągle mają na stanie preparaty z poprzedniego sezonu grypowego, których data ważności upływa z końcem sierpnia. Pacjenci ich jednak nie kupują. Czy lepiej zaszczepić się od razu, czy poczekać na nowe szczepionki?
Grypa może prowadzić do groźnych komplikacji u osób starszych lub w grupach podwyższonego ryzyka, dlatego szczepienia zawsze były rekomendowanym rozwiązaniem.
W czasie, gdy trwa epidemia COVID-19, stały się jeszcze istotniejsze. Nikt nie chce przeciążenia szpitali równoczesnym szczytem grypy i koronawirusa. Są także przesłanki, aby przypuszczać, że szczepienie przeciwko grypie może zmniejszać prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu infekcji koronawirusowej.
Do szczepień na grypę zachęca więc zarówno WHO, jak i polski minister zdrowia.
Rekordowe zainteresowanie
Zachęty te wydają się przekładać przynajmniej na zainteresowanie społeczeństwa.
Normalnie sezon na szczepienia przeciwko grypie rozpoczyna się we wrześniu (w ostatnim roku pojawiły się one nieco później) i to wtedy zaczynają być one poszukiwane przez pacjentów.
Tymczasem w tym roku już teraz obserwujemy na GdziePoLek liczbę zapytań przekraczającą szczyt ubiegłorocznego sezonu.
Jedna ze szczepionek, Vaxigrip Tetra, znajduje się wśród 3 najbardziej poszukiwanych teraz produktów.
Wyszukiwania szczepionek na grypę na GdziePoLek
Źródło: Google Analytics, GdziePoLek
Widać też wzrost zainteresowania w marcu, gdy rozpoczynała się epidemia.
Poprzednie szczepionki nie są kupowane
W dalszym ciągu ponad 50% aptek dysponuje jeszcze szczepionkami Vaxigrip z sezonu 2019/2020. Rok temu taka sytuacja nie miała miejsca.
Dostępność Vaxigrip w aptekach
Źródło: GdziePoLek
Zainteresowanie pacjentów nie przekłada się jednak na znaczące zejścia ze stanów.
Zejścia ze stanów szczepionki Vaxigrip Tetra, 2017 - 2020
Źródło: GdziePoLek
O ile w marcu dodatkowe zainteresowanie znalazło odzwierciedlenia w rozchodach aptek, tak teraz na razie nie widać przełożenia na sprzedaż.
Termin ważności poprzednich szczepionek Vaxigrip upływa z końcem sierpnia 2020.
Czy szczepionka na grypę zmniejsza ryzyko zachorowania na koronawirusa?
Szczepienia przeciw grypie stosowane są w profilaktyce zakażeń wirusem grypy. Szczepionka na koronawirusa nie jest jeszcze dostępna. Są jednak powody, aby przypuszczać, iż szczepienie na grypę może mieć ochronny wpływ przeciwko koronawirusowi jesienią i zimą, kiedy najprawdopodobniej będziemy musieli stawić czoła drugiej fali epidemii. Sama infekcja grypowa powoduje uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych, co może być rozpatrywane w kategoriach ryzyka.
Dlaczego warto zaszczepić się na grypę?
Oprócz korzyści indywidualnych, każde szczepienie wzmacnia odporność zbiorowiskową. Oznacza to, że osoby zaszczepione chronią tych, którzy nie mogą się zaszczepić (np. z powodu przeciwwskazań). Eksperci apelują, że w tym roku - niezależnie od przynależności do grup zwiększonego ryzyka - wszyscy powinni zaszczepić się przeciw grypie. Z punktu widzenia systemu ochrony zdrowia, szczepienie przeciw grypie nie tylko odciąży placówki medyczne, ale dodatkowo ułatwi różnicowanie grypy z zakażeniem SARS-CoV-2.
Czy szczepienie szczepionką 2019/2020 jest zalecane?
Nowe szczepionki zwykle trafiają do sprzedaży we wrześniu, choć obecnie WHO apeluje o przyspieszenie ich dostępności.
Jeśli ktoś chce szczepić się teraz, ma więc do dyspozycji wyłącznie szczepionkę z poprzedniego sezonu. Należy zauważyć, że szczepionka opracowana na sezon 2020/2021 obejmuje inne szczepy grypy, niż poprzednia. Czy rekomendowane jest więc użycie "starej" szczepionki?
Ponieważ wirus grypy szybko mutuje, skład szczepionki na grypę zmienia się z każdym sezonem. Szczepionka przeznaczona jest do zapewnienia ochrony przed tymi szczepami grypy, z których została przygotowana. Dlatego, aby zastosować skuteczną profilaktykę warto poczekać, aż w aptekach dostępna będzie szczepionka składem zgodna z rekomendacją WHO na dany sezon grypowy.
Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiego Zespołu ds. Szczepień Ochronnych ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices) "szczepienia należy kontynuować dopóki wirusy grypy krążą w populacji i dostępna jest szczepionka z danego sezonu" – szczyt zachorowań na grypę w Polsce przypada na styczeń-marzec, dlatego zaleca się zaszczepić się przed danym sezonem, czyli pomiędzy wrześniem a grudniem, korzystając z aktualnej na dany sezon szczepionki.Czy możliwe jest powtórne szczepienie?
Wielu pacjentów może zastanawiać się, czy jeśli zaszczepią się "na wszelki wypadek" teraz szczepionką z sezonu 2019/2020, to będą mogli powtórzyć szczepienie nową szczepionką, gdy stanie się ona dostępna.
Niektóre grupy pacjentów - np. dzieci, które są szczepione pierwszy raz w życiu - dostają dwie dawki (tej samej) szczepionki przeciwko grypie w odstępie 4 tygodni. Natomiast w przypadku dwóch różnych szczepionek na grypę należy zauważyć, że sytuacja jest bez precedensu. Pierwszy raz mamy do czynienia z sytuacją, kiedy pacjenci mogą wykazywać chęć zaszczepienia się w sierpniu preparatem na grypę z poprzedniego sezonu, a niedługo potem, ewentualnie we wrześniu - szczepionką na sezon kolejny.Ogólna zasada jest taka, że odstępy między szczepionkami inaktywowanymi (np. Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra), czyli takimi które zawierają drobnoustroje inaktywowane mogą być dowolne. Mogą one być podawane nawet na tej samej wizycie szczepiennej, ale w różne kończyny. Aby uniknąć nakładania się potencjalnych odczynów poszczepiennych, można ewentualnie zachować kilka dni odstępu pomiędzy takimi szczepionkami. Osoby chcące zaszczepić się dwukrotnie różnymi szczepionkami na grypę w krótkim odstępie czasu będą jednak musiały takie postępowanie skonsultować z lekarzem kwalifikującym do szczepienia.