AZS - atopowe zapalenie skóry u dzieci i dorosłych

Spis treści

Czym jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?

Przyczyny egzemy atopowej

Objawy atopowego zapalenia skóry

Rodzaje egzemy

Kiedy iść do lekarza z AZS?

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Dermokosmetyki w atopowym zapaleniu skóry

Inne preparaty stosowane w leczeniu AZS u dzieci i u dorosłych

Jak możemy sobie pomóc w walce z egzemą?

Czym jest atopowe zapalenie skóry (egzema)?

Atopowe zapalenie skóry (AZS), nazywane też egzemą atopową, to przewlekła, nawrotowa choroba skóry o podłożu alergicznym, objawiająca się silnym, dokuczliwym świądem oraz zmianami skórnymi występującymi w charakterystycznych miejscach, np. na twarzy, w zgięciach łokci i kolan, na dłoniach i stopach. Dolegliwości w przebiegu AZS są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego i wadliwą budową naskórka.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry (egzemy)

• czynniki genetyczne - wykazano, że u dzieci, których jedno z rodziców cierpi na alergię atopową (astmę, AZS lub alergiczne zapalenie nosa i spojówek), ryzyko wystąpienia AZS wynosi 30%, natomiast, gdy chorują oboje rodzice - ryzyko atopii u dziecka wzrasta aż do 70%,

• czynniki środowiskowe i klimatyczne - zanieczyszczenia środowiska oraz wysoka temperatura,

• środki chemiczne, np. detergenty, konserwanty, barwniki, związki zawarte w kosmetykach dla dzieci i dorosłych.

Objawy atopowego zapalenia skóry (egzemy)

• bardzo silny i dokuczliwy świąd, spowodowany nadmiernym uwalnianiem histaminy w skórze - utrzymuje się przez cały dzień, ale nasila się w nocy, wymusza na chorym drapanie podrażnionej skóry,

• charakterystyczne zmiany skórne - zaczerwienienie, grudki, liszaje, strupy, zlokalizowane w typowych miejscach - zależnych od wieku chorego (m.in. na policzkach, dłoniach, stopach, w zgięciach łokci i kolan).

Czynniki nasilające objawy AZS

• suche powietrze oraz szybkie zmiany temperatury otoczenia,

• alergeny wziewne (pyłki roślin, kurz, roztocza) i pokarmowe (białko mleka i jaj),

• zakażenia skóry, zwłaszcza gronkowcem złocistym,

• silny stres oraz środki drażniące skórę, np. detergenty, kosmetyki.

Rodzaje atopowego zapalenia skóry (egzemy)

Ze względu na różnice w budowie skóry - wygląd i lokalizacja zmian skórnych w przebiegu AZS różnią się w zależności od wieku chorego.

AZS u niemowląt

U niemowląt (do 2 roku życia) zmiany przybierają postać pęcherzyków, grudek, sączących się krostek, zlokalizowanych głównie na twarzy. Policzki malucha są wtedy nienaturalnie czerwone, a skóra szorstka i błyszcząca. Wykwity skórne mogą się też pojawić w zgięciach łokci i kolan. Dziecko staje się nerwowe i płaczliwe, bo podrażniona skóra bardzo swędzi.

AZS u dzieci

U dzieci skóra jest sucha, szorstka z grudkowatymi wypryskami i towarzyszącym im zaczerwienieniem. Zmiany są zlokalizowane najczęściej na dłoniach, stopach, wokół kostek i nadgarstków, w zgięciach łokci i pod kolanami.

AZS u dorosłych

U dorosłych zmiany przybierają inny wygląd - skóra jest wysuszona, zaczerwieniona, ma tendencje do grubienia, rogowacenia i łuszczenia się. Zmiany pojawiają się głównie w fałdach zgięciowych, na ramionach, palcach dłoni i stóp, na grzbietowych stronach rąk i stóp. Ze względu na silny świąd, powstawać mogą nadżerki, rany i strupki spowodowane drapaniem.

Dla wszystkich postaci AZS charakterystyczny jest przewlekły, nawrotowy przebieg choroby - z okresami zaostrzeń i remisji (złagodzenie objawów) oraz silny i dokuczliwy świąd skóry. W wyniku drapania, naskórek ulega uszkodzeniu i łatwiej wtedy o zakażenie wirusowe, grzybicze lub bakteryjne, co pogarsza stan skóry i samopoczucie chorego.

Kiedy iść do lekarza z atopowym zapaleniem skóry (egzemą)?

Atopowe zapalenie skóry, tak u dorosłych jak i u dzieci, wymaga leczenia farmakologicznego oraz odpowiedniej pielęgnacji skóry, dlatego po zauważeniu niepokojących objawów należy zwrócić się o pomoc do dermatologa. Podczas leczenia niezbędna może okazać się wizyta u alergologa w celu określenia czynników alergizujących. Dla potwierdzenia diagnozy lekarz prawdopodobnie zleci oznaczenie stężenia IgE w surowicy krwi oraz wykonanie alergicznych testów skórnych.

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry (egzemę)?

Terapia egzemy, w tym AZS u dzieci i u dorosłych przebiega bardzo podobnie, jednak należy podkreślić, że całkowite wyleczenie atopowego zapalenia skóry nie jest możliwe. W zależności od postaci i stopnia zaawansowania choroby, lekarz indywidualnie dobiera metodę leczenia. Polega ono przede wszystkim na zwalczaniu objawów, a nie przyczyny choroby i zakłada głównie:

• zahamowanie reakcji alergicznej - ma to na celu zniwelowanie uporczywego świądu i drapania. Podaje się leki przeciwhistaminowe (np. Diphergan, Clemastin, Hydroxyzinum) oraz immunosupresyjne, czyli hamujące reakcje odpornościowe (np. Elidel, Protopic, Equoral, Sandimmum Neoral),

• wyleczenie stanu zapalnego skóry - zastosowanie mają tu maści i kremy zawierające kortykosteroidy (np. Dermovate, Elocom, Cutivate), które należy stosować ostrożnie i umiejętnie; u dorosłych można włączyć fototerapię,

• wyleczenie skóry zainfekowanej - przez wirusy, grzyby lub bakterie, np. gronkowca złocistego. W terapii sprawdzają się podane doustnie lub miejscowo leki zawierające antybiotyki (np. Rulid, Bactroban) lub preparaty złożone zawierające poza antybiotykiem także kortykosteroid (np. Triderm).

Wszystkie wymienione wyżej leki dostępne są w aptekach na receptę.

Dermokosmetyki w atopowym zapaleniu skóry (egzemie)

Skóra atopowa różni się budową od skóry zdrowej - jest cieńsza, podrażniona i wysuszona, dlatego podstawą w leczeniu egzemy atopowej we wszystkich grupach wiekowych jest systematyczna jej pielęgnacja. Doskonale nadają się do tego kosmetyki apteczne, tzw. dermokosmetyki, a wśród nich emolienty. Zawierają one składniki chroniące skórę przed utratą wody (np. wazelina, parafina), nawilżające (2-5% mocznika), regenerujące naskórek (cholesterol, nienasycone kwasy tłuszczowe, oleje roślinne, wyciągi z owsa) oraz działające przeciwświądowo (mentol, lidokaina).

Emolienty możemy kupić w aptece bez recepty lekarskiej. Są produkowane w postaci emulsji, żeli lub kostek myjących, balsamów, kremów i szamponów (np. Emotopic, Emolium, Oilatum, Mediderm, Ziaja med kuracja AZS, Little Frank). W doborze odpowiedniego preparatu dla dzieci i dla dorosłych chętnie pomoże farmaceuta.

Emotopic balsam nawilżająco-natłuszczający

Emolium emulsja do ciała

W praktyce zbyt szybko sięgamy po maści sterydowe, nie doceniając roli dermokosmetyków w leczeniu AZS. Tymczasem udowodniono, że właściwa pielęgnacja skóry atopowej pozwala zredukować ilość stosowanych sterydów.

Jak stosować emolienty w AZS?

Emolienty musimy stosować systematycznie, najlepiej 2-3 razy dziennie, w tym również bezpośrednio po kąpieli z ich dodatkiem (w temperaturze do 37 °C), na lekko wilgotną skórę i przed zastosowaniem maści przeciwzapalnej.

Jak łączyć kortykosteroidy z emolientami w AZS?

Przy dłuższym okresie stosowania maści sterydowych, po zaleczeniu najbardziej dokuczliwych zmian, powinno się przestrzegać zasady 1/1, ½ lub 1/3 itd.; polega ona na naprzemiennym stosowaniu: 1 dzień steryd, a kolejnego dnia (lub kolejne 2-3 dni) emolienty - pozwala to zmniejszyć działania uboczne kortykosteroidów.

Inne preparaty stosowane w leczeniu AZS (egzemy) u dzieci i u dorosłych

• maści natłuszczające (np. Elobaza, Clobaza).

• preparaty zawierające olej konopny (np. CutisHelp egzema krem konopny na dzień, maść konopna na noc, CutisHelp Mimi emulsja do kąpieli, balsam do ciała) - działają na skórę regenerująco i zmniejszają jej wysuszenie.

Jak możemy sobie pomóc w walce z atopowym zapaleniem skory?

W walce z chorobą, kluczowe znaczenie ma postawa samego pacjenta. Zdyscyplinowanie w pielęgnacji i leczeniu skóry, uważna obserwacja objawów, eliminowanie i unikanie czynników alergizujących, a także współpraca z lekarzem przynoszą zadowalające efekty.

Bardzo ważny jest również umiarkowany wysiłek fizyczny, unikanie stresów oraz odpowiednia dieta, wolna od produktów uczulających (np. białko mleka i jaj) oraz przyczyniających się do wydzielania histaminy (sztuczne barwniki, aromaty, ser, czekolada).

Trzeba pamiętać także o tym, aby skóry atopowej nie podrażniać dodatkowo zbyt intensywnym wycieraniem oraz unikać odzieży z włókien sztucznych i wełny.

W razie jakichkolwiek wątpliwości, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.